Συνέντευξη
στον Νίκο Γουργιώτη
Σε μια περίοδο που οι μηλοπαραγωγοί της Αγιάς προσπαθούν να ξεπεράσουν τεράστια προβλήματα που έχει δημιουργήσει στη διάθεση χιλιάδων τόνων μήλων της, από τη μια, η εγχώρια πολυετής οικονομική κρίση και, από την άλλη, η διαμάχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Ρωσία και το εμπάργκο στη διακίνηση αγροτικών προϊόντων, ταυτόχρονα οι ίδιοι άνθρωποι καλούνται να πορευτούν στις νέες συνθήκες που δημιουργεί η εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) για το διάστημα ως το 2020.
Συνθήκες, οι οποίες, παρά τις φιλόδοξες προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν στις συζητήσεις που προηγήθηκαν στα χρόνια της διαμόρφωσης της νέας Πολιτικής, φαίνεται τώρα πως δεν είναι και τόσο ευνοϊκές γι’ αυτούς. Χαρακτηριστικό τελευταίο παράδειγμα, το «μπάχαλο», η έκφραση είναι τουλάχιστον επιεικής, που προκλήθηκε με την ανακοίνωση των προσωρινών δικαιωμάτων για τους δενδροκαλλιεργητές. Παραγωγοί μήλων βρέθηκαν να παίρνουν δικαιώματα για βοσκοτόπια ή για αροτριαίες καλλιέργειες προκαλώντας τους «πολλαπλά εγκεφαλικά». Ερασιτεχνικοί χειρισμοί αρμοδίων, που είχαν στα χέρια τους τις τύχες των ελληνικών προτάσεων για τη νέα ΚΑΠ, δημιούργησαν μια απίστευτη κατάσταση που ούτε αναστρέψιμη φαίνεται να είναι, ούτε παροδική, αφού στα τωρινά προσωρινά δικαιώματα θα πατήσει και η εφαρμογή μιας νέας ΚΑΠ μετά το 2020!
Ζητήσαμε από τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Γεωπονικών Συλλόγων (ΠΟΣΓ) και του Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, Δημήτρη Σοφολόγη, να μας εξηγήσει τι φαίνεται τελικά να κερδίζει η μεγαλύτερη εδώ και χρόνια μηλοπαραγωγική περιοχή της χώρας, η Αγιά, από τη νέα ΚΑΠ, και οι απαντήσεις του στη συζήτηση μαζί του είναι κάτι παραπάνω από ενδιαφέρουσες.
* Κύριε Σοφολόγη, πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκαν οι τίτλοι των προσωρινών δικαιωμάτων των παραγωγών μετά από δύο χρόνια συζητήσεων για την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ. Τι καινούργιο έχουμε στην περιοχή της Αγιάς;
Όπως γνωρίζαμε, οι δενδροκαλλιέργειες, ως νέα ξεχωριστή περιφέρεια – οι άλλες δύο είναι οι αροτριαίες και οι βοσκότοποι – έλαβαν τελικά για πρώτη φορά άμεση ενίσχυση, δικαιώματα δηλαδή ή κοινώς επιδότηση, κατά στρέμμα. Αυτό είναι όντως σημαντικό σε θεωρητική βάση. Στην πράξη όμως, οι καλλιεργητές της Αγιάς είναι από τους πιο αδικημένους καλλιεργητές της χώρας γιατί δεν είχαν ιστορικά δικαιώματα, δικαιώματα δηλαδή από την τριετία αναφοράς 2000 – 2002 που διατηρούνται μέχρι και σήμερα, όπως π.χ. ορισμένες ροδακινοπαραγωγικές περιοχές της Μακεδονίας, και έτσι πρακτικά έχουν μία μικρή ή ελάχιστη αύξηση των δικαιωμάτων τους.
