Η διάλυση του φαρμακείου, η ξαφνική αναχώρηση του Νικολάου Νικοπίδη από τον Τύρναβο και τα χρέη που δημιούργησε, είχαν μεγάλο αντίκτυπο στη μετέπειτα προσωπική ζωή του Λαρισαίου φαρμακοποιού Μουσόν Ματαλών. Το 1893 ο τελευταίος ενεπλάκη σε δικαστικές περιπέτειες με τον πρώτο του εξάδελφο Σαλβατώρ Αβραάμ Ματαλών, επίσης φαρμακοποιό της Λάρισας, εξ αιτίας τριών συναλλαγματικών που αφορούσαν χρέος (από το 1890) του Νικολάου Νικοπίδη [2].
Τον Μάρτιο του 1890 ο Μουσόν Ματαλών μετέφερε το φαρμακείο του σε παράπλευρο με αυτό κατάστημα επί της συμβολής των σημερινών οδών Κύπρου και Παπαναστασίου, κάτω ακριβώς από την οικία του Κουρά εφένδη [3]. Στο παλαιό ιδιόκτητο κατάστημα (παράρτημα) του φαρμακείου του, ίδρυσε επιχείρηση παρασκευής και εμφιάλωσης «Λεμονάδων Γκαζόζ» που όμως δεν είχε τον επιθυμητό κύκλο εργασιών. Δύο χρόνια αργότερα (Απρίλιος 1893), η επιχείρηση ανέστειλε τη λειτουργία της και ο εξοπλισμός (μηχανήματα και φιάλες) διατέθηκαν προς πώληση [4]. Το πρώην εργαστήριο ανακαινίσθηκε ολοκληρωτικά και ενοικιάσθηκε προς τρίτους. Αρχικά στεγάστηκε σ’ αυτό το γραφείο των δικαστικών κλητήρων Γεωργίου Γιαννακόπουλου [5] και Γεωργίου Σαρμαντά, ενώ τον Δεκέμβριο του 1896 ενοικιάστηκε στον δικηγόρο Αλέξανδρο Φορτούνα [6].
Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής στη Θεσσαλία (1897-1898) το φαρμακείο του υπέστη βανδαλισμούς και λεηλατήθηκε. Μετά το τέλος της κατοχής (1898) και μετά από καταγγελία, παραπέμφθηκε να δικαστεί διότι δήθεν «εκακοποίησεν φωτογραφίας βασιλικάς κατά τον χρόνον της τουρκικής κατοχής» [7]. Κατά την ακροαματική διαδικασία αθωώθηκε, αφού όπως αποδείχθηκε «η τοιαύτη καταγγελία στηρίζεται εις προσωπικούς μετ’ αυτού λόγους του καταγγείλαντος».
Παράλληλα με τις επαγγελματικές του δραστηριότητες ο Μουσόν Ματαλών ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα ζητήματα της Ισραηλιτικής Κοινότητος της Λάρισας. Κατά τις εκλογές που διενεργήθηκαν τον Μάρτιο του 1904 για την ανάδειξη του προέδρου και των συμβούλων της Κοινότητος έλαβε τις περισσοτέρους ψήφους από τα 179 άτομα που είχαν δικαίωμα ψήφου. Συγκεκριμένα ο Μουσόν Ματαλών έλαβε 161 ψήφους (και εκλέχθηκε πρόεδρος), ενώ ακολούθησαν οι Μουσόν Αβραάμ με 146, Τσιλιμπόν Γ. Κοέν με 127, Ραφαήλ Μ. Κοέν με 126 και Μεναχέμ Μισδραχή με 126 ψήφους. Ως αναπληρωματικά μέλη εκλέχθηκαν οι Αβραάμ Μ. Κοέν με 66, Μεναχέμ Σίδης με 32, Ρουμπίν Σάμης με 24, Ι. Σαμπετάι με 24 και Σαμουήλ Αλχανάτ με 12 ψήφους [8].
Ως πρόεδρος της Κοινότητος συνεργάστηκε αρμονικά με τις δημοτικές αρχές της Λάρισας για την λύση των χρόνιων προβλημάτων που αντιμετώπιζε η Εβραϊκή συνοικία της πόλης (Έξι δρόμοι) και αναδιοργάνωσε τις τρείς οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν στη θεσσαλική πρωτεύουσα ήδη από τη δεκαετία του 1890: Ετς Χαΐμ (Δένδρο της ζωής), Έζδρα Μπασαρώθ (Εταιρεία προς βοήθεια των ενδεών) και Αλβάθ Ρεήμ (Ομόνοια των Νέων). Τα επόμενα χρόνια τον συναντούμε ως ένθερμο υποστηρικτή της Σιωνιστικής Ιδέας. Το όνομά του φιγουράρει σε λίστες δωρητών υπέρ του «Εθνικού Εβραϊκού Κεφαλαίου» [9] μέσω του Σιωνιστικού Συλλόγου «Ποαλέ Σιών» (παιδιά της Σιών) του Βόλου [10] που ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1910.
