Του Δημήτρη Βάλλα
Θεωρείται σαν ένα από τα σημαντικότερα και ομορφότερα σπήλαια του κόσμου και κάθε χρόνο γίνεται πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών που παρά την κοπιώδη προσπάθεια που χρειάζεται να φθάσουν στα έγκατα της Γης κατεβαίνοντας πάνω από 400 σμιλευμένα στα βράχια σκαλιά δεν διστάζουν να το επισκεφθούν.
Το σπήλαιο της Αντιπάρου είναι ένα από τα ομορφότερα και τα πιο σημαντικά του κόσμου. Και αυτό γιατί, εκτός από μαγευτικό φυσικό αξιοθέατο, συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία του τόπου και προκαλεί μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, λόγω των ευρημάτων της λίθινης εποχής που ανακαλύφθηκαν στο εσωτερικό του. Οι χαραγμένες επιγραφές, επίσης, που το "στολίζουν" είναι ανεξάντλητη πηγή ιστοριών, θρύλων και πληροφοριών για τους διάσημους - και μη - επισκέπτες του, σαν ένα βιβλίο εντυπώσεων, του οποίου η πρώτη σελίδα γράφτηκε εκατοντάδες χρόνια πριν τη γέννηση του Χριστού.
Η ιστορία του είναι επίσης συγκλονιστική και συγκινητική συνάμα καθώς θέλοντας να το προβάλει και να το συνδέσει με τους αγώνες του γένους για την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό το επισκέφθηκε τότε και ο πρώτος βασιλιάς της Ελλάδος ο Όθων και σα μικρό παιδί έγραψε το όνομά του στα βράχια κάπου στο 1840.
Με το φακό της «ΕτΔ» που έφθασε και στην Αντίπαρο κατεβήκαμε και εμείς τα 411 σκαλιά ξεφεύγοντας για λίγο από τα επίγεια και μέσα σε σκιές και παιχνιδίσματα από φως αντικρίσαμε τον επιβλητικότερο και αρχαιότερο σταλαγμίτη της Ευρώπης.
Το σπήλαιο έναι πλήρως αξιοποιημένο, το διαχειρίζεται ο Δήμος Αντιπάρου και τα έσοδά του είναι πολύτιμα για το μικρό νησί των Κυκλάδων.
Ένα σπήλαιο που θα μπορούσε να είναι και για την περιοχή μας ένας οδηγός που διαθέτει επίσης τέτοιες ομορφιές κάτω από τη Γη που όμως παραμένουν αναξιοποίητες!
ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ... ΚΑΤΑΦΥΓΙ
Το "Καταφύγι", όπως το αποκαλούσαν οι ντόπιοι, διακοσμείται από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, οι οποίοι αλλάζουν μορφή, ανάλογα με την έμπνευση του επισκέπτη. Βρίσκεται 171 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι βαραθρώδες και η θερμοκρασία του το χειμώνα κυμαίνεται στους 15 βαθμούς Κελσίου. Έχει έκταση περίπου 5.600 τετραγωνικά μέτρα. Το μέγιστο βάθος του φτάνει τα 85 μέτρα περίπου και η κατάβαση γίνεται εύκολα και με ασφάλεια, μέσω σκάλας που αριθμεί 411 σκαλιά.
Το σπήλαιο ήταν γνωστό κατά την αρχαιότητα. Μέσα του βρέθηκαν κομμάτια από αρχαία αγγεία, ευρήματα της λίθινης εποχής. Χαράγματα και επιγραφές στους σταλακτίτες και τους σταλαγμίτες επιβεβαιώνουν την παλαιότητά του. Ως αρχαιότερος επισκέπτης του σπηλαίου αναφέρεται ο λυρικός ποιητής από την Πάρο, Αρχίλοχος (728 - 650 π.Χ.). Στον μεγαλοπρεπή σταλαγμίτη της εισόδου σωζόταν μέχρι τον περασμένο αιώνα η επιγραφή: "Επί Κρίτωνος οίδε ήλθον Μένανδρος, Σόχαρμος, Μενεκράτης, Αντίπατρος, Ιππομέδων, Αριστέας, Φιλέας, Γόργος, Διογένης, Φιλοκράτης, Ονήσιμος." Σύμφωνα με την παράδοση, πρόκειται για συνωμότες κατά της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι οποίοι αποκαλύφθηκαν και, για να σωθούν, κατέφυγαν στην Αντίπαρο. Το Δεκέμβριο του 1673, ο Μαρκήσιος ντε Νουαντέλ, πρεσβευτής του Λουδοβίκου ΙΔ' στην Κωνσταντινούπολη και λάτρης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, βρισκόταν στην Πάρο, φιλοξενούμενος του διαβόητου πειρατή Ντανιέλ. Αυτό ήταν ένα από τα συνεχή ταξίδια του στα ελληνικά νησιά με σκοπό τη συλλογή αρχαιολογικών ευρημάτων, για λογαριασμό της Γαλλίας. Στην Πάρο, και ενώ ο Νουαντέλ επέβλεπε τη φόρτωση αρχαιοτήτων, για τη Γαλλία, πληροφορήθηκε ότι στο γειτονικό νησάκι υπήρχε κάποιο κολοσσιαίο άγαλμα.
