Γράφει ο Λεωνίδας Τζέκας
Το Μουσείο Υποδημάτων βρίσκεται στο όμορφο χωριό Καστανιά της Καρδίτσας, τα παλαιότερα χρόνια ήταν κεφαλοχώρι με πολλά εργαστήρια τσαρουχιών, ραφτάδων, σιδεράδων, εμπόρων κ.α. Ήταν επίσης και πέρασμα των Σαρακατσαναίων από και προς τα χειμαδιά και τα Άγραφα.
Το εργαστήριο ξεκίνησε να υπάρχει σαν ιδέα από το 1910 από τον Αντώνιο Κόγια, ο οποίος χάρη στην εξαιρετική του τέχνη έγινε γνωστός και πέρα από τα όρια της Θεσσαλίας.
Ο γιος του Ευάγγελος ήταν εκείνος που μάζευε κυρίως εργαλεία με σκοπό να έχει μία πλήρη συλλογή για τις ανάγκες της τέχνης αλλά και γιατί ήθελε να κάνει πράξη το όραμα του πατέρα του Α. Κόγια. Έτσι άρχισε να συλλέγει υποδήματα από όλα τα μέρη του κόσμου. Στο Μουσείο Υποδημάτων ο επισκέπτης μπορεί να δει παλιά τσαγκαράδικα εργαλεία, παλιά καλαπόδια, στάμπα και παλαές τσαγκαράδικες μηχανές.
Τον Αντώνιο Κόγια διαδέχθηκε ο γιος του Ευάγγελος ο οποίος το 1971 μετέφερε το εργαστήριό του στην Καρδίτσα για τον απλό λόγο ότι από τα χωριά ο κόσμος σιγά σιγά έφευγε για τα αστικά κέντρα. Όλοι θυμούνται τον μπάρμπα Βαγγέλη και το εργαστήριό του στην οδό Κουμουνδούρου όπου επισκεύαζε υποδήματα και που και που κατασκεύαζε και κανένα ζευγάρι τσαρούχια καθόσον μόνο ελάχιστοι πλέον φορούσαν τσαρούχια. Αργότερα και για βιοποριστικούς λόγους ασχολήθηκε και με το εμπόριο υποδημάτων. Μετά το 1980 οι χορευτικοί σύλλογοι άρχισαν σιγά σιγά να εμφανίζονται και η δουλειά της κατασκευής των τσαρουχιών αυξήθηκε αισθητά.
Σήμερα την τέχνη τη συνεχίζει ο γιος του Βαγγέλη, ο Ηλίας, ο οποίος μετέφερε το εργαστήριο στην Καστανιά Καρδίτσας εκεί όπου κάποτε ο παππούς Αντώνιος ίδρυσε το πρώτο εργαστήριο.
Το εργαστήριο κατασκευάζει τσαρούχια, γουρουνοτσάρουχα, γυναικεία με μπαρέτα και δετά, παντούφλες νησιώτικες, ανδρικά δετά χορού, σελάχια καθώς επίσης και στιβάνια κρητικά και ποντιακά. Με τις οδηγίες παλαιών Κρητικών μαστόρων τα στιβάνια που κατασκευάζει σήμερα το εργαστήριο δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα αυθεντικά των καλών μαστόρων της Κρήτης.
Τα τσαρούχια χρησιμοποιούνται και από την Προεδρική Φρουρά.
Δίπλα στο εργαστήριο λειτουργεί και χώρος στον οποίο ο επισκέπτης μπορεί να δει παλιά τσαγκαράδικα εργαλεία, παλιά καλαπόδια, στάμπα και παλιές τσαγκαράδικες μηχανές. Το έμβολο είναι κατασκευής 1835 της αγγλικής εταιρίας HOVER και λειτουργεί ακόμα. Επίσης στον εκθεσιακό χώρο θα δείτε και παλαιά υποδήματα από πολλά μέρη της Ελλάδος ξεκινώντας από τα υποδήματα με μετάξι από την Αλεξανδρούπολη και καταλήγοντας στα στιβάνια των νησιών και της Κρήτης καθώς και υποδήματα από Κορέα, Ολλανδία, Βουλγαρία, Τουρκία.
Ο κ. Ηλίας Κόγιας «αντιστέκεται» στην εξέλιξη της τεχνολογίας και συνεχίζει ένα επάγγελμα που χάνεται, αλλά για περισσότερο από έναν αιώνα στήριξε την οικογένειά του. Μπορεί οι ανάγκες της κοινωνίας να έχουν αλλάξει και τα εργατικά χέρια να αντικαταστήθηκαν από τα μηχανήματα, ο κ. Κόγιας όμως δεν θέλει να εγκαταλείψει τη χειροποίητη εργασία, που έμαθε από τον πατέρα του, γι’ αυτό στο τσαγκαράδικο φτιάχνει και τσαρούχια. Από τότε μέχρι σήμερα, δεν έχει αλλάξει επάγγελμα, όπως λέει, αν και τα τελευταία χρόνια αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω οικονομικής κρίσης. Μέχρι πριν από χρόνια, πελάτες του ήταν οι παραδοσιακοί-πολιτιστικοί σύλλογοι και τα χορευτικά συγκροτήματα, όμως λόγω κρίσης έχουν σταματήσει τις παραγγελίες.
Ευχαριστούμε τον κ. Κόγια για την ξενάγηση αλλά και την επίδειξη κατασκευής των τσαρουχιών!
