Του Κ. Γκιάστα
Μόλις ξεπέρασε τα 30 του έτη. Ωστόσο κατάφερε από την Αμερική να σημειώσει μια σημαντική επιτυχία στον χώρο της ιατρικής επιστήμης αφού πραγματοποίησε σε ένα από τα καλύτερα ιδρύματα στον κόσμο έρευνα η οποία δημοσιεύθηκε σε έγκριτα περιοδικά όπως το Νature και το PNAS (Proceedings of the National Academy of Science). Η έρευνά του αφορά κυρίως στην ανάπτυξη μεθόδων για τη βελτίωση τεχνητών ιστών που χρησιμοποιούνται προς μεταμόσχευση για την αντιμετώπιση παθήσεων όπως της αρθρίτιδας, μιας πάθησης από την οποία υποφέρουν εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως.
Ο Λευτέρης Μακρής γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Λάρισα (Αθανάσιος και Αρχοντία οι γονείς του), μια πόλη για την οποία είναι εξαιρετικά περήφανος τόσο για την πλούσια ιστορία της όσο και για τους πολίτες της οι οποίοι όπως ο ίδιος αναφέρει ζουν και προοδεύουν σε κάθε σημείο του ορίζοντα. Σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και μετά την αποφοίτησή του το 2009 ξεκίνησε τη διδακτορική διατριβή του, υπό την εποπτεία του καθηγητή κ. Κώστα Μαλίζου στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας.
Υπό την, εξαιρετική όπως τονίζει ο ίδιος, καθοδήγησή του διδάχθηκε τις βασικές αρχές για την επιτέλεση επιστημονικής έρευνας, συμμετέχοντας σε ερευνητικά προγράμματα της Ορθοπαιδικής Κλινικής με σημαντικό διεθνή αντίκτυπο. Παράλληλα, εργαζόμενος υπό την καθοδήγηση του καθηγητή κ. Μαλίζου απέκτησε κλινική εκπαίδευση στον τομέα της ορθοπαιδικής χειρουργικής, σε μια κλινική που θα μπορούσε να συγκριθεί σε οργάνωση και επιστημονικό προσωπικό με ανώτερα ιδρύματα του εξωτερικού και ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών, σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η επιστημονική συνεργασία της Ορθοπαιδικής Κλινικής με το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις τον οδήγησαν το 2010 στην Καλιφόρνια όπου ολοκλήρωσε τις διδακτορικές σπουδές του και συνέχισε την έρευνά του υπό τη (σπουδαία για τον ίδιο όμως υπογραμμίζει) εποπτεία του καθηγητή κυρίου Αθανασίου.
Η «Ε.τ.Δ.» μίλησε με τον 30χρονο επιστήμονα και αρχικά του ζητήσαμε να μας μιλήσει για το επίπεδο εκπαίδευσης στην Ελλάδα: «Τόσο το Αριστοτέλειο όσο και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με βοήθησαν να αναπτύξω ισχυρές βάσεις στις οποίες στηρίχθηκε όλη η μετέπειτα επιστημονική μου δράση και έρευνα. Η θεωρητική εκπαίδευση που παρέχεται είναι υψηλού επιπέδου και αποτελεί κλειδί για την κατανόηση της έρευνας και της νέας γνώσης που παράγεται. Αυτός είναι ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην πρόοδο των Ελλήνων που έχουν εκπαιδευτεί στην Ελλάδα και εργάζονται στο εξωτερικό. Ωστόσο, η σύγχρονη ελληνική εκπαίδευση υποφέρει από πρακτικές αδυναμίες. Ειδικότερα, η μη σύνδεση της διδάσκουσας γνώσης με την πρακτική μετάφρασή της για την επίλυση προβλημάτων σε κάθε επιστημονικό και επαγγελματικό τομέα αποτελεί μια σημαντική αδυναμία της σύγχρονης ελληνικής πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα ενίοτε να αμφισβητείται η χρηστικότητα της διδάσκουσας γνώσης στην Ελλάδα. Ο σημαντικότερος λόγος αυτής της αδυναμίας ίσως να είναι η απουσία σύνδεσης και συνεργασίας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων με τον αντίστοιχο επαγγελματικό τομέα.
