Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Σήμερα, εννέα μήνες μετά την εμφάνιση της επιδημίας και πολλές από τις υποσχέσεις δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. Θεωρούμε όμως πως συνεχίζουμε να πλέουμε σε αχαρτογράφητα ύδατα και δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις διαστάσεις της επιδημίας. Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» συνεχίζουμε να καλούμε όλους τους αρμόδιους φορείς σε συντονισμένες ενέργειες αντιμετώπισης της ασθένειας στο επίκεντρό της, στις χώρες της Δυτικής Αφρικής. Η μείωση νέων κρουσμάτων που παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες στα θεραπευτικά κέντρα της Μονρόβιας στη Λιβερία ίσως σηματοδοτεί μια νέα φάση της επιδημίας, η οποία όμως απαιτεί αναθεώρηση και ανασύνταξη των δυνάμεων». Αυτά δηλώνει σήμερα στην «Ε.τ.Δ.» ο πρόεδρος του ελληνικού τμήματος των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» κ. Χρήστος Χρήστου, μιλώντας για την επιδημία Έμπολα.
Η συνέντευξή του έχει ως εξής:
Ποιος είναι ο ρόλος των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» στην επιδημία Έμπολα που έχει πλήξει τη Δυτική Αφρική;
Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», ως μια ιατρική ανθρωπιστική μη κυβερνητική οργάνωση, διαδραματίσαμε από την πρώτη στιγμή και συνεχίζουμε να παίζουμε πρωταρχικό ρόλο στην αναγνώριση, διερεύνηση, διαχείριση και τον έλεγχο της κρίσης που προκάλεσε η επιδημία του αιμορραγικού πυρετού Έμπολα στη Δυτική Αφρική. Ο ρόλος αυτός αναγνωρίζεται διεθνώς.
Στα μέσα Μαρτίου 2014, εντοπίστηκε το ξέσπασμα επιδημίας Έμπολα στη Γουινέα. Μέσα στις επόμενες ημέρες αναπτύχθηκαν από τους «Γιατρούς Χωρίς Σύνορα» θεραπευτικά κέντρα για την αντιμετώπιση του ιού στην πρωτεύουσα της χώρας, στο Κονακρί, αλλά και σε γειτονικές χώρες της Δυτικής Αφρικής, όπου εμφανίστηκαν κρούσματα, δηλαδή τη Λιβερία και τη Σιέρρα Λεόνε.
Οι βασικές αρχές μιας τέτοιας παρέμβασης στο πεδίο είναι η ανεύρεση και απομόνωση νέων κρουσμάτων, ο εντοπισμός των επαφών τους, η επιδημιολογική επιτήρηση, η απολύμανση όλων των προσωπικών αντικειμένων ασθενών, η διαχείριση των πτωμάτων, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού. Όσον αφορά την κλινική διαχείριση των ασθενών, αυτή περιορίζεται στην παρακολούθηση, την ενυδάτωση και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, δράσεις που μειώνουν κατά πολύ τη θνητότητα.
Επιδημίες Έμπολα έχουν εμφανιστεί και στο παρελθόν αλλά περιορίστηκαν έγκαιρα. Γιατί αυτή τη φορά η κατάσταση ξέφυγε εκτός ελέγχου;
Για πρώτη φορά στην ιστορία, ο ιός εξαπλώθηκε σε μεγάλες αστικές περιοχές όπου ο έλεγχος μιας τέτοιας επιδημίας είναι εξαιρετικά δύσκολος. Ταραχές ξεσπούσαν λόγω της αδυναμίας των τοπικών κοινωνιών να κατανοήσουν τη φύση του προβλήματος. Τα λιγοστά και όχι καλά οργανωμένα κρατικά κέντρα απομόνωσης και θεραπείας ήταν υπερπλήρη. Το προσωπικό υγείας που εργαζόταν στις πρώτες γραμμές μολύνονταν και πέθαινε σε συγκλονιστικούς αριθμούς. Άλλοι τρομοκρατημένοι εγκατέλειψαν τα καθήκοντά τους, αφήνοντας χωρίς φροντίδα ακόμα και ανθρώπους που έπασχαν από τις πιο κοινές ασθένειες. Ολόκληρο το σύστημα υγείας είχε καταρρεύσει.
