Συνέντευξη στον Αποστόλη Ζώη
«Η βελτίωση της ελληνικής οικονομίας χρειάζεται επενδυτική δραστηριότητα και ανάπτυξη. Μακροχρόνια θα δημιουργηθεί από το νοικοκύρεμα της οικονομίας μας με τις διαρθρωτικές αλλαγές. Αλλά βραχυχρόνια πώς; Μέσω δημοσίων επενδύσεων! Μπορούμε πια να δανειζόμαστε από τις διεθνείς χρηματαγορές εκδίδοντας καινούργια ομόλογα. Πρέπει να βάζουμε όλα τα χρήματα (5 δισ. ετησίως) από τα καινούργια ομόλογα στις δημόσιες επενδύσεις. Ούτε ένα ευρώ από αυτά δεν πρέπει να χαθεί και να ταφεί στον γενικό προϋπολογισμό! Μέσω αυτών των επενδύσεων να δημιουργήσουμε καινούργιες θέσεις εργασίας και εισόδημα και ανάκαμψη». Αυτά ανάμεσα σε άλλα δηλώνει σήμερα στην «Ε» ο κ. Νίκος Οικονομίδης, ο οποίος είναι καθηγητής Οικονομικών στο Stern School of Business, New York University, και Haas School of Business, UC Berkeley.
* Πού βαδίζει η ελληνική κοινωνία σε συνάρτηση με την πορεία της οικονομίας; Μπορούμε να ελπίζουμε σε καλύτερες μέρες;
- Έχουν γίνει αρκετά μεγάλα βήματα στα δημοσιονομικά της Ελλάδας, και έτσι κατάφερε η χωρά να έχει πρωτογενές πλεόνασμα (πλεόνασμα πριν την πληρωμή τόκων) και να μπορεί να εκδίδει καινούργια ομολόγα με σχετικά χαμηλούς τόκους. Αυτά τα «καλά νέα» δεν έχουν φτάσει στον πολύ κόσμο που αντιμετωπίζει ακόμα σημαντικές πτώσεις εισοδήματος και ανεργία.
Η στρατηγική που μας οδηγεί γρήγορα και σίγουρα στην ταχύρρυθμη ανάπτυξη και στη μείωση της ανεργίας είναι απλή. Δανειζόμαστε 5 δισ. ετησίως, εκδίδοντας καινούργια ομόλογα και βάζουμε όλα τα λεφτά σε δημόσιες επενδύσεις. Ούτε ευρώ από αυτά στον γενικό προϋπολογισμό του κράτους. Με λίγη προσοχή, φτάνουμε σε 3-5% ανάπτυξη το 2015 και μεγαλύτερη το 2016. Και μέχρι το τέλος του 2016, θα έχουμε δημιουργήσει 600.000 καινούργιες θέσεις εργασίας. Απ’ την άλλη μεριά, χωρίς την επιμονή στις μεταρρυθμίσεις και χωρίς το συγκεκριμένο πρόγραμμα ταχείας ανάπτυξης, εύκολα θα μείνουμε στο τέλμα της ύφεσης με τους τεράστιους κινδύνους πολιτικής αστάθειας και εθνικής κρίσεως.
Πρέπει επίσης να θέσουμε σαν καίριο στόχο να μειωθεί η ανεργία από το 27% σε 13-15% μέσα σε δύο χρόνια μέσω δημιουργίας θέσεων εργασίας από το πρόγραμμα επενδύσεων. Να πείσουμε την τρόικα ότι αυτός ο στόχος μας είναι καίριος. Υστέρα από τη βαθιά δημοσιονομική προσαρμογή, πρέπει να φροντίσουμε άμεσα για τον περιορισμό της ανεργίας. Να πραγματοποιηθεί όμως ο στόχος μέσω επενδύσεων που θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και όχι σαν «πρόγραμμα απασχόλησης» που προτείνουν κάποιοι που απλώς θα επιδοτεί τους ανέργους και θα τους μετονομάζει «εργαζόμενους».