Η παροχή εκπαίδευσης από ικανούς εκπαιδευτικούς μπορεί να δράσει καταλυτικά στον διδασκόμενο και να τον εμπνεύσει. Και μολονότι η εκπαίδευση μπορεί να θέσει τις βάσεις και προοπτικές για επιτυχία, απαιτείται πάνω από όλα ισχυρή θέληση, προσωπικός αγώνας, προσωπική ανάπτυξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων. Ο ελληνικός νους εχει αποδείξει απο την αρχαιότητα έως σήμερα την ικανότητά του να αντεπεξέρχεται, να προοδεύει, να πρωτοπορεί και να ηγείται σε κάθε επιστημονικό και πολιτιστικό τομέα. Προσωπικά πιστεύω πως όλοι μας είμαστε ικανοί σε κάποιον τομέα. Ως εκ τούτου, ο ρόλος του ελληνικού πανεπιστήμιου θα πρέπει να είναι η ανάδειξη και καλλιέργεια των δεξιοτήτων του κάθε διδασκόμενου, ο επαγγελματικός προσανατολισμός του με γνώμονα τις ικανότητές του και η άριστη εκπαίδευσή του ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει σε κάθε ανταγωνιστικό επαγγελματικό ή επιστημονικό περιβάλλον.
* Πώς σας δέχθηκαν στην Αμερική και πώς γενικότερα αντιμετωπίζουν τους Έλληνες επιστήμονες στο εξωτερικό; Υπάρχει σεβασμός και αναγνώριση κατά τη γνώμη σας;
-Ήμουν τυχερός που ολοκλήρωσα τις διδακτορικές σπουδές μου υπό την καθοδήγηση ενός Έλληνα καθηγητή στο εξωτερικό, του κ. Αθανασίου που αν και κυπριακής καταγωγής θεωρεί τη Θεσσαλία πατρίδα του και έχει επίσης υπηρετήσει στο Διοικητικό Συμβούλιο του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Το περιβάλλον στο εργαστήριο ήταν εξαιρετικά φιλικό και φιλόξενο.
Για να μπορέσεις να ορθοποδήσεις και να πετύχεις σε μια ξένη χώρα όπως η Αμερική απαιτούνται πολλές θυσίες. Η αναγνώριση και ο σεβασμός δεν είναι κάτι δεδομένο αλλά αποκτάται με συστηματική και επίπονη εργασία. Και παρά τις όποιες ικανότητές σου ως μετανάστης σε μια ξένη χώρα πρέπει να ξεκινήσεις από χαμηλά και υπάρχουν πολλά σκαλοπάτια να ανέβεις. Απαιτείται να απολέσεις πολλές από τις αρνητικές νοοτροπίες του σύγχρονου Έλληνα. Ταυτόχρονα όμως ελληνικές αξίες όπως η πνευματική καλλιέργεια και το φιλότιμο σπανίζουν σε μια εξαιρετικά πολυπληθυσμική και ετερόκλητη κοινωνία. Το μυστικό της επιτυχίας ίσως να έγκειται στην ευελιξία, στην δυνατότητα να απολέσεις όλα τα αρνητικά στοιχεία του παρελθόντος και ταυτόχρονα να μπορέσεις να διατηρήσεις και να προστατεύσεις οτιδήποτε ελληνικό έχει αξία. Έγκειται στη δυνατότητα να διδαχθείς από το νέο περιβάλλον, να αφομοιώσεις κριτικά κάθετι το νέο και ωφέλιμο και να διδάξεις τις αξίες σου.
