Δεν γνωρίζουμε, ούτε τον τόπο, ούτε το έτος γεννήσεώς του. Τοποθετούμε όμως το δεύτερο, περί τα τέλη της δεκαετίας του 1870. Όπως αναφαίνεται μέσα από διάφορα έγγραφα της ίδιας περιόδου, ο Βασίλειος Δαλθανάσης πρέπει να ήταν ένα ιδιαίτερα μορφωμένο άτομο, αφού γνώριζε άπταιστα τόσο την ελληνική γλώσσα (ανάγνωση και γραφή) όσο και την αντίστοιχη τουρκική (με αραβικούς χαρακτήρες). Την περίοδο 1900 – 1905 τον συναντούμε ως επίσημο διερμηνέα στα δικαστήρια της Λάρισας, καθώς και σε διάφορες πράξεις που συντάχθηκαν στα συμβολαιογραφεία της πόλης [1].
Αρχικά εργάστηκε ως υπάλληλος σε διάφορους εμπορικούς οίκους που δραστηριοποιούνταν στην πόλη, ενώ αργότερα αποφάσισε να ακολουθήσει το επάγγελμα του χρυσοχόου που την εποχή εκείνη ήταν ιδιαίτερα επικερδές.
Στις 13 Ιουνίου 1895 ο Βασίλειος Δαλθανάσης προσλήφθηκε με μηνιαίο μισθό 75 δρχ. (αρκετά υψηλός για τα δεδομένα της εποχής), ως υπάλληλος – τεχνίτης στο κοσμηματοπωλείο των Αρμένιων αδελφών Κιρκόρ και Παρσέχ Γκορτζιάν που βρισκόταν στην αγορά της Λάρισας. Εκεί έμαθε την τέχνη της επεξεργασίας των πολύτιμων λίθων και ειδικά των αδαμάντων και έγινε ένας από τους καλύτερους του είδους του σε ολόκληρη τη Θεσσαλία [2]. Στην παραπάνω επιχείρηση εργάστηκε επί μία πενταετία (1895 – 1900), διάστημα αρκετά μεγάλο για να δημιουργήσει πελατειακές και φιλικές σχέσεις με τη μεγαλοαστική τάξη της Λάρισας. Η καθημερινή συναναστροφή του με άλλους χρυσοχόους της πόλης υπήρξε η απαρχή της γνωριμίας του με την 20χρονη τότε Αλεξάνδρα, θυγατέρα του κοσμηματοπώλη Κωνσταντίνου Σάπκα [3]. Στις 19 Σεπτεμβρίου 1899 ο Βασίλειος Δαλθανάσης την αρραβωνιάστηκε [4]. Ο Κωνσταντίνος Σάπκας χορήγησε ως προίκα στον μέλλοντα γαμπρό του 100 χρυσές τουρκικές λίρες και το ποσό των 3.720 δρχ. σε ενδύματα, έπιπλα και είδη οικιακής χρήσεως. Για τον λόγο αυτό συντάχθηκε ενώπιον του συμβολαιογράφου Αγαθάγγελου Ιωαννίδη (15 Απριλίου 1900), αναλυτικός κατάλογος προικώων. Μεταξύ αυτών ξεχώριζε ένα ζεύγος ενωτίων (σκουλαρίκια) και μία καρφίτσα από χρυσό και δεκάδες διαμάντια [5]. Ο γάμος τους τελέστηκε στη Λάρισα την επόμενη ημέρα (16 Απριλίου 1900) [6].
Ο Βασίλειος και η Αλεξάνδρα Δαλθανάση εγκαταστάθηκαν στη μεγάλη έπαυλη του Ηρακλή Αποστολίδη που βρισκόταν στη συνοικία Κοτζά Γιολ [μεγάλος δρόμος] στο κέντρο της Λάρισας. Η έπαυλη υπεκμισθώθηκε στον Δαλθανάση (αντί ετησίου μισθώματος 444 δρχ.), από τον Γεώργιο Καραμανώλη, απόστρατο ταγματάρχη της Χωροφυλακής, ο οποίος ήταν και ο αρχικός ενοικιαστής της [7]. Μετά από τον γάμο του, ο Βασίλειος Δαλθανάσης ανέλαβε τη πλήρη διαχείριση του χρυσοχοείου του πεθερού του. Την περίοδο αυτή η αύξηση της πελατείας του υπήρξε εντυπωσιακή. Συνεργάστηκε με τον πάλαι ποτέ Λαρισαίο έμπορο πολύτιμων λίθων Χρήστο Τσιτσόπουλο (1839-1916), ο οποίος το 1900 είχε εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη όπου διατηρούσε τρία μεγάλα κοσμηματοπωλεία και εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα.
