Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
Η λεωφόρος Κατεχάκη, στην Αθήνα, είναι γνωστή για τα στρατιωτικά νοσοκομεία της, για την εύκολη πρόσβαση όσων τη διασχίζουν προς την περιφερειακή Αττική οδό και για το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Ως τον περασμένο Φεβρουάριο, όσοι διέσχιζαν πρωί τον δρόμο, έβλεπαν τεράστιες ουρές μεταναστών, που περίμεναν να ανοίξουν οι υπηρεσίες προκειμένου να υποβάλουν αιτήματα για να τους επιδοθεί η ιδιότητα του πρόσφυγα.
Η χώρα εισόδου, εκτός των άλλων, έχει υποχρέωση να διακριβώνει την ταυτότητα των μεταναστών και των προσφύγων (οι οποίοι, ως κινδυνεύοντες από το καθεστώς των χωρών τους ή από πόλεμο είναι περισσότερο ευάλωτοι, άρα περισσότερο προστατευόμενοι), να τους εφοδιάζει με προσωρινά χαρτιά και, γενικώς, με δεδομένη την έξαρση κυρίως της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, να σχεδιάζει τη μεταναστευτική πολιτική σε συνδυασμό με τους βασικούς κανόνες ασφάλειας που διέπουν τις χώρες υποδοχής. Ως πέρσι τον Φεβρουάριο, η διαλογή ήταν πολύ δύσκολη στην Ελλάδα. Ύστερα, ήρθε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και αρμόδια υπουργός για το ζήτημα ορίστηκε η Τασία Χριστοδουλοπούλου...
***
Οι ουρές των ξένων της Κατεχάκη, χάθηκαν διαμιάς, την περασμένη άνοιξη. Χωρίς τυμπανοκρουσίες, και μολονότι η έξαρση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη αυξανόταν συνεχώς, ως συνέπεια των άγριων συνθηκών του πολέμου στη Συρία και της κατάληψης μεγάλων περιοχών από το εξτρεμιστικό Ισλαμικό Κράτος (ISIS), η Ελλάδα άλλαξε πολιτική.
Καταρχήν, χαλάρωσαν οι περιπολίες στο Αιγαίο, υποτίθεται για ανθρωπιστικούς λόγους. Έτσι όμως δόθηκε ένα μήνυμα ότι η Ελλάδα είναι η χώρα της εύκολης πρόσβασης. Οι δρόμοι της μετανάστευσης άλλαξαν και, το περασμένο καλοκαίρι, οι ροές έγιναν πλέον δύσκολα διαχειρίσιμες.
Η κυβέρνηση, φερόμενη κουτοπόνηρα, στην ουσία επέτρεπε στους πρόσφυγες (αλλά και σε μετανάστες, όχι υποχρεωτικά από εμπόλεμες χώρες ή από χώρες με αυταρχικά καθεστώτα) να έρχονται στην Ελλάδα, απ’ όπου ελάμβαναν χαρτιά πρόσφυγα με συνοπτικές διαδικασίες, κάτι που τους επέτρεπε να φεύγουν αμέσως για την Ευρώπη. Η ελπίδα ότι απλώς γι’ αυτούς η χώρα μας θα ήταν περασμα ήταν ο λόγος της ραθυμίας της αρμόδιας υπουργού, η οποία απάντησε στους αγωνιούντες εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, η οποία και πλήρωνε το μεγαλύτερο κόστος στέγασης και διατροφής των δυστυχών αυτών ανθρώπων, ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες στο κέντρο της Αθήνας, όπου κατέληγαν από τα νησιά, «λιάζονται»!
Κι ύστερα, το πρόβλημα οξύνθηκε τόσο πολύ και η χώρα μας δεν μπορούσε πια να παριστάνει ότι δεν καταλαβαίνει. Στο μεταξύ, άλλαξε η κυβέρνηση, αλλά το πρόβλημα παρέμεινε. Ώσπου οι χώρες της βόρειας Ευρώπης (και ένα ισχυρό κομμάτι της γερμανικής κοινής γνώμης, η οποία είχε δεχτεί μερικές εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες) άρχισαν να αντιδρούν έντονα. Οικονομικά και, κυρίως, πολιτισμικά, οι νεοεισελθόντες αντιμετωπίστηκαν από πολλές χώρες ως θρυαλλίδα στο επίπεδο ζωής και στις αξίες της καθημερινότητας. Και τότε, τα μάτια των Ευρωπαίων ξαναέπεσαν στην Ελλάδα.