* Τι εννοείτε δηλαδή ότι δεν είχαν ιστορικά δικαιώματα και πώς αυτό επηρέασε τους νέους τίτλους δικαιωμάτων που τους δόθηκαν;
Για παράδειγμα, ένας μέσος παραγωγός της Αγιάς με έκταση 60 στρεμμάτων μήλων είχε περίπου δικαιώματα από μηδενικά μέχρι γύρω στα 1000 ευρώ. Με τη γραμμική μείωση περίπου του 15% μεταξύ 2014 και 2015, μείωση δηλαδή που εφαρμόστηκε οριζόντια σε όλους στη μετάβαση από τη μία ΚΑΠ στην άλλη, έχει ένα ποσό γύρω στα 850 ευρώ. Έτσι ξεκινάει με περίπου στα 13 ευρώ/στρέμμα και θα ανεβαίνει λόγω σύγκλισης μέχρι τουλάχιστον στο 60% του μέσου περιφερειακού όρου δικαιωμάτων βασικής ενίσχυσης, τουλάχιστον στα 25 ευρώ. Παραγωγός της Μακεδονίας ίδιας έκτασης και με κατοχή ιστορικών δικαιωμάτων, λόγω της σύνδεσης με τα παλιά δικαιώματα, 14000 ευρώ, διαμοιράζει αυτές τις ενισχύσεις στα 60 στρέμματα με αρχική αξία δικαιώματος περίπου 230 ευρώ/στρέμμα και σύγκλιση προς τα κάτω μέχρι το όριο 30% σύμφωνα και με τις προηγούμενες αναφορές του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Δυστυχώς, δηλαδή, συνεχίζουν να υπάρχουν δενδροκαλλιεργητές με δικαιώματα δύο ταχυτήτων.
* Εκτός από το αποσυνδεδεμένο κομμάτι, με τη νέα ΚΑΠ αρχίζει και η εφαρμογή νέων καθεστώτων συνδεδεμένης ενίσχυσης προκειμένου να αντιμετωπιστούν ορισμένες δυσκολίες σε γεωργικούς τομείς σημαντικούς για οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς λόγους. Οι συνδεδεμένες ενισχύσεις θεωρείτε ότι θα έλυναν προβλήματα στην καλλιέργεια και εμπορία του μήλου;
Σίγουρα, θέματα όπως τα σκληρά μέτρα φορολόγησης, οι χαμηλές τιμές πώλησης και η μεγάλη πια δυσκολία στη διάθεση των προϊόντων, προκαλούν τεράστιο πρόβλημα στους παραγωγούς. Για να αντισταθμιστούν όλα αυτά που μειώνουν πολύ το αγροτικό εισόδημα, το ΥΠΑΑΤ, στο πλαίσιο άσκησης μιας πολιτικής με στόχο να καθίσταται τουλάχιστον βιώσιμη η αγροτική εκμετάλλευση μηλοκαλλιέργειας, θα μπορούσε ως άλλης εθνικής επιλογής να ενισχύσει με περιφερειακή αξία των 50 ευρώ ανά στρέμμα από το 2015 σε κάθε δενδροκαλλιεργητή το οποίο μάλιστα θα μπορούσε να συμπληρωθεί με συνδεδεμένη ενίσχυση των μήλων ανά στρέμμα. Τα πορτοκάλια και τα ροδάκινα για χυμό το... κατάφεραν! Ήταν θέμα πολιτικής βούλησης να ισχύσει αυτό και στα μήλα. Δεν συνέβη ή αν θέλετε δεν επετεύχθη, και δεν επετεύχθη πολύ απλά γιατί ποτέ δεν διεκδικήθηκε ούτε από τους τοπικούς πολιτικούς παράγοντες, ούτε και από τους ίδιους τους μηλοκαλλιεργητές της Αγιάς είτε γιατί πιθανόν να θεωρούσαν μικρό το ποσό που θα τους αναλογούσε, είτε λόγω της ανυπαρξίας στην περιοχή συνεταιριστικών οργανώσεων τέτοιων που πέραν του ρόλου του διακινητή των προϊόντων θα έπαιζαν και ρόλο διεκδικητικό, όσο και παρεμβατικό στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
* Ακούσαμε έντονα και μάλλον δικαιολογημένα παράπονα ότι σε πολλά στρέμματα της περιοχής μας με δέντρα δόθηκαν δικαιώματα αροτριαιών καλλιεργειών! Ισχύει κάτι τέτοιο και πώς επηρεάζει τους παραγωγούς μας;
Όντως και στην περιοχή της Αγιάς, όπως άλλωστε και σ’ όλη την Ελλάδα απ’ όσο γνωρίζω, παρατηρήθηκε το εξής παράδοξο που αναφέρατε. Σε παλαιότερη απάντηση του ΥΠΑΑΤ σε επιστολή του Γεωπονικού Συλλόγου Λάρισας, ξέραμε πως η κατηγοριοποίηση των περιφερειών έγινε με στοιχεία πριν του 2014. Ακόμη σύμφωνα με την υπουργικής απόφαση της εθνικής εφαρμογής της ΚΑΠ, ξέρουμε πως τα αγροτεμάχια κατατάχτηκαν σε περιφέρειες με στοιχεία του 2013. Σύμφωνα με παραγωγούς, δενδροκομικές εκτάσεις πάνω από οκτώ ετών έλαβαν αρόσιμα δικαιώματα! Έτσι τα ποσά ενίσχυσης παρουσιάζονται... μειωμένα, και σαν να μην έφτανε μόνον αυτό, πιθανώς να προκύψει και πρόβλημα στη μεταβίβαση των δικαιωμάτων, καθώς σύμφωνα με την παραπάνω υπουργική απόφαση για την ΚΑΠ ενεργοποιούνται δικαιώματα μόνο εντός της ίδιας περιφέρειας π.χ. των δενδρωδών για την Αγιά.