Δύο χρόνια όμως αργότερα, η σύζυγός του Αλεξάνδρα απεβίωσε από ανίατη ασθένεια. Στις 19 Απριλίου 1902, η «περικαλλής και γλυκεία Αλεξάνδρα Βασιλείου Δαλθανάση, το γένος Σάπκα κατέβη εις τον τάφον, αφήσασα εις τον κόσμον ολοφυρόμενον και βαρυπενθούντα σύζυγον δυστυχή, όστις τοσούτον ηγάπησε και τοσούτον ελάτρευσε την αυτόχρημα ζηλευτήν του σύζυγον» [8]. Στην εξόδιο ακολουθία που πραγματοποιήθηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου παρευρέθηκαν οι πολιτικές, στρατιωτικές και δικαστικές αρχές της Λάρισας, καθώς και αντιπροσωπίες εμπορικών και επιχειρηματικών σωματείων και συλλόγων της πόλης. Παρά το ιδιαίτερα οδυνηρό γεγονός, ο Κωνσταντίνος Σάπκας συμβούλεψε τον χήρο γαμπρό του να νυμφευθεί για δεύτερη φορά, διατηρώντας στην πλήρη διαχείρισή του το χρυσοχοείο. Πράγματι, δύο χρόνια αργότερα (Ιανουάριος 1904), ο Βασίλειος Δαλθανάσης νυμφεύθηκε στη Λάρισα την Αικατερίνη (Κατίνα) Μαλικούτη, αδελφή του μηχανικού και εργολάβου Ζαχαρία Μαλικούτη [9].
Έκτοτε τα ίχνη του Βασιλείου Δαλθανάση χάνονται από τη Λάρισα. Δεν γνωρίζουμε εάν απέκτησε απογόνους, εάν παρέμεινε στην πόλη και εάν ασκούσε, και μέχρι πότε, το επάγγελμα του χρυσοχόου. Δεν γνωρίζουμε ακόμα το πότε απεβίωσε. Δεκαετίες αργότερα, η μόνη αναφορά στο επώνυμο Δαλθανάσης της Λάρισας, προέρχεται από μία φωτογραφία του Λαρισαίου φωτογράφου Τάκη Τλούπα. Ο τελευταίος αποτύπωσε το 1949 με τον φωτογραφικό του φακό, τον νεαρό Γιάννη Δαλθανάση να ανεβαίνει έφιππος τη μεγάλη σκάλα στη δυτική πλευρά του λόφου του Αγίου Αχιλλίου. Ίσως κάποιος απόγονος; Ίσως μία απλή συνωνυμία; Η περαιτέρω έρευνα αλλά και η τύχη, ίσως δώσουν στο απώτερο μέλλον την καταλληλότερη απάντηση.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 068 [1900], αρ. 24307 (24 Φεβρουαρίου 1900).
[2]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 051 [1895], αρ. 18243 (13 Ιουνίου 1895).
[3]. Ο κοσμηματοπώλης Κωνσταντίνος Σάπκας (ή Σιάπκας), είχε ενοικιάσει το 1878 ένα εργαστήριο που βρισκόταν μέσα στο χάνι των Οθωμανών κτηματιών Μεχμέτ Χανίφ και Χασάν Βεσάφ, υιών του Ραΐφ Αβδουλάχ (συνοικία Ντάρκολι). Στις 24 Σεπτεμβρίου 1887 το συγκρότημα του χανίου κατεδαφίστηκε και οι ιδιοκτήτες του ανέθεσαν στον εργολάβο Ναούμ Κώστα από την Κορυτσά την ανέγερση λιθόκτιστων εργαστηρίων, σε ένα από τα οποία, επαναλειτούργησε ένα χρόνο αργότερα (1888) το χρυσοχοείο του. Ο Κωνσταντίνος Σάπκας απεβίωσε στις 11 Ιανουαρίου 1913. Πρβλ. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Αστέριος και Κωνσταντίνος Μ. Σάπκας: Οι πρώτοι αργυροχρυσοχόοι της Λάρισας», Ελευθερία (Λάρισα), 20 Αυγούστου 2017.
[4]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 77 (25 Σεπτεμβρίου 1899).
[5]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 068 [1900], αρ. 24468 (15 Απριλίου 1900).
[6]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 105 (21 Απριλίου 1900) και Μικρά (Λάρισα), φ. 14 (23 Απριλίου 1900).
[7]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 068 [1900], αρ. 24313 (28 Φεβρουαρίου 1900). Ο Ηρακλής Αποστολίδης μετανάστευσε το 1907 στις Ηνωμένες Πολιτείες.
[8]. «Νεκρολογία: Αλεξάνδρα Δαλθανάση», Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 626 (21 Απριλίου 1902).
[9]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 325 (6 Φεβρουαρίου 1904) και Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 716 (18 Ιανουαρίου 1904). Ο Ζαχαρίας Μαλικούτης νυμφεύθηκε τον Νοέμβριο του 1900 την Μαρία Διαμαντοπούλου. Ο γάμος πραγματοποιήθηκε στην Κόρινθο από όπου καταγόταν η τελευταία. Βλ. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 552 (26 Νοεμβρίου 1900). Η άλλη αδελφή του Μαλικούτη, η Αθηνά, είχε παντρευτεί στις 29 Ιανουαρίου 1890 τον πταισματοδίκη της Λάρισας Δημήτριο Πάγκαλο. Βλ. Σάλπιγξ(Λάρισα), φ. 18 (30 Ιανουαρίου 1890).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
