κονσόλες παιχνιδιών» τονίζει σήμερα σε συνέντευξή της στην «Ε» η Λαρισαία δασκάλα και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Εύη Γίτσα. Με αφορμή την παρουσίαση του νέου της βιβλίου «Ο βάτραχος και ο θυμός» που θα γίνει αύριο Σάββατο στις 11 π.μ., στον χώρο του ΚΔΑΠ στους Αμπελόκηπους, η Λαρισαία συγγραφέας μιλάει για το τι χώρο μπορεί να βρει το παιδικό βιβλίο στην εποχή της κονσόλας και του διαδικτύου, το πόσο σημαντική είναι η εικονογράφηση για ένα παιδικό βιβλίο, το τι την κρατάει άγρυπνη το βράδυ, γιατί οι ενήλικες έχουν χάσει την επαφή με το παιδί μέσα τους αλλά και για το παιδικό βιβλίο και το σχολείο. Η κ. Εύη Γίτσα αναφέρει δε χαρακτηριστικά ότι «Όσο περισσότερα βιβλία χρησιμοποιούμε στη μαθησιακή διαδικασία και διαβάζουμε σε ένα παιδί τόσο περισσότερο εξοικειώνεται, να διαβάζει πίσω από τις λέξεις, να διαμορφώνει τη δική του άποψη και τα δικά του συμπεράσματα».
*Κυρία Γίτσα, μιλήστε μας για το παραμύθι που παρουσιάζετε αύριο;
-Το νέο μου παραμύθι με τίτλο «Ο βάτραχος και ο θυμός» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις 24 γράμματα. Η εικονογράφηση του παραμυθιού έγινε απο τη Λαρισαία εικαστικό Κατερίνα Κατσούρα και στο παραμύθι αυτό έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε τις συμβουλές διαχείρισης του θυμού του κ. Βάιου Νταφούλη, διευθυντή Παιδοψυχιατρικού Τμήματος Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειου. Η ανταπόκριση του εκδότη μου, του κυρίου Γιώργου Δαμιανού, υπήρξε άμεση και η αποδοχή του από τους αναγνώστες φαίνεται θετική. Ο θυμός είναι από τα πιο παρεξηγημένα συναισθήματα, που ίσως ανεχόμαστε λιγότερο από όλα. Εχουν γραφεί πολλά για τον θυμό και τη διαχείριση αυτού. Το παραμύθι προσπαθεί με τη σειρά του με τρόπο παιγνιώδη να μιλήσει για τον θυμό απλά και έμμετρα! Πραγματεύεται την αδυναμία μας να ελέγξουμε αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος, θυμός, ανασφάλεια, απογοήτευση και πώς αυτά εκδηλώνονται σωματοποιημένα στην καθημερινότητά μας. Αφορμή στάθηκε το σχολικό άγχος και ο κρυμμένος θυμός που βιώνουν συνήθως οι μαθητές μου ή τα παιδιά μου, αλλά και οι ενήλικες φίλοι μου.
*Διαδίκτυο, κονσόλες παιχνιδιών κατακτούν χώρο στη ζωή των παιδιών με αφηγήσεις που έχουν σχέση με την ταχύτητα, τον περιορισμένο αριθμό ζωών, τον ανταγωνισμό. Τι χώρος υπάρχει για το παιδικό βιβλίο στην ιλιγγιωδώς γρήγορη εποχή που ζούμε;
-Με ρωτάτε αν υπάρχει χώρος για το παιδικό βιβλίο; Είναι σαν να με ρωτάτε αν ξεδιψά ο άνθρωπος μόνο με αναψυκτικά και όχι με το νερό. Τα παιδιά στις μέρες μας είναι ολοφάνερο πως έχουν εθιστεί στην εικόνα και μάλιστα τη γρήγορη εναλλαγή εικόνας και λόγου.