Υπήρξε ολιγωρία από τη διεθνή κοινότητα;
Αναμφισβήτητα, η παγκόσμια κοινότητα και κυρίως οι χώρες που διαθέτουν τα μέσα για τον έλεγχο της επιδημίας καθυστέρησαν σημαντικά και αυτό συνέβαλε επίσης στην κατάσταση που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», έχοντας αναπτύξει 6 κέντρα θεραπείας, είχαμε νοσηλεύσει μέχρι τον Αύγουστο πάνω από το 70% όλων των δηλωθέντων, μέχρι τότε, κρουσμάτων. Ακόμη όμως και αν διπλασιάσαμε το προσωπικό μας τον Αύγουστο, βρισκόμασταν από καιρό στα όρια των αντοχών μας. Ακόμη και το μέγιστο των προσπαθειών μας δεν ήταν αρκετό για τον έλεγχο μιας τέτοιας επιδημίας. Αν και κρούαμε τον κώδωνα του κινδύνου από καιρό, η ανταπόκριση υπήρξε πολύ μικρή και μη έγκαιρη. Η επιδημία είχε ξεκινήσει τον Μάρτιο, αλλά κηρύχτηκε ως «Έκτακτη κατάσταση Δημόσιας Υγείας σε Διεθνές επίπεδο», μόλις στις 8 Αυγούστου. Είχαμε χάσει πολύτιμο χρόνο και έπρεπε να τον κερδίσουμε.
Τι έπρεπε να γίνει δηλαδή;
Στις αρχές Σεπτεμβρίου απευθύναμε έκκληση στα Ηνωμένα Έθνη ενώ την ίδια περίοδο οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» γιορτάζαμε ήδη το εξιτήριο του χιλιοστού ασθενή μας που είχε θεραπευτεί. Αυτό που ζητούσαμε ήταν κάτι περισσότερο από χρηματοδοτήσεις, οδικούς χάρτες και υποσχέσεις για την εξεύρεση εμβολίων και θεραπειών. Ήταν μια αποφασιστική και οργανωμένη κίνηση για τον περιορισμό της επιδημίας μέσω της άμεσης αύξησης των κέντρων απομόνωσης, της ανάπτυξη κινητών εργαστηρίων ώστε να βελτιωθούν οι δυνατότητες διάγνωσης, τη δημιουργία ειδικών αερογεφυρών προκειμένου να κινείται το ιατρικό προσωπικό και να διακινείται εξοπλισμός από και προς τη Δυτική Αφρική και τέλος τη δημιουργία ενός περιφερειακού δικτύου νοσοκομείων για την περίθαλψη του μολυσμένου ιατρικού προσωπικού, ή μελών για τα οποία υπάρχουν υποψίες ότι έχουν μολυνθεί.
Κρίναμε επίσης πολύ σημαντικό και άμεσης προτεραιότητας να αντιμετωπιστεί η διάλυση των κρατικών υποδομών. Το σύστημα υγείας στη Λιβερία έχει καταρρεύσει. Οι έγκυες γυναίκες που αντιμετωπίζουν επιπλοκές δεν έχουν πού να απευθυνθούν. Η ελονοσία και η διάρροια, ιάσιμες ασθένειες που είναι εύκολο να προληφθούν, σκοτώνουν τους ανθρώπους. Τα νοσοκομεία έπρεπε να ξανανοίξουν, και να αναδιαμορφωθούν.
Τέλος, θεωρούσαμε πως πρέπει να αλλάξουμε τη συλλογική νοοτροπία που ορίζει τον τρόπο που ανταποκρινόμαστε στην επιδημία. Μέτρα εξαναγκασμού, όπως η νομοθεσία που ποινικοποιεί τη μη δήλωση ύποπτων κρουσμάτων, και η αναγκαστική καραντίνα απομακρύνουν τους ασθενείς από τα συστήματα υγείας. Τα μέτρα αυτά χρησιμεύουν μόνο στην αναπαραγωγή του φόβου και την ανησυχία, παρά στον περιορισμό του ιού.
Εισακούστηκαν οι φωνές σας, έστω και καθυστερημένα; Σήμερα πού βρισκόμαστε όσον αφορά στην επιδημία Έμπολα;
Σήμερα, εννέα μήνες μετά την εμφάνιση της επιδημίας και πολλές από τις υποσχέσεις δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί. Θεωρούμε όμως πως συνεχίζουμε να πλέουμε σε αχαρτογράφητα ύδατα και δεν μπορούμε να προβλέψουμε τις διαστάσεις της επιδημίας. Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» συνεχίζουμε να καλούμε όλους τους αρμόδιους φορείς σε συντονισμένες ενέργειες αντιμετώπισης της ασθένειας στο επίκεντρο της, στις χώρες της Δυτικής Αφρικής.
