Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
“Το σύνολο της γνώσης μας για τον κόσμο θα είναι πάντοτε ένα τίποτα μπροστά στο σύνολο αυτών που δεν κατέχουμε ακόμη. Αυτό που προέχει είναι να έχουμε επίγνωση των πραγμάτων που έχουν προτεραιότητα για μας και σηματοδοτούν τη ζωή και την ύπαρξη μας. Η ουσιαστική γνώση ξεπερνά την απομνημόνευση, και δημιουργεί βιωματική σχέση με τον κόσμο μας. Εκεί εγώ προσωπικά συνάντησα την τέχνη”.
Αυτά ανάμεσα σε άλλα δηλώνει σήμερα στην «Ελευθερία», ο σκηνοθέτης και παραγωγός Χρήστος Ν. Καρακάσης το ντοκιμαντέρ -ταινία "Take a trip". Οι ταινίες του έχουν αποσπάσει διεθνείς βραβεύσεις και έχουν προβληθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Καθηγητής Κινηματογράφου σε πολλές σχολές και ιδρύματα. Ιδρυτής της κινηματογραφικής εταιρείας ΚΟΥΙΝΤΑ. Από το 2011 είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Ψηφιακού Κινηματογράφου Αθήνας AIDFF (Athens International Digital Film Festival), και από το 2013 καλλιτεχνικός διευθυντής στο Διεθνές Πανόραμα Επιστημονικών και Οικολογικών ταινιών. Eχει γράψει την «εισαγωγή στον κινηματογράφο» βιβλίο το οποίο απευθύνεται σε επίδοξους σκηνοθέτες.
* Μπορείτε να αναφερθείτε στο ντοκιμαντέρ -ταινία "Take a trip" στο οποίο είστε σκηνοθέτης και παραγωγός;
- Η ταινία –ντοκιμαντέρ ξεκίνησε με αυτές τις σκέψεις. «Ταξιδεύω. Αφήνω πίσω μου μια πόλη για μια άλλη. Ελπίζω να είναι διαφορετική. Κάποιος άλλος σίγουρα ταξιδεύει για να φτάσει στην πόλη που εγώ αφήνω. Μπορεί τελικά το ταξίδι να είναι μόνο εσωτερικό. Μπορεί και η ίδια η πόλη να είναι μόνο εσωτερική. Τι άλλωστε είναι μια πόλη, παρά ο τρόπος που την βλέπουμε». Η ταινία ξεκινά το ταξίδι της στον κόσμο προσκαλώντας τους θεατές να κάνουν με τη σειρά τους ένα ταξίδι επανατοποθέτησης της σκέψης, των απόψεων και των θέσεων που, στην εποχή μας, κάνουν τις ανθρώπινες αξίες να δοκιμάζονται. Γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην Αγγλία σε HD RED Cinema. Αποφάσισα να κάνω αυτήν την ταινία κάνοντας το δικό μου ταξίδι, πραγματικό αλλά και ένα μεγάλο εσωτερικό μια και αυτό ουσιαστικά πραγματεύεται η ταινία.
* Σε αυτή τη δύσκολη περίοδο μπορούμε να κάνουμε επανατοποθέτηση της σκέψης μας, των απόψεών μας όταν ανθρώπινες αξίες δοκιμάζονται;
- Κατά την γνώμη μου, καλύτερο θα ήταν να κάνουμε την αυτοκριτική μας σε μια καλύτερη περίοδο. Αυτό στις παρούσες συνθήκες είναι δύσκολο. Ίσως να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη δύσκολη εποχή για να περάσουμε σε μια καλύτερη. Πολλά καλλιτεχνικά έργα θα πρέπει να στρέψουν το βλέμμα τους, όχι στα αποτελέσματα της κρίσης αλλά στις αιτίες που γεννούν όλη την παθογένεια του συστήματος μας, λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη ιστορία μας, ώστε τουλάχιστον να χτίσουμε κάτι καλύτερο. «Αναζητώ τα νοήματα. Κουβαλώντας μέσα μου το νοητό δωμάτιο απ’ όπου, σαν συγγραφέας, παρατηρώ κρυφά τον κόσμο. Είμαι στον δρόμο και ταυτόχρονα δεν είμαι. Ίδιοι μου φαίνονται οι άνθρωποι. Έχω έρθει εδώ για να ξεφύγω κι όμως έξαφνα οι άνθρωποι μου φαίνονται οι ίδιοι. Ανταποκρίθηκα σε μια πρόσκληση. Από ποιόν; Από κανέναν στην πραγματικότητα. Μια πρόσκληση επινοημένη. Να κάνω ένα ταξίδι μακριά από μένα ή ίσως τελικά μέσα σε μένα». Προσκαλώ τον κόσμο να προσκαλέσει τον εαυτό του σε αυτό το ταξίδι που όλοι χρειαζόμαστε. Εγώ επινόησα αυτή την πρόσκληση και έτσι γεννήθηκε η ταινία “take a trip”.
