Στο βάθος του καταστήματος με το λιγοστό φως, πλήθος βιβλίων σχολικών και μη, πάνω στους πάγκους και στα ράφια, αταξινόμητα, σε καλούσαν να τα δεις, να τα ψάξεις και να τα «σκαλίσεις», έτσι όπως κάνει ο αρχαιολόγος στις ανασκαφικές του έρευνες… Σε μια άκρη, στο κάτω ράφι, μια σειρά από χοντρά βιβλία με μαλακά και χρωματιστά εξώφυλλα, «φώναζαν» από μακριά: Ζολά, Τολστόι, Ντοσκογιέφσκι, Τσβάιχ, Κρόνιν… Βιβλία που τα κατάπιε ο αδυσώπητος χρόνος, που τα σκέπασε η σκόνη της λήθης, βιβλία που όταν τα πιάνεις στα χέρια σου, ύστερα από εξήντα χρόνια, έχεις την επιθυμία να τα ξαναδιαβάσεις για να δεις μέσα από τις σελίδες τους τον έφηβο εαυτό σου… Τότε που διαβάζαμε αχόρταγα εκείνα από τη βιβλιοθήκη της οικογένειας και εκείνα που αγοράζαμε, με το χαρτζιλίκι μας, από τα υπαίθρια βιβλιοπωλεία της ετήσιας εμποροπανήγυρης, στο άλσος του Αλκαζάρ. Την επόμενη, στο δανειστικό κτήμα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης, 4-5 βιβλία του Κρόνιν (1) , που βρέθηκαν, ήταν αρκετά.
Το «Κάστρο», το αντιπροσωπευτικότερο έργο του Σκωτσέζου συγγραφέα και γιατρού των ανθρακωρύχων της Ν. Ουαλίας, το ρούφηξα στην κυριολεξία, όπως τότε, πριν από εξήντα χρόνια. Τότε που ταυτιζόμασταν με τους ήρωες-πρότυπα, όπως ήταν ο γιατρός Άντριου Μάνσον, ο ιδανικός άντρας-επιστήμονας του «Κάστρου». Ο Κρόνιν, δίνοντας στο βιβλίο του αυτόν τον τίτλο, τονίζει την υπερπροσπάθεια που πρέπει να καταβάλλει ένας γιατρός προκειμένου να κατακτήσει, συμβολικά, το ιδανικό του, το κάστρο (…) Πέρα, εκεί στον ουρανό, μπροστά του, απλωνόταν το φωτεινό περίγραμμα ενός σύννεφου, σχηματίζοντας μια σειρά από επάλξεις»…
Σε άλλο σημείο του βιβλίου, ο Μάνσον, επισημαίνει τις αδυναμίες του συστήματος, υποστηρίζει την υποχρεωτική μεταπτυχιακή εκπαίδευση των νέων γιατρών στην έρευνα, την αδιάκοπη μελέτη και γίνεται αυστηρός με εκείνους που χορηγούν συμπτωματική θεραπευτική αγωγή: (…) Εγώ, όταν πήρα το πτυχίο, ήμουν μια περιφερόμενη απειλή. Ό,τι έμαθα, το έμαθα μετά (…) Μου φαίνεται πως πάρα πολλοί γιατροί θεραπεύουν εμπειρικά τις αρρώστιες, δηλαδή, θεραπεύουν τα συμπτώματα και δεν σκοτίζονται να τα συνδυάσουν και να παιδευτούν να κάνουν διάγνωση». Αναφερόμενος στη σχολαστική μελέτη και έρευνα γύρω από τις επαγγελματικές ασθένειες, λέει: (…). «Έμενα σαν τον βουτηχτή στης θάλασσας τα βάθη, μέσα στην παγερή πρασινωπή μοναξιά, δεμένος με τον εξωτερικό κόσμο με τον λεπτό δεσμό της συνείδησης. Αυτές ήταν οι πιο δημιουργικές ώρες».
