Καθώς οι βροχοπτώσεις στη Μεσόγειο εμφανίζουν ετήσια μείωση έως 100 χιλιοστά μετά το 1950, πολλές χώρες -και η Ελλάδα- αναζητούν καινοτομίες που θα τους επιτρέψουν να συλλέγουν το πολύτιμο νερό σε άνυδρες περιοχές. Η ερευνητική ομάδα του κ. Παπαθανασίου, εδώ και χρόνια, έχει εστιάσει την έρευνά της σε χρήσιμα υδρόφοβα υλικά, με επιχορήγηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (ERC).
Η αρχή είχε γίνει το 2009 με το πενταετές πρόγραμμα Hydrofakir (Υδροφακίρης), που αφορούσε τον σχεδιασμό και την υλοποίηση επιφανειών με πλήρως ελεγχόμενη διαβρεκτικότητα, οι οποίες συμπεριφέρονται άλλοτε ως υδρόφοβες και άλλοτε ως υδρόφιλες. Χρησιμοποιώντας ως πρότυπο την επιφανειακή μορφολογία των φύλλων του λωτού, δημιουργούνται κατάλληλες μικρο-ακίδες, έτσι ώστε οι σταγόνες του νερού να μην απορροφώνται, αλλά να «κάθονται», όπως ένας φακίρης πάνω σε κρεβάτι με καρφιά.
Τώρα το ERC ανακοίνωσε ότι θα επιχορηγήσει με 150.000 ευρώ για το επόμενο ενάμισι έτος το νέο καινοτόμο πρόγραμμα Hydropho-Cheap, το οποίο επεκτείνει τα ερευνητικά αποτελέσματα του «Υδροφακίρη», ώστε να αξιοποιηθούν εμπορικά.
Όπως δήλωσε στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Παπαθανασίου, στόχος του Hydropho-Cheap είναι, είτε η δημιουργία ενός μηχανήματος που θα παράγει τέτοιες υπερ-υδρόφοβες ή υπερ-υδατοαπωθητικές επιφάνειες, είτε η κατά παραγγελία δημιουργία τέτοιων επιφανειών για τρίτους. Στόχος του ίδιου είναι να κατοχυρώσει τη σχετική τεχνολογική πατέντα και τα ερευνητικά αποτελέσματα να αξιοποιηθούν σε εμπορικό επίπεδο, πιθανώς σε συνεργασία με κάποιες εταιρείες της Ελλάδας ή του εξωτερικού.
Η καινοτόμος μέθοδος επιτρέπει να «γράφονται» νησίδες υδροφοβικότητας πάνω σε επιφάνειες, κυρίως πλαστικές. Αυτές οι νησίδες μπορεί να έχουν διάφορα σχήματα και η «εγγραφή» τους είναι δυνατό να έχει ακρίβεια (χωρική ευκρίνεια) της τάξης του δεκάτου του χιλιοστού.
Όταν υπάρχει ομίχλη, αρχικά το νερό συμπυκνώνεται σε σταγόνες σε μία επιφάνεια. Είναι δυνατό οι σταγόνες, αντί να διαβρέχουν την επιφάνεια, να κυλούν πάνω της χάρη στο υπερ-υδρόφοβο υλικό, και έτσι στη συνέχεια να συλλέγεται το νερό.
Εκτός από τη συλλογή νερού, σύμφωνα με τον κ. Παπαθανασίου, αυτά τα υλικά μπορεί να αξιοποιηθούν σε δύο άλλες πρακτικές εφαρμογές: Στη ναυτιλία για τη μείωση της υδροδυναμική τριβής σε ύφαλα πλοίων, καθώς και στη βιοϊατρική για τη δημιουργία επιφανειών που θα επιτρέπουν την καλύτερη βιοχημική ανάλυση σταγόνων αίματος. Στη δεύτερη περίπτωση, όπως σημειώνει, θα μπορούσαν μελλοντικά να δημιουργηθούν μικρο-συσκευές μίας χρήσης για βιοχημικές αναλύσεις (πχ για τη μέτρηση του σακχάρου στο αίμα).
Όσον αφορά γενικότερα την έρευνα στην Ελλάδα, τονίζει με νόημα: «Είμαστε μία ερευνητική ομάδα που επέλεξε να μη φύγει στο εξωτερικό». Ο Αθανάσιος Παπαθανασίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1972, αποφοίτησε από τη Σχολή Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ το 1994, από όπου και πήρε το διδακτορικό του το 2000. Πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Φυσικοχημείας του γερμανικού Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ του Βερολίνου έως το 2002 και από το 2013 είναι επίκουρος καθηγητής στο ΕΜΠ.