Τα ερεθίσματα είναι περισσότερα από κάθε άλλη περίοδο στην ιστορία της ανθρωπότητας... Παρ’ όλα αυτά αν ρωτήσετε τα παιδιά αν ικανοποιείται το αίσθημα του κορεσμού και της φαντασίας, θα σας απαντήσουν όχι. Ο χώρος του παιδικού βιβλίου, ίσως να φαίνεται περιορισμένος. Τον τελευταίο καιρό βέβαια παρατηρώ το εφηβικό βιβλίο να ανεβαίνει στις πωλήσεις και να γίνεται αντικείμενο συζήτησης από τα παιδιά. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στον αθηναϊκό Τύπο, περίπου δύο στους δέκα Ελληνες αγόρασαν τον τελευταίο χρόνο βιβλίο για παιδιά και εφήβους έως 15 ετών. Από αυτούς οι μισοί αγόρασαν 1-3 βιβλία. Πιστεύω πως ο τρόπος προσέγγισης του βιβλίου από τον γονιό, τον δάσκαλο και την κοινωνία είναι εκείνο που θα βοηθήσει και θα δημιουργήσει ακόμη περισσότερο χώρο για το βιβλίο το οποίο εγείρει τη φαντασία, μετασχηματίζει συναισθήματα, οδηγεί στη λύτρωση. Το βιβλίο παρηγορεί και συντροφεύει και όλα αυτά να είστε σίγουροι ότι δεν προσφέρονται ούτε από το διαδίκτυο, ούτε από κονσόλες παιχνιδιών.
*Πόσο σημαντική είναι η εικονογράφηση για ένα παιδικό βιβλίο;
-Οι εικόνες και οι λέξεις συνοδοιπορούν για μένα. Η αφήγηση μπορεί να πραγματωθεί και ενισχυθεί με ποικίλα εκφραστικά μέσα, όπως είναι οι εικόνες, οι εικαστικές φόρμες ή ακόμη και από μέσα που φαινομενικά δεν έχουν καμία σχέση με αυτήν. Ένα βιβλίο θεωρώ έχει δύο δημιουργούς. Εν αρχή ην ο λόγος και έπειτα ντύνεται με χρώματα για να γίνει αρεστό στο αναγνωστικό κοινό. Η εικονογράφηση έχει τη δύναμη να απογειώσει ένα κείμενο, να ανοίξει στη σκέψη του αναγνώστη και άλλους δρόμους. Λέξεις και εικόνες μοιράζονται λοιπόν το ενδιαφέρον του αναγνώστη και είτε του κινούν το ενδιαφέρον είτε την αδιαφορία. Το ύφος του λόγου θα πρέπει να συμφωνεί με το ύφος της εικονογράφησης. Η εικονογράφηση μοιάζει με μαγικό χαλί που βοηθά τα παιδιά να ταξιδέψουν στις σελίδες του βιβλίου.
Προσωπικά, νιώθω τυχερή που τα βιβλία μου έχουν χρώματα από τα πινέλα της Κατερίνας Κατσούρα, Λαρισαίας εικαστικού και φίλης. Η δημιουργία ηρώων, όπως τους φαντάζομαι και τους φαντάζεται, το στήσιμο ενός βιβλίου από την πρώτη πινελιά είναι ευλογία για το συγγραφέα να μπορεί να το παρακολουθεί βήμα-βήμα. Νιώθω την ανάγκη να την ευχαριστήσω και δημοσίως για την αγάπη και τον σεβασμό που δείχνει στις λέξεις κάθε βιβλίου μου, αφού αυτό είναι το τέταρτο παραμύθι που συνεργαζόμαστε και έπεται και συνέχεια.
*Ποια φράση του «Ο βάτραχος και ο θυμός» θα θέλατε να έχουν υπογραμμίσει όλα τα παιδιά στο βιβλίο;
-Το παραμύθι κουβαλάει από μόνο του μια φράση κλειδί για τη διαχειρίση του θυμού που επαναλαμβάνουν ρυθμικά ο βάτραχος και τα παιδιά!
Ό,τι με θυμώνει μες τη μέρα, το πετάω στον αέρα!
Αυτή η φράση νομίζω ότι υπογραμμίζεται απο τους μικρούς αναγνώστες γιατί δίνει και τη λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ήρωας.