Μετά το 1914 τα ίχνη του χάνονται από τη Λάρισα. Κάποια δημοσιεύματα αναφέρουν την εγκατάστασή του στη Θεσσαλονίκη, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατόν να τεκμηριωθεί (έως σήμερα) μέσα από γραπτές πηγές. Το φαρμακείο του στη Λάρισα περιήλθε στην κυριότητα του φαρμακοποιού Νικολάου Ζησιάδη από τη Ραψάνη, ο οποίος το λειτούργησε μέχρι το 1941 υπό την επωνυμία «Σαντράλ» [11].
Ελάχιστα είναι γνωστά για την προσωπική ζωή του Μουσόν Ματαλών. Στις 21 Ιανουαρίου 1900 «αντήλλαξε δακτύλιον αρραβώνος μετά της επί κάλλει και μορφώσει διακεκριμένης πολυφέρνου δεσποινίδος Μπανσέβας Μισδραχή, ανηψιάς του εγκρίτου συμπολίτου μας τραπεζίτου Μουσόν Αβραάμ» [12]. Η Μπανσέβα ήταν θυγατέρα του ήδη αποβιώσαντα Γιουδά Μισδραχή. Ο γάμος πραγματοποιήθηκε στη συναγωγή της Λάρισας στις 19 Μαΐου 1900 [13]. Την ίδια ημέρα και λίγο πριν από την τέλεση του μυστηρίου, στο γραφείο του συμβολαιογράφου Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, η Μαουλίτσα (χήρα του Γιουδά Μισδραχή) και ο γιος της (αδελφός της Μπανσέβα) Σαμουήλ Γ. Μισδραχή (αργυραμοιβός των Τρικάλων) παραχώρησαν ως προίκα στον Ματαλών 2.500 δρχ. μετρητά καθώς επίσης έπιπλα, σκεύη, είδη οικιακής χρήσεως, ενδύματα και κοσμήματα συνολικής αξίας 5.000 δρχ. [14].
Δεν γνωρίζουμε εάν ο Μουσόν Ματαλών και η Μπανσέβα Μισδραχή απέκτησαν απογόνους ή όχι. Όμως μέσα από την έρευνα των συμβολαιογραφικών αρχείων (Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας), διαπιστώσαμε ότι ο Μουσόν Ματαλών είχε μία αδελφή την Λουτσία (Λούτσα). Η τελευταία είχε αρραβωνιαστεί τον Σεπτέμβριο του 1894 με τον έμπορο του Αλμυρού Βόλου, Σαλομών Χαήμ Κοέν. Ο Μουσόν Ματαλών χορήγησε στον μέλλοντα γαμπρό του με συμβολαιογραφική πράξη (προικοσύμφωνο) το ποσό των 5.000 δρχ., ενώ την ημέρα υπογραφής του συμβολαίου προσδιορίσθηκε και η ημερομηνία τέλεσης του γάμου τους για την 1η Δεκεμβρίου του επομένου έτους (1895) [15].
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 024 [1888], αρ. 7801 και αρ. 7802 (3 Ιουλίου 1888).
[2]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 210 (29 Νοεμβρίου 1893).
[3]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 24 (15 Μαρτίου 1890).
[4]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 176 (30 Απριλίου 1893).
[5]. Ο Γεώργιος Γιαννακόπουλος νυμφεύθηκε την Αγγελική Κωνσταντίνου Γάκου με ανάδοχο (κουμπάρο) τον βουλευτή Φαρσάλων Βησσαρίωνα Χατζή Αγγελάκη. Βλ. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 169 (25 Φεβρουαρίου 1893) και φ. 218 (29 Ιανουαρίου 1894).
[6]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 058 [1896], αρ. 20994 (2 Δεκεμβρίου 1896).
[7]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 23 (13 Σεπτεμβρίου 1898).
[8]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 725 (21 Μαρτίου 1904).
[9]. Το «Εθνικό Εβραϊκό Κεφάλαιο» (Κέρεν Καγιέμεθ Λεισραέλ) συστάθηκε το 1901 ως επί μέρους τμήμα της Διεθνούς Σιωνιστικής Οργάνωσης (Βασιλεία Ελβετίας, 1897). Σκοπός του ήταν η συγκέντρωση χρημάτων για την αγορά αγροκτημάτων στην Παλαιστίνη για την μόνιμη εγκατάσταση Εβραίων προσφύγων της Ανατολικής Ευρώπης.
[10]. Ισραηλιτική Επιθεώρησις (Αθήνα), έτος Β΄, αρ. 7-8 (Σεπτέμβριος – Οκτώβριος 1913), σ. 136.
[11]. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Το φαρμακείο Ζησιάδη Σαντράλ», Ελευθερία (Λάρισα), 30 Αυγούστου 2015.
[12]. Όλυμπος (Λάρισα), φ. 93 (29 Ιανουαρίου 1900)
[13]. Σάλπιγξ (Λάρισα), φ. 526 (21 Μαΐου 1900)
[14]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 069 [1900], αρ. 24679 (19 Μαΐου 1900).
[15]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 047 [1894], αρ. 16884 (1 Σεπτεμβρίου 1894).
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
