Οι εντυπώσεις από αυτό το ταξίδι δημοσιεύθηκαν τον Οκτώβριο του ιδίου έτους στο Αθηναϊκό περιοδικό «Οικογένεια» του Ιωάννη Π. Χρυσανθόπουλου (φ. 32, 7 Οκτωβρίου 1893, σ. 5-7). Ο Απόστολος Κορώνης καταγόταν από τη Λαζαρίνα της Καρδίτσας και εργαζόταν ως δάσκαλος στη Λάρισα, όπου και διέμενε. Παρά τις επίπονες αναζητήσεις που πραγματοποιήσαμε μέχρι σήμερα, δεν κατορθώσαμε να εντοπίσουμε άλλα δημοσιεύματα του ιδίου σε φιλολογικά περιοδικά ή εφημερίδες της εποχής (τέλη 19ου έως αρχές 20ού αιώνα). Αποσπάσματα από το παραπάνω οδοιπορικό (με επεξηγηματικά σχόλια), παραθέτουμε στη συνέχεια:
«Ο Αύγουστος είχε παραδώσει τα ηνία εις τον Σεπτέμβριον και τον αφόρητον καύσωνα της ξηράς πεδιάδος της Λαρίσσης διεδέχετο ο δροσερός βορράς του Ολύμπου. Αι πεσούσαι πρώται βροχαί του φθινοπώρου ανήγγελον ούτως ειπείν, τοις γεωργοίς να ετοιμάσωσι τα άροτρα, ίνα, μετ’ ού πολύ, καλλιεργήσωσι τους αγρούς των. Δις ήδη είχον διέλθει κατά το έτος εκείνο την διάσημον κοιλάδα των Τεμπών και απήλαυσα της μαγευτικής αυτής θέας. Εν τούτοις, εσπέραν τινά, εν τινί καφενείω της Λαρίσσης απεφάσισα, ίνα εκ νέου επισκεφθώ ταύτην μετά του καθηγητού κ. Σ. και άλλων φίλων μου. Επιθυμούντες να ίδωμεν τον ήλιον ανατέλλοντα διά μέσου των δαφνών του Απόλλωνος, αίτινες αφθόνως φύονται εν τη κοιλάδι ταύτη, ωρίσαμεν ως ώραν αναχωρήσεως την 2αν μετά το μεσονύκτιον, υπολογίζοντες ότι 3½ - 4 ώραι εφ’ αμάξης ήρκουν όπως φθάσωμεν εκεί την πρωίαν. Η νύξ επήλθεν και έκαστος εξ ημών ανεχώρησε οίκαδε, χαίρων διότι την επαύριον ήθελεν απολαύσει της μαγευτικής θέας της κοιλάδος των Τεμπών, ήν εξύμνησαν ού μόνον ο Όμηρος και λοιποί αρχαίοι συγγραφείς, αλλά και πάντες οι μέχρι τούδε επισκεφθέντες ταύτην Ευρωπαίοι περιηγηταί.
Του Ενετικού ωρολογίου της πόλεως [1] σημάναντος την 2αν, εδόθη το σημείον της αναχωρήσεως και η άμαξα, ταχέως φερομένη υπό των καλπαζόντων ίππων, εντός ολίγου ευρίσκετο έξωθεν της πόλεως. Το παν εκοιμάτο, ο ουρανός ήτο αίθριος, ελαφρά δε πνοή του ψυχρού βορρά του Ολύμπου μας ηνάγκασε να ενδυθώμεν καλλίτερον. Η άνασσα [= βασίλισσα] της νυκτός διατρέξασα το μεγαλείτερον μέρος του ουρανίου θόλου κατήρχετο ήδη βραδέως και μεγαλοπρεπώς προς τον ορίζοντα, ίνα κατακλιθή όπισθεν της κορυφής του όρους. Επί δύο ώρας εφερόμεθα διά μέσου γυμνής πεδιάδος εν απολύτω σιγή, μη ακούοντες ή [= παρά μόνον] τον κρότον των καλπαζόντων ίππων και τους κρωγμούς [= κραξίματα] νυκτοβίων τινών πτηνών. Ενίοτε υλακαί κυνών [= γαβγίσματα ή ουρλιαχτά σκύλων] και πυροβολισμοί μετά φωνών ποιμένων εξελθόντων προς καταδίωξιν των λύκων, διετάρασσον την μονοτονίαν της νυκτός.
Τέλος, μετ’ ολίγον, η άμαξα έστη προ κρήνης, παρά την οδόν κειμένης [2]. Εξήλθον και είδον ότι ευρισκόμεθα εν μέσω εκτεταμένης φυτείας γηραιών αμυγδαλεών, σπαρεισών εκεί προ πολλών ετών υπό των Τούρκων των παρακειμένων χωρίων. Είχομεν ήδη διανύσει το ήμισυ της οδού, και αφού επ’ αρκετόν χρόνον ανεπαύθημεν, ανεχωρήσαμεν εκ νέου. Των λοιπών φίλων μου συζητούντων περί άλλων πραγμάτων, εγώ, ιδιαίτερον τρέφων θαυμασμόν προς την φύσιν, εκάθησα έξω ίνα καλλίτερον θαυμάσω το σύμπαν.