*Τι σας κάνει κρατάει ξάγρυπνη το βράδυ;
-Το τελευταίο διάστημα προβληματίζομαι ιδιαίτερα ως μητέρα και ως εκπαιδευτικός αν τα παιδιά μας θα μπορέσουν να διαχειριστούν καταστάσεις δύσκολες και πρωτόγνωρες όπως η πανδημία που ζούμε τον τελευταίο καιρό ή το προσφυγικό που αναδεικνύεται σε μείζον ζήτημα. Πραγματικά, αγωνιώ για τη φθορά την ψυχοπνευματική των νέων, την κοινωνική και οικονομική αλλαγή που θα επιφέρει αυτή η αναγκαστική μεταβολή του ρυθμού και των συνθηκών ζωής όπως την ξέραμε. Πρέπει να ανακαλέσουμε τους μηχανισμούς της προσαρμοστικότητας μέσα μας για να καταφέρουμε να βγούμε αλώβητοι. Είναι δύσκολο το στοίχημα των ημερών, πιστεύω όμως στη συλλογική προσπάθεια όλων μας .
*Αφού όλα θα ήταν καλύτερα αντικρίζοντας τον κόσμο μέσα από τα μάτια των παιδιών, γιατί απέχουμε τόσο πολύ από το παιδί μέσα μας;
-Βασικό γνώρισμα του ανθρώπου στο πέρασμα των αιώνων είναι η λήθη. Ξεχνάμε και μπαίνουμε στον ρυθμό μιας ανταγωνιστικότητας χωρίς νόημα. Στην προσπάθειά μας να επιτύχουμε να φτάσουμε στον στόχο, συσσωρεύουμε μέσα μας μια ορμή που μετατρέπεται σε στρες, σε αγωνία και άγχος. Είναι λοιπόν αδύνατον σ’ αυτό το πλαίσιο, ο άνθρωπος να σκέφτεται, να νιώθει και να ενεργεί σαν παιδί. Η ματαίωση των προσδοκιών που έχει ο καθένας από τη ζωή, τα όνειρα που δεν πραγματοποιούνται, οι οικονομικές δυσκολίες και οι κοινωνικές νόρμες που πρέπει να ακολουθήσεις, σε οδηγούν μακριά από την εποχή της αθωότητας. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που η «χαμένη αθωότητα» είναι συχνό θέμα στην τέχνη, τη μαζική κουλτούρα, και τον ρεαλισμό.
*Με την ιδιότητά σας ως δασκάλα σε δημοτικά σχολεία, πόσο η παιδική λογοτεχνία «βρίσκεται» στο σχολείο;
-Το παιδικό βιβλίο υπήρξε και εξακολουθεί να είναι εργαλείο μάθησης. Αποτελεί αφορμή για περαιτέρω προβληματισμό και όχι μόνο στους μαθητές. Στηρίζει τον δάσκαλο στη διδασκαλία όχι μόνο της γλώσσας, που θεωρείται αυτονόητο και στη δόμηση του γραπτού λόγου. Το παιδικό βιβλίο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ουσιαστικής διδασκαλίας.
Η διδασκαλία της λογοτεχνίας μέσα στο σχολείο είναι μία μεγάλη πρόκληση. Απαιτεί μία πολυφωνική εκπαιδευτική λειτουργία που στοχεύει στη μόρφωση του ανθρώπου.
Να σας φέρω για παράδειγμα ένα παιδικό ιστορικό βιβλίο της Γαλάτειας Σουρέλη δείχνει στο παιδί ολόκληρο το κοινωνικό πλαίσιο κατά το οποίο διαδραματίστηκε ένα συγκεκριμένο γεγονός στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, το βοηθά να ταυτιστεί, να το ζήσει και τελικά να το θυμάται για πάντα. Ποιήματα της αγαπημένης Αγγελικής Βαρελλά κάνουν το μάθημα της γλώσσας και των μαθηματικών πιο ενδιαφέροντα, στις μικρότερες τάξεις. Ενα όμορφο παραμύθι της συντοπίτισσάς μας Κατερίνας Αναγνώστου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος για την απόκτηση οικολογικής συνείδησης. Όσο περισσότερα βιβλία χρησιμοποιούμε στη μαθησιακή διαδικασία και διαβάζουμε σε ένα παιδί τόσο περισσότερο εξοικειώνεται, να διαβάζει πίσω από τις λέξεις, να διαμορφώνει τη δική του άποψη και τα δικά του συμπεράσματα. Θεωρώ λοιπόν το παιδικό βιβλίο, πολυεργαλείο που αν το χρησιμοποιήσουμε καθημερινά στη γνωστική διαδικασία, θα διαπιστώσουμε όλοι, πόσο απαραίτητη τελικά είναι η λογοτεχνία στη ζωή μας.
