Σήμερα θα αναφερθούμε στους ιατρούς Γεώργιο και Ζαφείριο Γκόλαντα από τα Αμπελάκια, οι οποίοι ήταν παιδιά του δημοδιδάσκαλου Πάτροκλου Γ. Γκόλαντα (1861-1935) [2] και της συζύγου του Πηνελόπης (1868-1961).
Ο Γεώργιος Π. Γκόλαντας γεννήθηκε το 1905 στα Αμπελάκια. Αμέσως μετά από το πέρας των εγκυκλίων μαθημάτων, μετέβη στη Γερμανία, όπου σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Έλαβε το δίπλωμά του στις 4 Ιουλίου 1927 και στη συνέχεια υπέβαλε επιτυχώς τη διδακτορική του διατριβή. Εγκαταστάθηκε στη Λάρισα το 1929, όπου εγγράφθηκε στον Ιατρικό Σύλλογο της πόλης (5 Μαρτίου 1929). Όπως αναφέρει ο Νικόλαος Δεσιμόνας, «ο Γεώργιος Γκόλαντας, έχοντας αποκτήσει την ειδικότητα του παθολόγου, μέχρι το 1934 προσέφερε τις ιατρικές του υπηρεσίες στο «Νοσοκομείο Φυματιώντων και Λοιμωδών» της Λάρισας. Το εν λόγω έτος, το ίδρυμα αντιμετώπισε σοβαρά οικονομικά προβλήματα που εμπόδισαν την απρόσκοπτη λειτουργία του. Η αποχώρηση του Γεωργίου Γκόλαντα και άλλων γιατρών από το νοσοκομείο συνδέεται, σύμφωνα με ορισμένες πηγές, και με την αποτυχία επανεκλογής του Μιχαήλ Σάπκα στη θέση του δημάρχου Λάρισας κατά τις δημοτικές εκλογές του 1934 και την ανάληψη της δημαρχίας από τον Στυλιανό Αστεριάδη» [3].
Την επόμενη χρονιά (1935) εργάστηκε αφιλοκερδώς στο Παράρτημα Λαρίσης του Ερυθρού Σταυρού, το οποίο υπό την προεδρία του απόστρατου στρατηγού Ιωάννη Άρτη προσπάθησε να «αναχαιτίσει» την επιδημία της ελονοσίας που είχε ενσκήψει στην πόλη [4]. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής εγκαταστάθηκε προσωρινά στην Αθήνα και επέστρεψε στη Λάρισα το 1945. Το 1961 εγκαταστάθηκε πλέον μόνιμα στην Αθήνα. Η εγγραφή του στον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών πραγματοποιήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου του ιδίου έτους. Απεβίωσε το 1975 και ενταφιάστηκε στο Παλαιό Νεκροταφείο της Λάρισας. Η θυγατέρα του Νέλλα Γκόλαντα (αρχιτέκτονας τοπίου και γλύπτρια) φιλοτέχνησε ένα ταφικό μνημείο, δημιουργώντας μία σύνθεση με την τεχνοτροπία του ψηφιδωτού με φυσικά υλικά (μάρμαρο, κεραμίδι, πέτρα) [5].
Ο Ζαφείριος Π. Γκόλαντας γεννήθηκε στα Αμπελάκια τον Δεκέμβριο του 1908. Μετά από το τέλος των εγκυκλίων σπουδών του, εγγράφθηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου έλαβε το δίπλωμά του στις 15 Ιουνίου 1931. Εγκαταστάθηκε αρχικά στον Τύρναβο, όπου εξάσκησε το λειτούργημά του, ενώ αργότερα εργάστηκε στην Πανεπιστημιακή Μαιευτική Κλινική (Αθήνα), λαμβάνοντας την ειδικότητα του μαιευτήρα – γυναικολόγου (13 Αυγούστου 1938). Έκτοτε δραστηριοποιήθηκε στη Λάρισα εγγραφόμενος στον τοπικό Ιατρικό Σύλλογο [6]. Στη Λάρισα εργάστηκε για μία εικοσαετία, δεχόμενος τους ασθενείς του στο φαρμακείο του Βασιλείου Κυλικά, ενώ από το 1958 και μετέπειτα εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη.