Ειναι εκπληκτικό για μένα το γεγονός πως σε οποιοδήποτε επιστημονικό περιβάλλον και αν βρέθηκα στις Ηνωμένες Πολιτείες στα διασημότερα πανεπιστημιακά ιδρύματα του κόσμου Έλληνες επιστήμονες είναι παντού παρόντες, διακρίνονται και ηγούνται έρευνας και τεχνολογίας. Αυτό γεννά την αίσθηση πως οι Έλληνες επιστήμονες δεν συμβιβάζονται με τη μετριότητα. Πάντοτε καταφέρνουν να πρωτοπορίσουν και να διακριθούν.
* Τι έχετε στο πίσω μέρος του μυαλού σας; Την επί σειρά ετών συνεχόμενη εκπαίδευση και λειτουργία στις Ηνωμένες Πολιτείες ή την επιστροφή και προσφορά στην Ελλάδα;
-Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα και πολύ περισσότερο η απόφαση για επιστροφή στην Ελλάδα δεν είναι εύκολη. Τα σχέδιά μου προς το παρόν προβλέπουν να ολοκληρώσω την ιατρική μου εκπαίδευση στο τομέα της χειρουργικής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, η οικογένεια μου, οι συγγενείς μου, οι φίλοι μου, οι σημαντικότερες αναμνήσεις μου βρίσκονται στην Ελλάδα. Η νοσταλγία του ελληνικού τρόπου ζωής είναι συχνά έντονη. Η επιστροφή όμως στην Ελλάδα στο κοντινό μέλλον μοιάζει σαν ουτοπικό όνειρο. Και ναι μεν η διάθεση για προσφορά στην Ελλάδα είναι μεγάλη, οι δυνατότητες εντός της χώρας είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Προσφορά όμως μπορεί να υπάρξει και εκτός της χώρας. Υπάρχουν πρωτοβουλίες Ελλήνων επιστημόνων στο εξωτερικό με στόχο την ενίσχυση της χώρας, όπως η Ελληνική Βιοεπιστημονική Εταιρία των Ηνωμένων Πολιτειών (HBA-USA), στην οποία συμμετέχω ως μέλος της διοικητικής επιτροπής, με στόχο την επαφή και συνεργασία των πανεπιστημίων της Αμερικής με ελληνικά πανεπιστήμια.
Ευελπιστώ και θέλω να ελπίζω πως η κατάσταση τα επόμενα χρόνια θα βελτιωθεί. Φυσικά απαιτείται να αλλάξουμε πολλά πράγματα και πρωταρχικά τη νεοελληνική νοοτροπία μας η οποία ευθύνεται για την καταβαράθρωση της χώρας μας τα τελευταία χρόνια. Και γι’ αυτό απαιτείται να καταβάλουμε μεγάλο αγώνα. Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι ποτέ και τίποτα δεν ήταν εύκολο για τους Έλληνες και τίποτα δεν έχει επιτευχθεί χωρίς αγώνα και θυσίες. Και αυτό το μήνυμα σήμερα είναι εξαιρετικά επίκαιρο σε μια χώρα που καλείται να αγωνιστεί πάλι ενάντια σε μια κρίση κοινωνική, οικονομική και πολιτική.
ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Η απουσία κινήτρων...