Η μείωση νέων κρουσμάτων που παρατηρείται τις τελευταίες εβδομάδες στα θεραπευτικά κέντρα της Μονρόβιας στη Λιβερία ίσως σηματοδοτεί μια νέα φάση της επιδημίας, η οποία όμως απαιτεί αναθεώρηση και ανασύνταξη των δυνάμεων. Είναι μια ευκαιρία για να ενδυναμωθούν τα βασικά συστατικά της παρέμβασης και να δοθεί μεγαλύτερη σημασία στην ανίχνευση νέων κρουσμάτων, την επιδημιολογική επιτήρηση, τη διαχείριση των πτωμάτων, την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Δεν είναι αφορμή για χαλάρωση των προσπαθειών και ξεκούραση από κανέναν.
Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» συνεχίζουμε να λειτουργούμε έξι θεραπευτικά κέντρα με περίπου 600 κλίνες απομόνωσης. Στα προγράμματά μας έχουν συμμετάσχει συνολικά περισσότερα από 700 άτομα από το διεθνές και 3.500 άτομα ντόπιου προσωπικού. Έχουμε περιθάλψει περισσότερους από 6.000 ασθενείς εκ των οποίων οι 3.500 ήταν επιβεβαιωμένα κρούσματα Έμπολα. Πάνω από 1.600 άνθρωποι κατάφεραν να επιβιώσουν ενώ έχουμε αποστείλει περισσότερους από 1.200 τόνους βοήθειας στις πληγείσες περιοχές.
Τι ακριβώς γίνεται με τα εμβόλια και τα φάρμακα κατά του Έμπολα;
Η έρευνα και η ανάπτυξη νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση του ιού και κυρίως η ανάπτυξη νέων εμβολίων είναι κάτι που έχει καθυστερήσει αρκετά. Εμείς δεν μπορούμε παρά να σταθούμε αρωγοί σε κάθε προσπάθεια που στρέφεται προς τα εκεί. Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» συνεργαζόμαστε με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, διεθνείς οργανισμούς και ερευνητικά κέντρα για να υποστηρίξουμε τις ταχείες κλινικές μελέτες για τις νέες θεραπείες στα θεραπευτικά κέντρα Έμπολα και τις προσπάθειες για τα νέα εμβόλια.
Ποιο είναι το συμπέρασμά σας αναφορικά με τον Έμπολα;
Ο Έμπολα μας έχει διδάξει ότι σε τέτοια καίρια ζητήματα δημόσιας υγείας και σε μια τόσο εύθραυστη κοινωνικά περίοδο θα πρέπει να καθοδηγούμαστε από την επιστήμη και όχι από την πολιτική ατζέντα. Και θα πρέπει να έχουμε καλά μέσα στο μυαλό μας ότι τα παγκόσμια προβλήματα στην υγεία απαιτούν λύσεις χωρίς σύνορα.
Ενόψει και των γιορτών των Χριστουγέννων που πλησιάζουν, πώς μπορεί κάποιος να υποστηρίξει το έργο των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα»;
Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» στηριζόμαστε σχεδόν αποκλειστικά στις δωρεές ιδιωτών για να υλοποιήσουμε τα προγράμματά μας. Ακόμα και μια συμβολική δωρεά είναι πολύ σημαντική για τη δράση μας. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι με 20 € αγοράζουμε 74 έτοιμα διατροφικά γεύματα για υποσιτισμένα παιδιά, ενώ με 50 € εξασφαλίζουμε την απαραίτητη ειδική προστατευτική στολή που φορούν οι εργαζόμενοί μας στα προγράμματα καταπολέμησης του ιού Έμπολα.
Η υποστήριξη στους «Γιατρούς Χωρίς Σύνορα» μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους: Μέσω τράπεζας, μέσω πιστωτικής κάρτας, μέσω Ίντερνετ ή με ταχυπληρωμή. Για πληροφορίες καλέστε στο 210 5 200 500 ή επισκεφθείτε το www.msf.gr
