Μορφώθηκε στο σχολείο της Alliance Israélite Universelle που άρχισε να λειτουργεί στη Λάρισα τον Ιανουάριο του 1869 [2]. Παράλληλα, μαζί με τον αδελφό του Γιουσουά, εργαζόταν στο γραφείο του πατέρα τους, όπου τα δύο παιδιά έμαθαν όλες τις ιδιαίτερες λεπτομέρειες του εμπορίου και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Και ως ευγενής, μορφωμένος και φιλοπρόοδος νέος, δεν άργησε να αναδειχθεί σε μικρό χρονικό διάστημα σε έναν από τους μεγαλύτερους τραπεζίτες και μεγαλέμπορους σιτηρών και μεταξιού σε ολόκληρη τη Θεσσαλία.
Παράλληλα με τις επαγγελματικές του δραστηριότητες ο Τσιλιμπόν Κοέν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα ζητήματα της Ισραηλιτικής Κοινότητος της Λάρισας. Κατά τις εκλογές που διενεργήθηκαν τον Μάρτιο του 1900 έλαβε 126 ψήφους και εκλέχθηκε ταμίας της Κοινότητας. Πρόεδρος αναδείχθηκε ο Μουσών Αβραάμ με 137 ψήφους, ενώ γραμματέας, ο φαρμακοποιός Μουσών Ματαλών με 135 ψήφους [3]. Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις εκλογές του 1904, ο Τσιλιμπόν Κοέν επανεκλέχθηκε ταμίας με 127 ψήφους. Πρόεδρος αυτή τη φορά αναδείχθηκε ο Μουσών Ματαλών με 161 ψήφους, ενώ γραμματέας ο Μουσών Αβραάμ με 146 ψήφους [4].
Όπως προαναφέρθηκε, ο Τσιλιμπόν Κοέν είχε έναν ακόμα αδελφό, τον Γιουσουά Γιουδά Κοέν. Ο τελευταίος εγκαταστάθηκε στον Βόλο περί τα τέλη της δεκαετίας του 1880, ιδρύοντας ένα από τα μεγαλύτερα τραπεζιτικά γραφεία στην πόλη. Υποθέτουμε ότι οι λόγοι που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη Λάρισα, είχαν σχέση με ζητήματα οικογενειακού και επαγγελματικού ανταγωνισμού. Τον Οκτώβριο του 1892 ενοικίασε τη μεγάλη ιδιόκτητη κατοικία του (μετά της αυλής και των παραρτημάτων της) που βρισκόταν στη συνοικία Σαρατσλάρ της Λάρισας, στον δάσκαλο του Ισραηλιτικού σχολείου της πόλης, Σαμουήλ Χαΐμ Κοέν [5].
Ο Τσιλιμπόν Κοέν απέκτησε από τον γάμο του, δύο γιους και δύο θυγατέρες. Το όνομα μιας εκ των θυγατέρων του αγνοούμε.
1) Μωυσής. Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1873. Τον Νοέμβριο του 1900 νυμφεύθηκε την Ροζίνα Κοέν, θυγατέρα του εμπόρου Ηλία Κοέν από τα Τρίκαλα. Ο τελευταίος της χορήγησε ως προίκα το μυθικό για την εποχή ποσό των 100.000 δραχμών [6]. Μετά τον γάμο του εγκαταστάθηκε μόνιμα στον Βόλο.
2) Εσθήρ (Στερίνα). Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1884. Τον Σεπτέμβριο του 1903 αρραβωνιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, τον 26χρονο Γάλλο υπήκοο (εβραϊκού θρησκεύματος) Ιάκωβο Λανδώ (Jacques Landau), σταθμάρχη του κεντρικού σταθμού του Ενωτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης – Κωνσταντινουπόλεως (Jonction) [7]. Ο γάμος πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα παρουσία εκατοντάδων προσκεκλημένων στις 28 Ιουνίου 1904 [8]. Η Εσθήρ πλέον εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη, όπου διακρίθηκε για την κοινωνική και φιλανθρωπική της προσφορά. Στις 28 Νοεμβρίου 1911, ο σύζυγός της δολοφονήθηκε μέσα στο γραφείο του από τον Τούρκο χωροφύλακα Μουστά Μοναστηρλή. Λίγο αργότερα ο τελευταίος δολοφόνησε και τον Βούλγαρο ιδιοκτήτη ενός καφενείου στο χάνι Γιλδίζ Νικόλαο Πάνε Μποτσφάρωφ. Ο δολοφόνος συνελήφθηκε και απέδωσε τους δύο φόνους σε ψυχολογικά προβλήματα [9]. Κατά την ημέρα της κηδείας του συζύγου της, η Εσθήρ αποπειράθηκε να πέσει από την εξώστη της οικίας της, αλλά συγκρατήθηκε την τελευταία στιγμή από παρευρισκόμενους. Η Εσθήρ από τον γάμο της είχε αποκτήσει δύο παιδιά.