***
Η χώρα μας, είναι η αλήθεια, είχε υποσχεθεί στους εταίρους συγκεκριμένα μέτρα. Ότι, σε συνεργασία με τη Frontex, θα ενέτεινε τους ελέγχους, ότι θα ήταν αποτελεσματικότερη σε θέματα ταυτοποίησης, ότι θα ήταν συνεπέστερη στις υποχρεώσεις που απορρέουν από την (άδικη, πλην υπαρκτή) συμφωνία Δουβλίνο 2 κι ότι θα οργάνωνε την υποδοχή όσων προφύγων έρχονταν στην Ελλάδα, ιδίως στους τόπους εισόδου, δηλαδή κυρίως στα νησιά που βρίσκονται κοντά στις ακτογραμμές της Τουρκίας.
Η Ελλάδα διά των αρμοδίων εκπροσώπων της, του νέου υπουργού Γιάννη Μουζάλα και του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, είχε υποσχεθεί να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της. Αποδείχτηκε, ακόμα μια φορά, ότι δεν ήταν. Και τότε, ξαναέγινε το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης. Και κάπου εκεί, μας ήρθε ένα τελεσίγραφο: ή σύντομα οργανώνετε το σύστημα φύλαξης των συνόρων και υποδοχής των προσφύγων ή, σε λίγο, θα είστε μακριά από την ενιαία ζώνη Σένγκεν. Ελεύθερη διακίνηση, τέρμα – με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό σε συνέπειες, ουσιαστικές και όχι συμβολικές.
Ο Αλέξης Τσίπρας βρίσκεται, για δεύτερη φορά, ενώπιον της απειλής εξόδου της χώρας από τον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο, αυτή τη φορά από τη ζώνη Σένγκεν. Το θρίλερ της εθνικής μας απομόνωσης στα όρια της επικράτειας, αυτή τη φορά συνοδεύεται από την απειλή να βρεθούμε υποχρεωμένοι όχι να διεκολύνουμε κουτοπόνηρα τη φυγή προς την Ευρώπη των εισερχομένων στην Ελλάδα προσφύγων και μεταναστών αλλά, λόγω των κλειστών συνόρων, να πρέπει να τους εγκαταστήσουμε στη χώρα, να φροντίσουμε τη διαβίωσή τους και, σε ένα βαθμό, να αποτρέψουμε τη δημιουργία κοινωνικού προβλήματος, που θα ανεδείκνυε την καχυποψία των Ελλήνων, τον φόβο για τις συνέπειες της συνύπαρξης με κύματα εξαθλιωμένων ανθρώπων οι οποίοι θα είναι έρμαια της ανάγκης τους να επιβιώσουν και την πρόκληση νέου τύπου ρατσιστικών αντιδράσεων, με απαξίωση και βία.
Στο παραπέντε, ο Έλληνας πρωθυπουργός φαίνεται ότι κατάλαβε πόσο εκρηκτικό τείνει να γίνει το πρόβλημα. Δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι θα μπορέσει και να το αντιμετωπίσει. Το πιθανότερο είναι να καταφέρει να κληροδοτήσει τη χώρα με ακόμα ένα οδυνηρό κοινωνικό πρόβλημα με τεράστιες επιπτώσεις. Η πρόσκρουση του άλλοτε αυθάδους νεανία που έταζε τα πάντα στους πάντες με την πραγματικότητα τείνει να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις.
Οι επόμενοι μήνες, δυστυχώς, θα είναι δύσκολοι και εύφλεκτοι. Κι η χώρα θα είναι όλο και πιο απομονωμένη από τους εταίρους. Θα αντιδράσουμε σαν έλλογοι πολίτες, ή θα επιλέξουμε να πέσουμε ακόμα μια φορά στον γκρεμό; Παρότι η κυβέρνηση είναι νέα, άρα θεωρητικά έχει πολύ καιρό μπροστά της, εμείς ας είμαστε έτοιμοι – ακόμα και για μια μεταβατική εποχή, δύσκολη αλλά ίσως και ελπιδοφόρα, που μπορεί να μην περιλαμβάνει το σημερινό σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