* Ποιες οι εντυπώσεις από την ευρωπαϊκή της πρεμιέρα στη Φινλανδία;
- Η ταινία ταξίδεψε στη Φινλανδία, στη Vaasa City Library, όπου έκανε την ευρωπαϊκή της πρεμιέρα, καθώς προβαλλόταν για όλο τον Οκτώβριο, σε ειδική προβολή συνδυασμένη με την ατομική έκθεση ζωγραφικής της ζωγράφου και συγγραφέως Βασιλικής Κάππα, η οποία έγραψε τα κείμενα για το ντοκιμαντέρ με σημείο αναφοράς την εικαστική της σειρά «Αόρατες πόλεις». Τα κείμενα που αποτελούν ένα μικρό συγγραφικό σύμπαν κυκλοφορούν στα αγγλικά σε μια καλαίσθητη έκδοση από τις εκδόσεις ΚΟΥΙΝΤΑ. Με εντυπωσίασε η αποδοχή της συγκεκριμένης καλλιτεχνικής πρότασης. Μια ταινία και μια εικαστική έκθεση να προχωρήσουν σε μια δημιουργική σύζευξη με σημειολογικές προεκτάσεις που διευρύνουν την τυπική αντίληψη για τα όρια των τεχνών. Οι θεατές έβλεπαν την ταινία, έκαναν μια περιήγηση στις αόρατες πόλεις (εικαστική έκθεση) και έκαναν όνειρα και σκέψεις. Η ταινία είναι γεμάτη σκέψεις, γεμάτη θετική ενέργεια γυρισμένη στην Αγγλία σε μια απόδραση από την καθημερινότητα της πιεστικής εσωτερικής μας ζωής. Αυτή η απόδραση λειτούργησε καλλιτεχνικά μια και γεννήθηκε η ταινία, και η έκθεση, που όμως λειτουργούν αυτόνομα. Όταν ενωθούν δημιουργείται κάτι νέο που ο θεατής καλείται να το ανακαλύψει. Το φινλανδικό κοινό ξέχασε την πόλη που γυρίστηκε η ταινία και παρασύρθηκε σε αυτό που από την αρχή ήταν ο σκοπός μου. «Οι άνθρωποι παντού είναι ίδιοι. Αυτό κυρίως. Πρέπει να ρωτήσω να μάθω αν και στους άλλους φαίνονται ίδιοι. Μπορεί λίγο πιο κοντοί ή λίγο πιο ψηλοί. Πιο σκούροι ή πιο ξανθοί. Με τα μάτια σχιστά ή με πορτοκαλί μαλλιά. Πάντα πάντως παλεύουν, βρίσκουν εμπόδια, θέλουν να αλλάξουν. Να αλλάξουν οι ίδιοι, να αλλάξουν το τοπίο ή τη ζωή τους».
* Πόσο σημαντική είναι η γνώση για τον άνθρωπο; Ποια είναι για σας η ουσιαστική γνώση;
- Το σύνολο της γνώσης μας για τον κόσμο θα είναι πάντοτε ένα τίποτα μπροστά στο σύνολο αυτών που δεν κατέχουμε ακόμη. Αυτό που προέχει είναι να έχουμε επίγνωση των πραγμάτων που έχουν προτεραιότητα για μας και σηματοδοτούν τη ζωή και την ύπαρξη μας. Η ουσιαστική γνώση ξεπερνά την απομνημόνευση, και δημιουργεί βιωματική σχέση με τον κόσμο μας. Εκεί εγώ προσωπικά συνάντησα την τέχνη. Η γνώση είναι σαν ένα ποτάμι που ή θα αφεθείς ή θα προσπαθείς όλη σου τη ζωή να βάζεις σε αυτό το ποτάμι φράγματα μήπως και συγκρατήσεις κάποιες σταγόνες. Η ουσιαστική γνώση είναι να κατανοήσεις ότι σε όλη σου τη ζωή, θα διασχίζεις το ποτάμι της γνώσης σε μια διαρκή πορεία χωρίς τερματισμό. Έχουμε μάθει να βλέπουμε τα πράγματα (αρχή, τέλος) όμως για μένα όλα είναι μια διαδρομή.