3) Χασκιά. Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1887. Τον Ιανουάριο του 1902 απεβίωσε σε ηλικία 15 ετών: «Την παρελθούσαν εβδομάδα, έκλεισε διά παντός τους οφθαλμούς υπό οξείας βληθείς νόσου, καθ’ ής δεν ίσχυσαν της επιστήμης η δύναμις και των φιλτάτων οικείων η μέριμνα, εν ανθηρά ηλικία, πλήρης ακμής και ελπίδων, ο νεαρός υιός του συμπολίτου μας τραπεζίτου Τσιλιπών Κοέν, Χασκιά» [10].
Ο Τσιλιμπόν Κοέν είχε επίσης μία θετή θυγατέρα, τη Μαζαλτά Ααρών Σουσάν «την οποίαν ως ίδιον τέκνον ηγάπησε και πατρικώς εμερίμνησε να αποκαταστήση μετά του καλού νέου Ντζεουδά Σολομών Γιαχμπές». Ο γάμος πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1899 «εις τον οίκον του γαμπρού ως είθισται παρ’ Ισραηλίταις», ενώ ο κουμπάρος Γεώργιος Γκίκιζας (διευθυντής του καπνεργοστασίου Λαρίσης) «κατά την συνήθειαν έθραυσεν την κουλούρα υπέρ την κεφαλή του νυμφίου και ηυχήθη τω ζεύγει την πάσαν ευδαιμονίαν» [11].
Είναι άγνωστο το πότε απεβίωσε ο Τσιλιμπόν Κοέν. Πάντως μετά τον γάμο της θυγατέρας του Εσθήρ, μετέβαινε συχνά στη Θεσσαλονίκη όπου γνωρίστηκε με σημαίνοντα μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητος της πόλης. Μετά το 1908, τόσο αυτός, όσο και ο γιος του Μωυσής, αναφέρονται ως μεγάλοι ευεργέτες του Ισραηλιτικού Νοσοκομείου Βαρόνου Χιρς (σημ. Ιπποκράτειο) [12].
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Ο Γιουδά Κοέν γεννήθηκε στη Λάρισα τη δεκαετία του 1820. Παρότι επιτυχημένος αργυραμοιβός εν τούτοις δεν απέκτησε ποτέ ιδική του κατοικία, αφού προτιμούσε να ενοικιάζει επαύλεις τρίτων. Το 1891, λίγα δηλαδή χρόνια πριν από τον θάνατό του, είχε ενοικιάσει την μεγάλη έπαυλη του κτηματία Διονυσίου Μακρή που βρισκόταν στη συνοικία Καλγανή της Λάρισας. Βλ. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Αρχείο Συμβολαιογράφου Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 039 [1891], αρ. 11557 (12 Αυγούστου 1891) και φκ. 042 [1891-1892], αρ. 12539 (29 Απριλίου 1892).
[2]. Το σχολείο ιδρύθηκε με ενέργειες της ειδικής επιτροπής που συστάθηκε το 1867, από προοδευτικούς πολίτες της Λάρισας με επικεφαλής τον Elia Raphael Fraggi. Βλ. Bulletin de l’Alliance Israélite Universelle (Paris), Ιούλιος 1867, σ. 16, 79. Το σχολείο λειτούργησε από το 1869 μέχρι το 1874. Διευθυντές του διετέλεσαν οι Abraham Bloch (1871) και Abraham Bendelac (1871-1874). Το 1872 συνενώθηκε με το αντίστοιχο της Talmud Tora και είχε περίπου 130-190 μαθητές.
[3]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 517 (19 Μαρτίου 1900).
[4]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 725 (21 Μαρτίου 1904).
[5]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 044 [1892], αρ. 13291 (7 Οκτωβρίου 1892).
[6]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 143 (24 Νοεμβρίου 1900).
[7]. Journal de Salonique (Θεσσαλονίκη), φ. 777 (3 Σεπτεμβρίου 1903).
[8]. Journal de Salonique (Θεσσαλονίκη), φ. 858 (27 Ιουνίου 1904).
[9]. Μακεδονία (Θεσσαλονίκη), φ. 125 (29 Νοεμβρίου 1911).
[10]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 212 (13 Ιανουαρίου 1902).
[11]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 82 (30 Οκτωβρίου 1899).
[12]. Journal de Salonique (Θεσσαλονίκη), φ. 1298 (6 Οκτωβρίου 1908).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