Την στιγμήν εκείνην η σελήνη έδυσεν, οι δε μέχρι τούδε ωχροί αστέρες ανέλαβον πάσαν αυτών την λαμπρότητα. Το θέαμα όμως ήλλαξεν ήδη εντελώς όψιν. Ουδέν τω όντι υπάρχει μεγαλοπρεπέστερον, ουδέν δύναται ν’ ανυψώση πλειότερον την φαντασίαν του ανθρώπου, όσον η παρατήρησις του ενάστρου ουρανού εν νυκτί αιθρία και ασελήνω […]. Πάντων των αστέρων εδέσποζεν η προ ολίγου ανατείλασα Αφροδίτη. Ολίγον κατωτέρω φαίνεται ο Ωρίων, ο Βοιωτός κυνηγός, όστις κατά την μυθολογίαν και εν τω ουρανώ εισέτι εξακολουθεί καταδιώκων τας ερωμένας αυτού Πλειάδας, αίτινες τον μισούσι και τον αποστρέφονται […]. Ενώ ερρέμβαζον ούτω παρήλθεν αρκετός χρόνος, αλλά της πρωίας εγγιζούσης, το ψύχος μάλλον επηύξανε και με ηνάγκασε να εισέλθω εντός της αμάξης, ένθα εύρον τους δύο εκ των φίλων μου παραδεδομένους εις τας αγκάλας του Μορφέως [= να κοιμούνται].
Τέλος μετά μίαν ώραν εφθάσαμεν εις το επί της εισόδου των Τεμπών ευρισκόμενον χωρίον Μπαμπά [= σημ. Τέμπη]. Ήδη όμως ήρξατο να υποφώσκη η ημέρα [= άρχισε να φέγγει] και τα ακατάπαυστα «κικιρίκου» των πετεινών του χωρίου, ειδοποίουν τους κυρίους των όπως εγερθώσιν εκ του ύπνου. Μετ’ ού πολύ μας εχαιρέτισε δροσερά, δροσερά η ροδοδάκτυλος ηώς [= αυγή], συνοδευομένη υπό της πρωινής αύρας του Θερμαϊκού κόλπου, το δε φωτοβόλον άστρον της ημέρας [= ήλιος] εφαίνετο εξερχόμενον διά μέσου των δένδρων της κοιλάδος, διασκορπίζον άπλετον φως επί των παρακειμένων κορυφών του Ολύμπου και της Όσσης.
Ωραιοτάτη θέα απλούται πέριξ ημών. Δεξιά, επί των προπόδων της Όσσης, φαίνονται τα Αμπελάκια, κωμόπολις ακμάσασα άλλοτε εις το εμπόριον και την βιομηχανίαν της βαφικής και των μεταξωτών υφασμάτων, ών μέρος επώλει τότε εις την Γερμανίαν. Ενταύθα εφηρμόζετο κατά την εποχήν εκείνην το άριστον σύστημα της συνεργασίας των κεφαλαιούχων μετά των εργατών, όπερ είναι ίσως η καλλιτέρα λύσις του κοινωνικού ζητήματος. Σήμερον οι κάτοικοι αυτής επιδίδονται και εις άλλας μεν τέχνας, προ πάντων όμως εις την καλλιέργειαν της αμπέλου, παράγοντες άριστον οίνον. Το κλίμα της κωμοπόλεως ταύτης, περιστοιχουμένης υπό εκτεταμένων δασών, είναι δροσερόν και υγιεινότατον προσελκύον κατά το θέρος πολλάς οικογενείας εκ της Λαρίσσης.
Μεταξύ των κτιρίων διακρίνεται διά την ωραιότητάν του, η «Μανιάρειος Σχολή». Προ του χωρίου Μπαμπά, εν ώ ευρισκόμεθα ρέει αθορύβως ο αργυροδίνης Πηνειός εισβάλλων εις την κοιλάδα των Τεμπών, ίνα μετ’ ού πολύ, εξερχόμενος αυτής, ενωθή μετά των αλμυρών υδάτων του Θερμαϊκού, πέντε ώρας εκείθεν απέχοντος. Αι όχθαι του Πηνειού εισί κατάφυτοι, κοσμούμεναι υπό διαφόρων φυτειών αραβοσίτου, καπνού, αμπέλων, μωρεών [= μουριών] κλπ., εν οίς προβάλουσι και γηραιαί τινές πλάτανοι ιδούσαι πολλούς αιώνας διαρρεύσαντας ενώπιον αυτών».
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Το ρολόι της Λάρισας: Ιστορική διαδρομή», Ελευθερία (Λάρισα), 17 Σεπτεμβρίου 2014.
[2] Πρόκειται για την κρήνη που υπήρχε σε κοντινή απόσταση από τον οικισμό «Ερημοχώρι» (Έρημο) του Μακρυχωρίου της Λάρισας. Αναφέρεται τουλάχιστον από το 1838, όταν πέρασε από εκεί ο Ami Boué κατευθυνόμενος προς τα Τέμπη. Το 1886 ο Νικόλαος Σχινάς σημείωσε πως οι κάτοικοι του οικισμού «υδρεύονται εκ καλλίστης βρύσεως, άφθονον εχούσης ύδωρ και παρ’ αυτή λιθίνους προς πότισμα σκάφας». Βλ. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Από τη Λάρισα στο Παπαπούλι: χάνια και πανδοχεία μέσω της κοιλάδας των Τεμπών (16ος-20ός αιώνας), Θεσσαλικό Ημερολόγιο (Λάρισα), τ. 63 (2013), σ. 97-128.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