Επίσης, πρέπει να επιμείνουμε στις μεταρρυθμίσεις. Μόνο λίγες έχουμε κάνει και πολλές περιμένουν να γίνουν, ανάμεσά τους και οι μειώσεις των φορολογικών συντελεστών, η μείωση της γραφειοκρατίας, η αύξηση της αποτελεσματικότητας στο Δημόσιο, η αξιολόγηση δημοσίων υπάλληλων και η μείωση του δημόσιου τομέα. Να πούμε «ναι» στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να πειστούμε ότι θέλουμε να τις κάνουμε ακόμα κι αν δεν είχαμε την τρόικα να μας τις υπενθυμίζει. Αυτό ασφαλώς χρειάζεται πολιτική επιλογή και στήριξη. Είναι απαραίτητο να πειστούν οι πολίτες ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι σημαντικότατες για τη μακροχρόνια ευημερία της Ελλάδος. Μπορεί κάποιοι να χάσουν μερικά προνόμια αλλά το κοινωνικό σύνολο θα κερδίσει πολλά και μακροχρόνια. Και ασφαλώς χρειάζεται ιεράρχηση των μεταρρυθμίσεων και στην ουσία και στη χρονική εφαρμογή.
* Μπορεί να υπάρξει βελτίωση των οικονομικών δεικτών, χωρίς προσέλκυση επενδύσεων;
- Η βελτίωση της ελληνικής οικονομίας χρειάζεται επενδυτική δραστηριότητα και ανάπτυξη. Μακροχρόνια θα δημιουργηθεί από το νοικοκύρεμα της οικονομίας μας με τις διαρθρωτικές αλλαγές. Αλλά βραχυχρόνια πώς; Μέσω δημοσίων επενδύσεων! Μπορούμε πια να δανειζόμαστε από τις διεθνείς χρηματαγορές εκδίδοντας καινούργια ομόλογα. Πρέπει να βάζουμε όλα τα χρήματα (5 δισ. ετησίως) από τα καινούργια ομόλογα στις δημόσιες επενδύσεις. Ούτε ένα ευρώ από αυτά δεν πρέπει να χαθεί και να ταφεί στον γενικό προϋπολογισμό! Μέσω αυτών των επενδύσεων να δημιουργήσουμε καινούργιες θέσεις εργασίας και εισόδημα και ανάκαμψη. Και ασφαλώς με την ώθηση των δημοσίων επενδύσεων και οι ιδιώτες επενδυτές που περιμένουν να αγοράσουν «Ελλάδα» φθηνότερα, τώρα θα πιεστούν να κάνουν επενδύσεις στην Ελλάδα φοβούμενοι ότι, αν δεν μπουν τώρα, θα πληρώσουν ακριβότερα στο μέλλον. Δημόσιες επενδύσεις 5 δισ. ετησίως (3% του ΑΕΠ) και 1-2% του ΑΕΠ ιδιωτικές επενδύσεις θα απογειώσουν πραγματικά την ελληνική οικονομία. Να πείσουμε την τρόικα να εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς περιορισμούς οι δημόσιες επενδύσεις που μέσω του προϊόντος που παράγουν μειώνουν αντί για να αυξάνουν το ποσοστό χρέους/ΑΕΠ. Για εκείνους που αφελώς ρωτούν γιατί να δανειστούμε από τις αγορές με 3-5% και να μη δανειστούμε από τους Ευρωπαίους με 2%, να υπενθυμίσω ότι δεν μας δίνουν οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ όσα χρήματα θέλουμε.
* Είναι λύση να φορολογούνται πάντα οι ίδιες κοινωνικές τάξεις; Μπορεί να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα μόνο με φόρους;
- Μπαίνοντας στην κρίση, η Ελλάδα είχε τεράστιο δημόσιο τομέα και τεράστια ελλείμματα του προϋπολογισμού (15%). Κατάφερε να εξαλείψει τα ελλείμματα. Άλλα δεν τόλμησε να μειώσει το δημόσιο, πέρα από τη φυσική μείωση λόγω θανάτων και συνταξιοδοτήσεων. Έτσι ο δημόσιος τομέας (και αυτός που ελέγχει το κράτος μέσω των συνταξιοδοτικών ταμείων) παραμένει ένα τεράστιο βαρίδι στην ελληνική οικονομία. Καμία κυβέρνηση δεν είχε το θάρρος να τον μειώσει. Έτσι παραμένουν τεράστιοι και οι φόροι που συντηρούν το τεράστιο δημόσιο. Μπορούν να μειωθούν οι φόροι αν μικρύνει ο δημόσιος τομέας. Επίσης πρέπει να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές για να αυξηθεί η οικονομική δραστηριότητα.
