Η παρουσία της στην πόλη χρονολογείται τουλάχιστον από το 1821 (αναφέρεται στον Κώδικα του Αγίου Αχιλλίου) [1], όταν ο σερτζής (γυρολόγος, πραματευτής) Ιωάννης (Γιάννος) Γεωργίου εγκαταστάθηκε στη Λάρισα προερχόμενος από την Ήπειρο. Αργότερα το επίθετό του μετεξελίχθηκε σε Γερογιώκας (ή Γερογιόκας, ή Γερογιόκου) που είναι σύνθετο και προέρχεται από τη λέξη Γέρος (= προεστός) και το Γιόκας (Gjoka ή Γκιόκας) (= υποκοριστικό του Γεωργίου στα βλάχικα και στα αρβανίτικα). Πράγματι, τόσο ο Ιωάννης, όσο και ο γιος του Νικόλαος Γερογιώκας ήταν πρόκριτοι στη Λάρισα κατά την περίοδο της ύστερης Τουρκοκρατίας και κατά διαστήματα επικεφαλής της Χριστιανικής Κοινότητας της πόλης. Παράλληλα ο Νικόλαος Γερογιώκας διετέλεσε ψάλτης και επίτροπος στον ναό του Αγίου Αχιλλίου. Κατά τη διάρκεια των γεγονότων που συνέβησαν στη Λάρισα μετά από την εκλογή του μητροπολίτη Δωροθέου Σχολάριου (1870) [2], ο Νικόλαος Γερογιώκας υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του πρώτου διατηρώντας φιλικές σχέσεις με αυτόν μέχρι τον θάνατό του [3].
Σύμφωνα με τον Κώδικα του Αγίου Αχιλλίου, ο Νικόλαος Γερογιώκας είχε αποκτήσει από τον γάμο του πολλά παιδιά. Δύο από τα ονόματα στον κώδικα είναι γυναικεία: Ευφροσύνη (1874-1879) και Βασιλική (1878). Προφανώς ένα από αυτά θα είναι της συζύγου του, ή και τα δύο θα ανήκουν σε θυγατέρες του. Για κανένα όμως από αυτά δεν εντοπίσαμε καμία σχετική πληροφορία. Όπως καμία πληροφορία δεν εντοπίσαμε για τον υιό του Μιλτιάδη ο οποίος εμφανίζεται στον Κώδικα το 1875. Μέσα από συμβολαιογραφικά έγγραφα και από δημοσιεύσεις του Τύπου της εποχής παρέχουμε σχετικές πληροφορίες για μερικά από τα παιδιά του [4]:
- ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ (ΚΩΣΤΑΚΗΣ) Ν. ΓΕΡΟΓΙΩΚΑΣ: Γεννήθηκε στη Λάρισα. Μετά από τις εγκύκλιες σπουδές στη γενέτειρά του, μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου εγγράφθηκε στην Αυτοκρατορική Ιατρική Σχολή της πόλης. Μετά από τη λήψη του πτυχίου του επέστρεψε στη Λάρισα και εγκαταστάθηκε στη συνοικία του Αγίου Αχιλλίου, όπου άσκησε το επάγγελμα του ιατρού. Μετά όμως από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881) και σύμφωνα με τη νομοθεσία, έπρεπε να αναγνωρίσει το πτυχίο του. Κατόπιν εξετάσεων που διενεργήθηκαν στην Αθήνα, το Ιατροσυνέδριο (μετέπειτα Ανώτατο Υγειονομικό Συμβούλιο), σε έκτακτη συνεδρίαση (14 Αυγούστου 1882), του χορήγησε «απόλυτον άδεια του μετέρχεσθαι της ιατρικής εντός της ελληνικής επικρατείας κατά τους νόμους αυτής» [5].
Παράλληλα με την ιατρική εκτελούσε χρέη επισήμου διερμηνέα της τουρκικής γλώσσας στα δικαστήρια της Λάρισας και στα συμβολαιογραφεία της πόλης [6]. Στις 4 Απριλίου 1883 (συνεδρίαση ΙΔ’), με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης διορίσθηκε μέλος της εφορευτικής επιτροπής των ελληνικών σχολείων της πόλης στη θέση του παραιτηθέντα Αχιλλέως Αστεριάδη [7].