* Αυτά όσον αφορά τον ΠΥΛΩΝΑ Ι της νέας ΚΑΠ. Για τον ΠΥΛΩΝΑ ΙΙ, που αφορά τα προγράμματα, πριν λίγες ημέρες είχαμε την έγκριση του ελληνικού φακέλου των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020. Έχουμε εδώ κάτι νέο;
Εδώ τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα, με την έννοια ότι δίνεται ώθηση σε αναπτυξιακά χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το Μέτρο που αφορά τη «Σύσταση Ομάδων και Οργανώσεων Παραγωγών». Νομίζω ότι η ανάγκη για συνεργασία των παραγωγών σε ομάδες και οργανώσεις είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Επειδή πολλές λύσεις στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας δεν υπάρχουν, οι αγρότες πρέπει να οργανωθούν για δικό τους πλέον όφελος. Θεωρώ είναι μονόδρομος και αν δεν ακολουθηθεί τα προβλήματα για τους παραγωγούς όλο και θα πολλαπλασιάζονται.
* Αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα, όπως αυτό της μείωσης της νιτρορύπανσης, που υπάρχουν στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014 – 2020, ακούστηκε πως θα εφαρμοστούν σε δενδροπαραγωγικές περιοχές. Η Αγιά είναι σ’ αυτές;
Ενώ η Αγιά αποτελεί περιοχή, από τη μια, κατά κόρον δενδροκομική και, από την άλλη, ευπρόσβλητη στα νιτρικά, δεν φαίνεται να εντάσσεται στα νέα προγράμματα νιτρορύπανσης για τα δέντρα της, καθώς η Θεσσαλία ως συνολική περιοχή, όσον αφορά μόνο τις δενδρώδεις καλλιέργειες, δεν περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης που εγκρίθηκε αυτές τις ημέρες. Περιλαμβάνονται, βέβαια, άλλες περιοχές με δένδρα όπως μηλιές, αχλαδιές και ροδακινιές! Ο κάμπος Θεσσαλονίκης – Πέλλας – Ημαθίας, οι ελιές, τα εσπεριδοειδή και τα βερίκοκα της Αργολίδας, οι ελιές της λεκάνης του Πηνειού στην Ηλεία και οι ελιές με τα εσπεριδοειδή της πεδιάδας Άρτας – Πρέβεζας.
* Κι εδώ, δηλαδή, η Αγιά εκτός «παιχνιδιού»;
Δυστυχώς κι εδώ. Σας το είπα και πριν. Οτιδήποτε δεν διεκδικείται, δεν κερδίζεται... Και η τόσο δυνατή «δενδροκομική» Αγιά, ποτέ σ’ αυτά τα θέματα δεν διεκδίκησε. Παρακολουθεί απαθής τις εξελίξεις, ενώ θα έπρεπε να τις διαμορφώνει ή το λιγότερο να προσπαθεί να συμμετάσχει στη διαμόρφωσή τους.
Γενικότερα, η πρόταση για μια βιώσιμη αγροτική εκμετάλλευση δένδρων πρέπει να εξασφαλίζει σταθερό εισόδημα στον παραγωγό. Το τρίπτυχο ΠΥΛΩΝΑΣ Ι, ΠΥΛΩΝΑΣ ΙΙ, Ομάδες και Οργανώσεις Παραγωγών που θα εξασφαλίζουν τη σίγουρη διάθεση των προϊόντων και θα απολαμβάνουν ικανοποιητικές τιμές, αποτελεί και τους άξονες που πρέπει να στηρίζεται η πολιτική του αρμόδιου υπουργείου. Όσον αφορά τα συμφέροντα των Αγιωτών παραγωγών, μακάρι προς στο τέλος αυτής της ΚΑΠ, το 2019, και στη μετάβαση στη νέα τότε εποχή για τις αγροτικές καλλιέργειες, να βρεθούν κάποιοι περισσότερο διεκδικητικοί...