Από μια συζήτηση για την Ελλάδα και τις διακρίσεις της στο εξωτερικό δεν θα μπορούσε να απουσιάζει μια τοποθέτηση για την επιρροή της οικονομικής κρίσης: «Η κρίση που είναι κάτι περισσότερο από απλά οικονομική. Είναι πολιτική και πολιτισμική. Η νεοελληνική υλιστική νοοτροπία, η άκριτη ξενοκρατία, η απουσία της συλλογικότητας και η αυταρέσκεια έχουν συμβάλει, κατά την άποψή μου, στη σημερινή κρίση. Δυστυχώς σαν Έλληνες ζώντας στην Ελλάδα δεν αναγνωρίζουμε και εκτιμούμε τον ελληνικό πνευματικό πλούτο, την παράδοση, την ιστορία, την πολιτιστική κληρονομιά, την ευλογία που έχει ο τόπος μας. Οι ελληνικές αξίες και ο πνευματικός πλούτος διαφαίνονται στους Έλληνες εντονότερα όταν μετοικήσουν σε ξένους τόπους αναζητώντας νέες πατρίδες, όταν ξεφύγουν από τη μικροελληνική καθημερινή πραγματικότητα και αντιληφθούν τις πραγματικές αξίες με τις οποίες συνειδητά ή ασυνείδητα οι Έλληνες γαλουχούνται» είπε ο κ. Μακρής και στη συνέχεια έγινε πιο συγκεκριμένος: «Η γενικότερη αυτή κρίση φυσικά δεν έχει αφήσει ανεπηρέαστο τον τομέα της εκπαίδευσης. Αποτελεί μία πραγματικότητα που καλούνται όλοι οι διδάσκοντες και ερευνητές που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα να αντιμετωπίσουν. Η απουσία οικονομικών πόρων έχει συλλογικά υποβαθμίσει τη λειτουργία των ελληνικών πανεπιστημίων, την ερευνητική παραγωγή και την ερευνητική ανταγωνιστικότητα. Η απουσία κινήτρων έχει εμφανώς επηρεάσει τη διάθεση για πρωτοπορία και διάκριση δίνοντας τη θέση τους σε ένα πρωτόγονο αίσθημα επιβίωσης στη γενικότερη κρίση. Η σημαντικότερη όμως συνέπεια της κρίσης είναι η αιμορραγία του έμψυχου δυναμικού της χώρας, των νέων επιστημόνων που αναζητούν νέες πατρίδες και ένα καλύτερο μέλλον εκτός της Ελλάδος. Η μετανάστευση αυτή βέβαια δεν είναι ενα καινούργιο φαινόμενο στη νεοελληνική ιστορία. Γεννά όμως έντονο το ερώτημα ποιος θα μείνει πίσω να συμβάλει στη διάσωση της χώρας από αυτή την κοινωνικοοικονομικοπολιτισμική κρίση.
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ
Ελλάδα εναντίον Αμερικής
Ο κ. Μακρής μίλησε στην «Ε» και για τις διαφορές ανάμεσα στα Ελληνικά και τα Αμερικανικά Πανεπιστήμια: «Υπάρχουν και οι σημαντικότερες έγκεινται σε ζητήματα υποδομών, οργάνωσης και οικονομικών πόρων. Ωστόσο, το ελληνικό πανεπιστήμιο δεν στοχεύει μεθοδευμένα στην προετοιμασία για επαγγελματική αποκατάσταση των διδασκόντων. Μολονότι, παρέχει στον διδασκόμενο έναν σημαντικό όγκο πληροφοριών και γνώσεων που δυνητικά είναι χρήσιμες, δεν διδάσκει τη μετάφραση της γνώσης στον επαγγελματικό τομέα. Και φυσικά αυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανταγωνιστικότητα του νέου σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον.
Η δυναμική των ελληνικών πανεπιστημίων σήμερα έγκειται στο προσωπικό τους. Στους Έλληνες επιστήμονες που παρά το αντίξοο οικονομικό περιβάλλον αγωνίζονται να διατηρήσουν υψηλά επίπεδα παραγωγικότητας, ευρηματικότητας και προσφοράς στην επιστήμη τους. Ωστόσο, σε ένα εξαιρετικά μεταβαλλόμενο περιβάλλον διαρθρωτικές αλλαγές θα πρέπει να γίνουν για να εξασφαλιστούν η βιωσιμότητα και οι προοπτικές ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών πανεπιστημίων. Η καθοδήγηση και στελέχωση των ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων απο άτομα ικανά και διεθνώς αναγνωρισμένα αποτελεί ίσως κλειδί στην αναγνώριση των ιδρυμάτων διεθνώς και την παροχή ανταγωνιστικών πτυχίων».