Έφυγε αμέσως για το νησί με συνοδεία 500 ατόμων που την αποτελούσαν ζωγράφοι, σχεδιαστές, κτίστες, Ιησουΐτες, Καπουτσίνοι, Τούρκοι και πειρατές. Έφτασε στην είσοδο του σπηλαίου παραμονή των Χριστουγέννων, για να ανακαλύψει, με απογοήτευση, ότι το υποτιθέμενο άγαλμα δεν ήταν παρά ένας τεράστιος σταλαγμίτης. Αμέσως πήρε την απόφαση να τελεστεί η θεία λειτουργία των Χριστουγέννων πάνω σε έναν τεράστιο σταλαγμίτη με περιφέρεια 18 μέτρων και ύψος 8, που από τότε ονομάστηκε "Αγία Τράπεζα". Στον φωτισμένο από 100 λαμπάδες και 400 λυχνάρια χώρο, τη λειτουργία τέλεσε ο εφημέριος πρεσβευτής Ιωάννης Βαπτιστής ο εκ Περόννης. Η αυθόρμητη αυτή λειτουργία - που όμοιά της δεν είχε ξαναγίνει ποτέ προηγουμένως στον ελληνικό χώρο - ήταν μία συγκλονιστική εμπειρία. Στον σταλαγμίτη που χρησίμευσε ως Αγία Τράπεζα χαράχτηκε η επιγραφή: HIC IPSE CHRISTUS ADFUIT RJUS NATALI DIE MEDIA NOCTE CELEBRATO MDCLXXIII ("Εδώ ο Χριστός γιόρτασε τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων 1673.").
Ο Νουαντέλ και η ακολουθία του έμειναν στο σπήλαιο τρεις ημέρες και κοιμούνταν κοντά στην "Αγία Τράπεζα". Αποσπάστηκαν όμως τεράστια κομμάτια σταλακτιτών και σταλαγμιτών που φορτώθηκαν στα πλοία για τη Γαλλία. Αυτή ήταν και η πρώτη μεγάλη σύληση του σπηλαίου. Αργότερα, κατά την περίοδο της ρωσικής κυριαρχίας στο νησί( 1770 - 1774), το σπήλαιο υπόκειται σε δεύτερη μεγάλη σύληση. Οι σταλακτίτες και σταλαγμίτες που αποσπάστηκαν στολίζουν σήμερα τις προθήκες του μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη. Πλήθος ξένων περιηγητών κατέφθαναν στο νησί, για να θαυμάσουν το μεγαλείο της φύσης. Οι περιηγητές τολμούσαν την επικίνδυνη κατάβαση στα κατάβαθά του, με ανεμόσκαλες, σχοινιά και δάδες. Πολλοί είναι εκείνοι που επιστρέφοντας στις πατρίδες τους τύπωσαν σε βιβλία τις εντυπώσεις τους, συνοδευόμενες από θαυμάσιες γκραβούρες του σπηλαίου. Τις κυκλοφορούσαν παντού, διαλαλώντας έτσι τη δόξα και το μεγαλείο της Ελλάδας, συμβάλλοντας στις προσπάθειες του Γένους για εθνική απελευθέρωση.
Οι πολλές υπογραφές Ελλήνων και ξένων επισκεπτών, προσωπικοτήτων και μη, αποτελούν βασικό συστατικό της μοναδικότητας του σπηλαίου. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν η επιγραφή της Αγίας Τράπεζα, το χάραγμα του βασιλιά Όθωνα, στον τελευταίο θάλαμο, "Όθων Α' βασιλεύς της Ελλάδος της 27 Σεπτ. 1840" και σε άλλο σταλακτίτη τα ονόματα της ακολουθίας : "Β. Αδάμ 1840 Δ. Φραγκάκης". Επίσης, ξεχωριστή είναι η αφιέρωση "Ελένη ντε Τασέ, γυναίκα ασύγκριτη! Θησαυρός του μαρκησίου ντε Σαμπέρ, 1775".
Αυτά τα ολίγα περί ιστορίας για να αφήσουμε και χώρο για τις φωτογραφίες που πλέον έχουν τον πρώτο λόγο...