* Πρέπει να υπάρξει κούρεμα του ελληνικού χρέους; Θα δοθεί εκτιμάτε με αυτόν τον τρόπο μια λύση έστω και προσωρινή;
- Πρέπει να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το μεγάλο δημόσιο χρέος που μας συσσώρευσαν δεκαετίες διαφθοράς, λαϊκισμού, επιπολαιότητας και αδράνειας. Βρισκόμαστε στην καλή θέση να έχουμε πολύ μικρούς τόκους (κάτω από 2%) στο πιο μεγάλο μέρος του χρέους που διακριτή ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης και οι Ευρωπαίοι εταίροι, και επιπλέον αυτοί οι δανειστές να μας αφήνουν να καθυστερούμε τις πληρωμές τόκων για πολλά χρόνια. Επίσης είμαστε τυχεροί που βρισκόμαστε στα χαμηλότερα επιτόκια 50ετίας διεθνώς, που όμως είναι πιθανό να ανέβουν λόγω αλλαγής πολιτικής της Fed σύντομα, ίσως και πριν από το τέλος του έτους.
Το ελληνικό χρέος είναι μεγάλο σαν ποσοστό του ΑΕΠ και μερικοί φοβούνται ότι κάποτε στο μέλλον δεν θα μπορεί να εξυπηρετείται. Το πρόβλημα λύνεται με ανάπτυξη, αυξάνοντας το ΑΕΠ όπως προτείνω πιο πάνω και μειώνοντας το ποσοστό του χρέους προς ΑΕΠ. Και για να είμαστε βέβαιοι ότι και στο μέλλον θα μπορούμε να εξυπηρετούμε το χρέος, πρέπει να ζητήσουμε άμεσα από τους Ευρωπαίους εταίρους μας τα παρόντα χαμηλά κυμαινόμενα επιτόκια να γίνουν σταθερά παραμένοντας χαμηλά. Και τελικά να ζητήσουμε απομείωση της τωρινής καθαρής αξίας του χρέους κατά 50% μετακυλώντας τη λήξη του στα 75 χρόνια. Το ελληνικό χρέος θα μείνει το ίδιο σαν αριθμός ευρώ, αλλά η καθαρή παρούσα αξία του θα μειωθεί κατά 50%. Αυτή η αλλαγή δεν θα βλάψει τους Ευρωπαίους δανειστές άλλα θα δώσει τη δυνατότητα στην Ελλάδα των παιδιών και των εγγονιών μας να αποπληρώσουν ένα πολύ μικρότερο χρέος. Για εκείνους που λένε ότι δήθεν η επιμήκυνση του χρέους επιβαρύνει τα παιδιά και τα εγγόνια μας, θα υπογραμμίσω ότι δυστυχώς η παρούσα γενιά έχει ήδη (πριν από το 2010) καταναλώσει τα χρήματα και των παιδιών και των εγγονιών της. Η επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους δεν προσθέτει κανένα καινούργιο βάρος στις επόμενες γενεές, ενώ αντίθετα μειώνει τα βάρη τους. Εκείνοι βέβαια που λένε ότι πρέπει η Ελλάδα να μην πληρώσει τα χρέη της προς τις φίλες χώρες εκβιάζοντάς τες, βρίσκονται εντελώς εκτός πραγματικότητας. Μια τέτοια κίνηση θα οδηγούσε στην έξοδο από το ευρώ, την κατάρρευση των τραπεζών, υπερπληθωρισμό, και συρρίκνωση των εισοδημάτων στα επίπεδα του 1950.
* Πώς βλέπετε την επόμενη μέρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Θα ανακάμψουν οικονομικά οι χώρες της Νότιας Ευρώπης;
- Δυστυχώς, η ΕΕ δεν έχει κατορθώσει να ανακάμψει από την κρίση κατακτώντας σημαντικούς ρυθμούς ανάπτυξης όπως κατάφερε η Αμερική. Πιο πάνω προτείνω μια λύση για την Ελλάδα (δημόσιες επενδύσεις) που θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες της Ν. Ευρώπης.
