Από τον Λεωνίδα Τζέκα
Η Κοζάνη είναι μια όμορφη και ενδιαφέρουσα πόλη. Ο επισκέπτης έχει να δει και να θαυμάσει αρκετά πράγματα, όμως η στήλη της «Ε.τ.Δ» επισκέφθηκε το Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο και σας μεταφέρουμε τις μοναδικές εντυπώσεις μάς.
Το Μουσείο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και είναι δημιούργημα του Συνδέσμου Γραμμάτων και Τεχνών της Κοζάνης. Το Ιστορικό-Λαογραφικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο Κοζάνης ιδρύθηκε το 1969 και εγκαινιάσθηκε επίσημα στις 10 Οκτωβρίου 1987. Το 1993 αναγέρθηκε, για να στεγάσει την νέα πτέρυγα του Μουσείου, νέο τετραώροφο κτίριο.
Στόχος της ίδρυσης του Μουσείου ήταν η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μέσω της καταγραφής και περισυλλογής των αντικειμένων.
Βρεθήκαμε μπροστά στο κτίριο, που εξωτερικά εκφράζει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Δυτικής Μακεδονίας και θυμίζει τα αρχοντικά των χρόνων της Τουρκοκρατίας. Το εσωτερικό του κτιρίου χωρίζεται σε έξι ημιώροφους, οι οποίοι επικοινωνούν άμεσα μεταξύ τους. Εξασφαλίζεται έτσι η ενότητα του χώρου, ώστε να διευκολύνεται ο επισκέπτης στη διακίνησή του, έχοντας πάντοτε μπροστά του, σε όποιο σημείο κι αν βρίσκεται, μια πανοραμική εικόνα όλων των ορόφων και των εκθεμάτων.
Περιλαμβάνει τις θεματικές κατηγορίες: Έκθεση Φυσικής Ιστορίας (από την Παλαιολιθική εποχή μέχρι και τους νεότερους χρόνους), Αρχαιολογική- Βυζαντινή έκθεση (από το 7000 π.Χ. έως 1453 μ.Χ.), Ιστορική έκθεση (από το 1453 έως 1944), Λαογραφική έκθεση (από το 1640 έως 1960), που θεωρείται και η σημαντικότερη, Πινακοθήκη νεότερων χρόνων, Συλλογή γραμματοσήμων (1861-2003) και Συλλογή ραδιοφώνων (1930-1960).
Η Έκθεση Φυσικής Ιστορίας οργανώθηκε για πρώτη φορά το έτος 1979. Εκτίθεται στο υπόγειο του Μουσείου. Αναπαριστά τη φύση σε μικρογραφία προβάλλοντας την εξέλιξη της ζωής στη Γη. Τα εκθέματα καλύπτουν χρονικά τις περιόδους από 70.000.000 χρόνια π.Χ. και φτάνουν μέχρι και τη νεότερη εποχή. Άγρια θηλαστικά, ερπετά παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρων όπως και το λιοντάρι που συμπληρώνει τα εκθέματα.
Η Αρχαιολογική & Βυζαντινή Έκθεση του Μουσείου άρχισε να δημιουργείται το 1969, για να περισώσει τα διάσπαρτα αντικείμενα που βρίσκονταν σε κάθε γωνιά του Νομού. Η έκθεση οργανώθηκε και λειτουργεί από το 1987. Εκτίθεται στον 1ο ημιώροφο του Μουσείου και περιλαμβάνει αντικείμενα από την πρώιμη Νεολιθική Εποχή (7.000 π.Χ.) μέχρι και τη Βυζαντινή (1453 μ.Χ.).
Μέσα από την έκθεση των αρχαιολογικών αντικειμένων αποκαλύπτεται η διαχρονική πορεία του πολιτισμού στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας. Επίσης, επιδιώκεται η προστασία και η προβολή των αρχαιοτήτων της περιοχής.
