Ιδιοκτήτης της εφημερίδας ήταν ο σύζυγος της αδελφής του, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης (παππούς του τέως Πρωθυπουργού). Σε όλες τις μικροεπαναστάσεις που έγιναν στην Κρήτη, ο Βενιζέλος ήταν παρών. Στην Επανάσταση του Ακρωτηρίου στις 23.01.1897 ως μέλος της επαναστατικής επιτροπής, κηρύσσει την Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και υψώνει την ελληνική σημαία στην κορυφή του Ακρωτηρίου.
Οι επαναστάτες φώναζαν «Ένωση, Ένωση!» και ο Βενιζέλος συμβούλευε «Το νου σας στη σημαία, παιδιά!». Η απάντηση από τα θωρηκτά των έξι δυνάμεων (Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας, Ιταλίας, Γερμανίας και Αυστρίας) ήταν η βολή τηλεβόλου της Ιταλικής ναυαρχίας, η οποία άρχισε το πυρ. Οι βολές των τηλεβόλων ανέτρεψαν τη σημαία αλλά μετά από λίγο αναστηλώθηκε και πάλι από τους επαναστάτες. Ο Βενιζέλος την ίδια νύχτα του βομβαρδισμού έστειλε στους ναυάρχους σφοδρή διαμαρτυρία. Αλλά ο βομβαρδισμός, οι σφαγές και οι διώξεις σε βάρος των χριστιανών, είχαν το αγαθό αποτέλεσμά τους. Εξήγειραν παντού, όχι μόνο στην Ελλάδα, τέτοια θύελλα, ώστε να χαράσσεται πλέον το αγαθό τέρμα της κρητικής υπόθεσης. (βιβλ.1,σελ.342,343)
Τον Ιούλιο του 1898 ο Βενιζέλος ως μέλος και αργότερα ως πρόεδρος της επαναστατικής επιτροπής κάνει το Ακρωτήρι των Χανίων έδρα της επαναστατικής συνέλευσης. Οι Τούρκοι κατακτητές βλέποντας να χάνουν το παιχνίδι στέλνουν με πλοία στρατό και αρχίζουν να διώκουν και να σκοτώνουν. Θύματα ήταν περίπου 700 Έλληνες και μερικοί Άγγλους στρατιώτες.
Η ενέργεια των Τούρκων ανάγκασε την Αγγλία να στείλει στρατό και με την σύμφωνη γνώμη και των άλλων μεγάλων δυνάμεων στις 03.11.1898 έδιωξαν τους Τούρκους από την Κρήτη παρέχοντας αυτονομία. Διόρισαν τον πρίγκιπα Γεώργιο, δευτερότοκο γιο του βασιλιά της Ελλάδας Γεώργιο, ως αρμοστή στην κρητική πολιτεία. Ο ύπατος αρμοστής έφτασε στη Σούδα της Κρήτης με γαλλικό θωρηκτό στις 13.12.1898. Ο Γεώργιος μέχρι τέλη Φεβρουαρίου 1899 συνέταξε Σύνταγμα με αξιόλογους συμβούλους, όπου ένας από αυτούς ήταν ο Βενιζέλος.
Ο Βενιζέλος ανέλαβε την ανωτέρα διεύθυνση της Δικαιοσύνης και των εξωτερικών ζητημάτων. Κατά το Σύνταγμα της κρητικής πολιτείας, η νήσος Κρήτη αποτέλεσε αυτόνομη πολιτεία κι η άμυνα της χώρας ανατέθηκε στην εγχώρια πολιτοφυλακή. Επίσημη γλώσσα ορίσθηκε η ελληνική. «Ο Ηγεμόνων είναι ο ανώτατος άρχοντας της πολιτεία και ασκεί την εκτελεστική εξουσία δια των υπευθύνων συμβούλων, ψηφίζει τους νόμους μετά της Βουλής και ασκεί τη Δικαιοσύνη δια των δικαστηρίων» (βιβλ. 2, σελ. 97).
Όμως υπήρξε μεγάλη αντιπαράθεση στις σχέσεις Γεωργίου και Βενιζέλου. Ο Γεώργιος ήθελε να συνεχιστεί η αυτονομία στην Κρήτη, ενώ ο Βενιζέλος ήθελε την ένωση με την Ελλάδα. Η αντιπαράθεση αυτή έφτασε σε τέτοιο σημείο, ώστε στις 19.03.1901 από το διοικητήριο της Χαλέπας σε επιστολή προς τον Βενιζέλο «έκρινε ανάγκη να απαλλάξει υμάς του αξιώματος του συμβούλου». Έφτασαν μάλιστα να κατηγορούν τον Βενιζέλο ως προδότη, ότι ήταν κατά της Ένωσης, ότι ήθελε να φέρει και πάλι τους Τούρκους στην Κρήτη. Οι ψεύτικες αυτές κατηγορίες ξεσήκωσαν τους κρητικούς φιλελεύθερους οπαδούς του Βενιζέλου σε όλη την Κρήτη και έτσι άρχισαν τα συλλαλητήρια υπέρ του Βενιζέλου και της Ένωσης. Μετά τη λήξη της τριετούς αρμοστείας, ο πρίγκιπας πήγε στην Ευρώπη να υποστηρίξει δήθεν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, αλλά γύρισε πίσω με την ανανέωση της αρμοστείας για άλλα τρία χρόνια.
Έτσι ο Βενιζέλος με 17 συνεργάτες του που σε λίγες ημέρες έφτασαν τους 1.000, πήραν τα όπλα και στις 10.03.1905 ανέβηκαν στο Θέρισο και κήρυξαν την Επανάσταση ενάντια στο πριγκιπικό καθεστώς.
«Την επόμενη ημέρα ένα σύνταγμα Γάλλων έβγαινε από τα Χανιά και έκανε επίδειξη στην πεδιάδα. Τίποτα άλλο. Ο πρίγκιπας είχε διαψευσθεί και ο Βενιζέλος δικαιώθηκε. Οι επαναστάτες πλέον τον πίστευαν στα τυφλά. Την 23η Μαρτίου 1905 η συνέλευση του Θερίσου κήρυξε την πολιτική ένωση της Κρήτης με τα του ελληνικού βασιλείου σε ένα και μόνο και ελεύθερο συνταγματικό Κράτος» (βιβλ.2,σελ.141)
Η επανάσταση του Θερίσου συνετέλεσε τα μέγιστα στο ξέσπασμα της επανάστασης στο Γουδί που έγινε στην Ελλάδα το 1909. Τελικά η επίσημη ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα έγινε πανηγυρικά την 1η Δεκεμβρίου 1913 με πρωθυπουργό τον Ελευθέριο Βενιζέλο.
Βιβλιογραφία :
1. «ΝΕΟΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ – ΗΛΙΟΥ», ΤΟΜΟΣ 4Ος, ΑΘΗΝΑ, 1958
2. «ΒΙΒΛΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ» ΤΟΜΟΣ Α΄, εκδ. Ιστορικαί Εκδόσεις, ΤΑΣΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΕΑΣ, ΑΘΗΝΑ, 1964
Από τον Στέφανο Παπαγεωργίου