Θα αναφερθούμε στη συνέχεια σε ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό περιστατικό από την εποχή που ο Ζαφείριος Π. Γκόλαντας ήταν ακόμη φοιτητής Ιατρικής. Το όνομά του απασχόλησε τις στήλες των εφημερίδων, καθώς και τη δικογραφία που σχηματίστηκε το 1927 αμέσως μετά από την απόπειρα δολοφονίας του απόστρατου ναυάρχου και προέδρου της Δημοκρατίας Παύλου Κουντουριώτη (1855-1935). Ο Ζαφείριος Γκόλαντας ήταν συνεπιβάτης στο νυχτερινό τρένο για την Αθήνα με τον 25χρονο Ζαφείριο Γκούσιο (από τα Αμπελάκια), ο οποίος εργαζόταν ως σερβιτόρος στο εστιατόριο «Αβέρωφ» της Λάρισας. Ο Γκούσιος στις 30 Οκτωβρίου 1927 πυροβόλησε μπροστά από το Δημαρχείο Αθηνών τον Παύλο Κουντουριώτη, που μόλις είχε επιβιβαστεί στο αυτοκίνητό του. Η σφαίρα εξοστρακίστηκε και ο Πρόεδρος τραυματίστηκε ελαφρά στο κεφάλι. Στις ανακρίσεις που ακολούθησαν ο Γκούσιος ανέφερε το όνομα του Ζαφειρίου Γκόλαντα. Ο τελευταίος υπεβλήθη σε ανακρίσεις εξαιτίας δύο γεγονότων. Ήταν συνταξιδιώτης με τον δράστη και είχαν κοινή καταγωγή (Αμπελάκια) [7]. Ο Ζαφείριος Γκόλαντας αφέθηκε ελεύθερος, ενώ στη δίκη που ακολούθησε (20 Νοεμβρίου 1928), υπήρξε από τους βασικούς μάρτυρες της υπόθεσης. Για την ιστορία αναφέρουμε ότι ο επίδοξος δολοφόνος που είχε προβλήματα ακοής και διαταραγμένη προσωπικότητα, καταδικάστηκε σε 14 χρόνια κάθειρξη.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Νικόλαος Α. Δεσιμόνας, Η άσκηση της Ιατρικής και οι γιατροί στον θεσσαλικό χώρο (1881-1940). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής (διδακτορική διατριβή), Λάρισα 2017.
[2]. «Διεκρίθη ως σπουδαστής διά την επιμέλειά του και κατά τον μετέπειτα χρόνον ως διδάσκαλος. Φοιτήσας εις το Πανεπιστήμιον ως υπότροφος του Μανιαρίου κληροδοτήματος. Η καθηγεσία του εις τα διάφορα σχολεία της Θεσσαλίας υπήρξε γόνιμος». Βλ. Θεσσαλικά Χρονικά (Αθήνα 1935), σελ. 288η.
[3]. Δεσιμόνας (2017), σελ. 486-487. Πρβλ. Θ. Τσικρίκας, Εκατό χρόνια από τη θεμελίωση του Γενικού Νοσοκομείου Λάρισας. Λάρισα 1990, σελ. 16.
[4]. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Στρατηγός Ιωάννης Άρτης: Τι προσέφερα στη Λάρισα» (Β΄ μέρος), Ελευθερία (Λάρισα), 6 Απριλίου 2022.
[5]. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, Το Α’ Δημοτικό Νεκροταφείο της Λάρισας (1899-1993). Θεσσαλονίκη 2013, αριθ. ταφικού μνημείου 015, σελ. 79.
[6]. Δεσιμόνας (2017), σελ. 531.
[7]. Εμπρός (Αθήνα), 31 Οκτωβρίου 1927 και Σκριπ (Αθήνα), 4 Νοεμβρίου 1927.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