Στον 2ο όροφο στεγάζεται το ιστορικό τμήμα. Η έκθεση είναι οργανωμένη χρονολογικά και περιλαμβάνει κατά ενότητες εκθέματα των πολέμων της περιόδου της Τουρκοκρατίας μέχρι και τα νεότερα χρόνια. Ο επισκέπτης γνωρίζει την ιστορική πορεία της περιοχής.
Η συγκρότηση της Λαογραφικής έκθεσης άρχισε το 1969 με την ίδρυση του Συνδέσμου. Στον χώρο του Μουσείου εκτίθεται από το 1987 και καλύπτει τον 3ο έως και τον 6ο ημιώροφο. Θεωρείται η σημαντικότερη έκθεση του Μουσείου γιατί δίνει μια συνθετική και λειτουργική παρουσίαση των όψεων του παραδοσιακού πολιτισμού κατά θέματα και ενότητες.
Το θέμα της Λαογραφικής έκθεσης είναι η παρουσίαση των επαγγελματικών δραστηριοτήτων που έχουν χαθεί λόγω της βιομηχανοποίησης, καθώς και η προβολή των ηθών και των εθίμων της περιοχής μέσα από τις παραδοσιακές, καθημερινές και γιορτινές, ενδυμασίες και τα είδη λαϊκών οργάνων. Επίσης, στον τελευταίο ημιώροφο δίνεται μια ολοκληρωμένη εικόνα της ζωής στο σπίτι από την εποχή της Τουρκοκρατίας και μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1950.
Η Πινακοθήκη άρχισε να λειτουργεί από το 1997. Στεγάζεται στο ισόγειο και στο κλιμακοστάσιο της νέας πτέρυγας του Μουσείου.
Η έκθεση, που εμπλουτίζει το ιστορικό τμήμα του Μουσείου, παρουσιάζει την τεχνοτροπία νεότερων ζωγράφων, απεικονίζοντας τη διαχρονική πορεία του τόπου. Περιλαμβάνει έργα εμπνευσμένα από θέματα της μυθολογίας και της ιστορίας των νεότερων χρόνων.
Το τμήμα με τις αγιογραφίες παρουσιάζει τη βυζαντινή παράδοση, όπως αποτυπώνεται από τους αγιογράφους, οι οποίοι είναι επηρεασμένοι από την Παλαιολόγεια Τέχνη. Τέλος, το τμήμα με τις φωτογραφίες και τα αρχιτεκτονικά σκίτσα προβάλλει την τοπική αρχιτεκτονική της Δυτικής Μακεδονίας.
Η έκθεση των Γραμματοσήμων βρίσκεται στη νέα πτέρυγα.
Το γραμματόσημο δεν είναι μόνο συνοδός αλληλογραφίας ή αντικείμενο συλλογών, είναι και ένας πρεσβευτής της πατρίδας του, που «μιλά» για ό,τι σημάδεψε το χθες, βιώνει το σήμερα και θεμελιώνει το αύριο. Ο μικρός αυτός ταξιδιώτης, δε διαθέτει μονάχα δυναμισμό, αλλά παρέχει και πλούτο γνώσεων.
Η έκθεση ραδιοφώνων άρχισε να λειτουργεί το 1997. Έχει ως στόχο την παρουσίαση του ραδιοφώνου ως μέσου επικοινωνίας στη διαχρονική πορεία του. Παράλληλα επιδιώκει να δείξει την τεχνολογία της εκάστοτε εποχής και την εξέλιξή της. Ο σημερινός επισκέπτης που χρησιμοποιεί ραδιόφωνα τελευταίας τεχνολογίας μπορεί να δει τη διαφορά ανάμεσα σ' αυτά και τα παλαιότερα, όσον αφορά τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά και την αισθητική τους όψη. Το συγκεκριμένο τμήμα, απεικονίζει την πορεία εξέλιξης του ραδιοφώνου, τον τρόπο λειτουργίας του καθώς και την προσφορά του ως μέσο επικοινωνίας.