* Ποια είναι η σχέση τέχνης και τεχνικής στον κινηματογράφο; Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του κινηματογράφου;
- Η τέχνη και η τεχνική στον κινηματογράφο, είναι έννοιες, ταυτόσημες. Ο κινηματογράφος στην αρχή εμφανίστηκε ως μία νέα τεχνική η οποία σύντομα μετεξελίχθηκε σε τέχνη. Εξαρτάται βέβαια πάρα πολύ από την τεχνολογία. Η κινηματογραφική κάμερα, παίζει το ρόλο του ιδανικού θεατή, κινηματογραφεί από την καλύτερη δυνατή γωνία και ο κάθε ένας ο οποίος βρίσκεται μέσα στην αίθουσα για να παρακολουθήσει μία ταινία, βρίσκεται στη θέση του «ιδανικού θεατή». Αυτή η μοναδική γωνία που είναι η σκηνοθετική γραμμή (μάτι του σκηνοθέτη) κάνει τον κινηματογράφο τέχνη. Ο σκηνοθέτης με τη μοναδική του ματιά στην αναπαράσταση της πραγματικότητας ξεπερνά την τεχνική ή την απλή μεταφορά μιας εικόνας ή ενός ήχου. Φτιάχνει το δικό του σύμπαν. Οι ταινίες αντανακλούν τον τρόπο εμφάνισης και αντίληψης του αισθητού. Ο κινηματογράφος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και στη διαφύλαξη της εκάστοτε πολιτιστικής ταυτότητας, αλλά και όλων αυτών που αλλιώς θα χάνονταν στον χρόνο. Η ποικιλομορφία των εποχών, των αισθητικών περιόδων, οι όψεις των πόλεων σε διάφορα μέρη και σε διάφορες χρονικές περιόδους σώζονται χάρη σε αυτόν. Με αυτή του την ιδιότητα αναδεικνύεται σε ένα νέο είδος βιβλιοθήκης για τον άνθρωπο, ένα μοντέρνο θησαυροφυλάκιο όλων όσων θα αναζητά η μελλοντική αρχαιολογία. Ο κινηματογράφος από τη γέννηση του είχε την τεχνολογική στάθμη της εποχής του και αρκετές φορές είχε προηγηθεί. Αυτό μέχρι και σήμερα που μιλάμε για ψηφιακό σινεμά. Το όνειρο έχει αποκτήσει εικόνα. Η προέκταση με τον κινηματογράφο των αισθήσεων μας έχει επιτευχθεί. Η Ευρώπη αποσκοπεί στη δημιουργία ενιαίας ψηφιακής αγοράς, ώστε το εμπορικό και το πολιτιστικό περιεχόμενο και οι υπηρεσίες να κυκλοφορούν εκατέρωθεν των συνόρων και οι Ευρωπαίοι πολίτες να μπορούν να απολαύσουν πλήρως τα πλεονεκτήματα της ψηφιακής εποχής. Ωστόσο, ο αντίκτυπος της ψηφιακής επανάστασης στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο δημιουργεί ανησυχίες σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδίως όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα και την κυκλοφορία των ευρωπαϊκών έργων, καθώς και τον πολιτιστικό πλουραλισμό και τη γλωσσική και πολιτιστική πολυμορφία. Ο κινηματογράφος πρέπει να έχει τη φιλοδοξία να καταγράφει το παρόν, να συνδιαλέγεται με το παρελθόν, και να φαντάζεται το μέλλον. Οι ταινίες θα πρέπει να βασίζονται σε αυτό και να δουλεύουν το ψηφιακό μέσο σαν ένα σύγχρονο τρόπο εμφάνισης και αντίληψης του αισθητού. Ο Κινηματογράφος μπορεί και πρέπει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαφύλαξη και την προβολή της τοπικής και της περιφερειακής πολιτιστικής ταυτότητας και ποικιλομορφίας. Με αυτή του την ιδιότητα άλλωστε, αναδεικνύεται σε πρωτεύοντα παράγοντα ανάπτυξης των ευρωπαϊκών κοινωνικών αξιών και λειτουργίας των δημοκρατικών κοινωνιών, καθώς τα οπτικοακουστικά έργα δύνανται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη συγκρότηση της ελληνικής και ευρύτερα της ευρωπαϊκής ταυτότητας.