Ο Κωνσταντίνος Γερογιώκας ήταν εξαιρετικός παθολόγος και η φήμη του είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη την περιφέρεια της Λάρισας. Τον Φεβρουάριο του 1893 οι κτηματίες Γεώργιος Π. Ευαγγέλου και Ναούμ Αθ. Σιάπαλος ως εκπρόσωποι της κοινότητας του Μεγάλου Κεσερλή (Συκούριο) τον προσέλαβαν ως ιατρό της κοινότητας για χρονική περίοδο ενός έτους (από 1 Φεβρουαρίου 1893), αντί ετησίας αποζημίωσης 2.090 δρχ. Ο Γερογιώκας ήταν υποχρεωμένος να διαμένει μόνιμα στο Μεγάλο Κεσερλή και να μεταβαίνει στη Λάρισα μόνον δύο ημέρες τον μήνα για τις προσωπικές του υποθέσεις. Με ενέργειές του (και με έξοδα της κοινότητας) συστάθηκε στην κωμόπολη και ειδικό φαρμακείο, όπου τα σκευάσματα που παρασκεύαζαν οι φαρμακοποιοί της Λάρισας θα χορηγούνταν δωρεάν στους κατοίκους [8]. Η παραμονή του όμως στο Μεγάλο Κεσερλή δεν φαίνεται να ευδοκίμησε πέραν της συμφωνημένης χρονικής περιόδου και επέστρεψε στη Λάρισα.
Δεν γνωρίζουμε εάν νυμφεύθηκε και εάν απέκτησε απογόνους. Απεβίωσε στη Λάρισα τον Δεκέμβριο του 1900 [9]. Και αυτός είναι ο λόγος που ο καθηγητής – ιατρός Νικόλαος Δεσιμόνας δεν εντόπισε εγγεγραμμένο το όνομά του στα αρχεία των Ιατρικών Συλλόγων της Θεσσαλίας [10].
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Κώστας Σπανός, «Τα ονόματα και τα επώνυμα των Λαρισαίων στον κώδικα του ναού Άγιος Αχίλλιος (1811-1881)», Πρακτικά ημερίδας: Η Λάρισα της περιόδου 1810-1881. Στοιχεία από τον κώδικα του Αγίου Αχιλλίου (13 Δεκεμβρίου 1988). Λάρισα 1994, σ. 111-176. Ειδικώς, σ. 144-145.
[2]. «Το 1870, με την αποδημία του μητροπολίτη Στεφάνου, ο θρόνος της Λαρίσης μένει κενός και στις 2 Απριλίου 1870 η σύνοδος του Οικουμενικού πατριαρχείου προβιβάζει τον Δωρόθεο σε μητροπολίτη και τον μετακινεί από τον Βόλο στη Λάρισα. Επειδή όμως ήταν υποχρεωμένος ως συνοδικός να παραμείνει στην Κωνσταντινούπολη, διόρισε προσωρινά ως τοποτηρητή του τον επίσκοπο Γαρδικίου Ιερόθεο. Ο τελευταίος, φιλόδοξος καθώς ήταν, εποφθαλμιούσε τον θρόνο της Λαρίσης για τον εαυτό του. Απόντος του Δωροθέου, άρχισε στη Λάρισα μια ανέντιμη εκστρατεία εναντίον του. Πήρε με το μέρος του πολλούς κατοίκους της πόλεως εξαγοράζοντας συνειδήσεις και διαβάλλοντας τον νεοδιορισμένο ιεράρχη, διασπείροντας εναντίον του ασύστολες κατηγορίες». Βλ. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Δωρόθεος Σχολάριος: Ο μητροπολίτης Λαρίσης που δεν γνώρισε το ποίμνιό του», Ελευθερία (Λάρισα), 21 Οκτωβρίου 2015.
[3]. Επιστολή του μητροπολίτη Δωρόθεου προς τον Νικόλαο Γερογιώκα (Κωνσταντινούπολη, 2 Σεπτεμβρίου 1870), στο: (του ιδίου), Έργα και Ημέραι: ήτοι Εκλογή αλληλογραφίας περί των υπ’ αυτού συστάντων και προικισθέντων Σχολείων και δωρεών μετ’ ενεστώσης συντόμου στατιστικής και περιγραφής των επαρχιών Σωζουαγαθουπόλεως και Δημητριάδος. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου Γ. Καρυοφύλλη,1877, σ. 308-311.
[4]. Σε πολλά από τα έγγραφα συναντούμε το επίθετο ως Γερογιώκας (με ωμέγα) και σε άλλα ως Γερογιόκας (με όμικρον). Από τις δύο περιπτώσεις αναγραφής του επιθέτου, σήμερα έχει επικρατήσει η πρώτη.
[5]. Μάρκος Σγάντζος, «Οι ιατροί, φαρμακοποιοί και μαίες της Θεσσαλίας κατά τα τέλη του 19ου αιώνα», Θεσσαλικό Ημερολόγιο (Λάρισα), τ. 51 (2007) σ. 257-288. Ειδικώς, σ. 262.
[6]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 001, αρ. 150 (9 Φεβρουαρίου 1882).
[7]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης, φκ. 001, 4 Απριλίου 1883.
[8]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Συμβολαιογραφικό Αρχείο Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 045, αρ. 13664 (18 Φεβρουαρίου 1893).
[9]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 146 (15 Δεκεμβρίου 1900).
[10]. Νικόλαος Α. Δεσιμόνας, Η άσκηση της Ιατρικής και οι γιατροί στον θεσσαλικό χώρο (1881-1940). Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής (διδακτορική διατριβή), Λάρισα 2017, σ. 205-206.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