Σε ένα άλλο βιβλίο του Κρόνιν, «Τα ώριμα χρόνια», σχεδόν αυτοβιογραφικό, ο γιατρός Σάνον, ο ήρωας του βιβλίου, αφηγείται τις τραγικές συνθήκες της εποχής, μιλάει για τη φτώχεια που αντιμετώπιζε αυτός και η οικογένειά του, τα παιδικά του χρόνια: (…) «Ήμουν προσβλητικά φτωχός. Έκανα σπαρτιατική ζωή. Τα ρούχα, τα αποφόρια και τα παπούτσια τα πολυσολιασμένα με τα πέταλα καρφωμένα κάτω για να κρατάει…»
Ο γιατρός Ντούγκαν, στο βιβλίο του Κρόνιν, «Η δύναμη της δημιουργίας», μιλάει απαξιωτικά για τους νέους γιατρούς: (…) Δεν θέλουν να κάνουν τίποτα μόνοι τους. Υπάρχει πάντοτε μια νοσοκόμα, μια χημικός ή ακόμα ένα μηχάνημα που τα κάνει γι’ αυτούς». Εδώ, βέβαια, ο Κρόνιν γίνεται πολύ αυστηρός, και λησμονεί πως η τεχνολογία είχε ήδη, την εποχή που έγραφε αυτό το βιβλίο, εισέλθει στην Ιατρική.
Στο άλλο βιβλίο του, «Τα μυστικά ενός γιατρού», ο γιατρός-ήρωας του Φίνλεϋ Χίσλοπ, καταρτισμένος επιστημονικά, κάνει επιτυχημένες διαγνώσεις, όπως το μυξοίδημα (νόσος του θυρεοειδούς) το οποίο περιέγραψε πλήρως, κάνει λόγο για τσαρλατάνους, σαλτιμπάγκους, ταχυδακτυλουργούς και γι΄αυτούς που εκμεταλλεύονται την ευπιστία των ανθρώπων.
Ο συγγραφέας-γιατρός Α. Κρόνιν, που αντιμετώπισε ηρωικά τον ανθρώπινο πόνο, τις κοινωνικές καταστάσεις, γνώρισε καλά τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τους πόθους της εργατικής τάξης στη σκληρή εκείνη εποχή του μεσοπολέμου, στη Μ. Βρετανία, θα μείνει στον χώρο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ένα φωτεινό παράδειγμα συνέπειας, αλτρουϊσμού αυταπάρνησης και ανθρωπιάς.
(1) Ο Αρτσιμπαλ-Τζόζεφ Κρόνιν (1896-1981), σπουδάζει Ιατρική στο Παν/μιο της Γλασκώβης και το 1921-1925, εργάζεται ως γιατρός των ανθρακωρύχων στη Ν. Ουαλία. Ερευνά τις επαγγελματικές νόσους, όπως είναι η πνευμονοκονίαση και το 1926, εργάζεται στο Λονδίνο, ως ελεύθερος επαγγελματίας. Το τραγικό δυστύχημα, το 1934, όπου έχασαν τη ζωή τους 262 ανθρακωρύχοι από κατάρρευση των στοών ανθρακωρυχείου, τον Κρόνιν τον συγκλονίζει και κάθεται και γράφει το «Κάστρο», που σπάζει όλα τα ρεκόρ πωλήσεων, μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες, γίνεται κινηματογραφική ταινία…
Στην αρχή της καριέρας του, ένα άτυχο γεγονός, παρά λίγο να τον κάνει να εγκαταλείψει την Ιατρική. Ενώ δούλευε σε ψυχ/κή κλινική, κάποιος από τους ασθενείς, του επιτέθηκε και παραλίγο να τον στραγγαλίσει, όταν ύστερα από δική του εντολή προς τους νοσηλευτές, αυτοί τον απελευθέρωσαν. Πολιτικοποιημένος, διαμαρτύρεται, ασκεί έντονη κριτική στο σύστημα και γίνεται υπερασπιστής του Εθν. Συστήματος Υγείας (National Health Service), που τελικά θεσπίζεται από την κυβέρνηση των Εργατικών.
Το 1981 πεθαίνει στην Ελβετία, σε ηλικία 85 ετών.
Βοηθήματα
Α.Τ. Κρόνιν . Το κάστρο μτφρ. Κοσμάς Πολίτης, Πέλλα.
Α. Τ. Κρόνιν. Η δύναμη της δημιουργίας
Α.Τ. Κρόνιν. Τα ώριμα χρόνια Μίνωας 1993
Του Τάσου Πουλτσάκη
