Ο… στρατηγός της παράστασης, σκηνοθέτης Αρης Μπινιάρης, μιλάει σήμερα στην «Ε» για τις ομοιότητες των σημερινών με τους αρχαίους Ελληνες, τους συμβολισμούς που κρύβει το διαχρονικό έργο του Αισχύλου αλλά και για το αν οι αρχαίοι μας πρόγονοι ήταν προοδευτικοί. Ο κ. Μπινιάρης ξεκίνησε τη θεατρική του εκπαίδευση και δραστηριότητα το 1999 κάνοντας θέατρο δρόμου και μέχρι το 2005 ενσωμάτωσε, ως ηθοποιός, σύγχρονες τεχνικές σε απαιτητικά, ως προς την ακρίβεια της εκτέλεσής τους, θεάματα δρόμου. Εχει σκηνοθετήσει μεταξύ άλλων τις «Βάκχες» του Ευριπίδη, «Το θείο τραγί» του Γ. Σκαρίμπα και μια συρραφή έργων για το έπος του 1821, «Το ’21».
Συνέντευξη: Αθανάσιος Αραμπατζής
* Ανεβάζετε τους «Πέρσες», ένα κατεξοχήν αντιπολεμικό έργο, σε μια περίοδο που τα τύμπανα του πολέμου αντηχούν σε πολλές ανά τον πλανήτη περιοχές… Τι δεν έχουμε διδαχτεί από τον σπουδαίο τραγικό και τα κάνουμε όλα τόσο λάθος;
- Πιστεύω πως οι Πέρσες είναι έργο που καταδεικνύει μεν τις καταστροφικές συνέπειες μιας δύναμης που εκστρατεύει μανιακά και αδηφάγα για την απόκτηση περισσότερου πλούτου αλλά παράλληλα υμνεί τον πολεμιστή που μάχεται και προασπίζει τον ζωτικό του χώρο απέναντι σε μια τέτοια δύναμη. Αν πούμε πως το βασίλειο των Περσών, στο έργο του Αισχύλου, αναπαριστά ένα ψυχικό πεδίο, τότε τα γεγονότα συμβολίζουν ψυχικές διεργασίες και ψυχικά δυναμικά. Από τη μία ηχούν οι μανιακές ιαχές του ελέγχου, της περιφρόνησης, του δογματισμού και της μόνωσης και από την άλλη αντηχεί η κραυγή για ελεύθερη βούληση. Μπορούμε λοιπόν να ανάγουμε τη σύγκρουση και σε ένα ψυχικό επίπεδο και να αναρωτηθούμε αν υπάρχουν μέσα μας, σαν ψυχικά δυναμικά, οι τάσεις και ο τρόπος που λειτουργούν οι Πέρσες και οι Έλληνες, όπως αυτός αποτυπώνεται στο έργο του Αισχύλου.
* Πέρσι είχατε αναφέρει ότι αισθάνεστε πιο κοντά με τους Πέρσες παρά με τους Ελληνες, φέτος… έχει αλλάξει κάτι;
- Είχα αναφέρει πως σαν κοινωνία και πολιτισμός, δυστυχώς έχουμε περισσότερα κοινά με το βασίλειο των Περσών, όπως αυτό αποτυπώνεται στο έργο του Αισχύλου. Συναισθηματικός παροπλισμός και περιχαράκωση, εστίαση στην απόκτηση περισσότερων υλικών αγαθών και έλλειψη ενδοσκόπησης είναι κάποια από τα χαρακτηριστικά που αναγνωρίζω στον τρόπο που ζούμε σήμερα.
* «Βάκχες» τον χειμώνα, «Πέρσες» τώρα, κείμενα με πολλές συγγραφικές καινοτομίες, νιώθετε την ανάγκη να «καινοτομείτε σκηνοθετικά» για να ακολουθείτε τρόπον τινά τον τραγωδό;
- Δεν νιώθω την ανάγκη να καινοτομήσω. Δεν ξεκινάω από αυτό το σημείο εκκίνησης για να σκηνοθετήσω μια παράσταση. Ένα πιο κρίσιμο σημείο για μένα είναι κατά πόσο σαν καλλιτέχνης βρίσκομαι σε αλληλεπίδραση με τους προβληματισμούς και τις αγωνίες του παρόντος. Τα έργα των τραγικών με έχουν βοηθήσει ακριβώς σ’ αυτό: στην εποχή τους ήταν συντονισμένα με ό,τι συνέβαινε σε παρόντα χρόνο. Ήταν επίκαιρα γι’ αυτό και κατέληξαν να είναι διαχρονικά.
* Πιο προοδευτικοί ποιοι ήταν: Οι Ελληνες του 472 π.Χ. ή οι Ελληνες του 2018 μ.Χ.;
- Θα αναφερθώ στους Έλληνες του 472 π.Χ όπως αυτοί αποτυπώνονται στο έργο του Αισχύλου, δηλαδή στους ανθρώπους που με ελεύθερη βούληση, χωρίς να είναι δούλοι και υπήκοοι κανενός και έχοντας έναν πολιτισμό που δεν εστιάζει στον υλικό πλούτο, προασπίστηκαν τον ζωτικό τους χώρο απέναντι σε μια μανιακή και αδηφάγα δύναμη που εισβάλλει για να καταστρέψει.
Αν δεχτούμε σαν προοδευτικό εκείνον που υποστηρίζει την πρόοδο, την εξέλιξη, τη ζωή και μάχεται εναντίον της καταστροφής, τότε ναι, οι Έλληνες του 472 π.Χ, όπως σκιαγραφούνται στο έργο του Αισχύλου, ήταν προοδευτικοί.
Σήμερα διαφημίζεται και επιβραβεύεται η παράδοση άνευ όρων τόσο σε ψυχικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Αυτό δεν γεννά ούτε πρόοδο ούτε ζωή.
* Τα 2.490 χρόνια που μας χωρίζουν από τότε που πρωτοπαίχτηκαν οι «Πέρσες» θεωρείτε είναι πολλά ή λίγα, έχουν κόψει τον ομφάλιο λώρο με το τότε κι αν ακόμη αντικρίζουμε καθημερινά επιτεύγματα των προγόνων μας όπως για παράδειγμα εδώ στη Λάρισα με το Αρχαίο Θέατρο;
- Τα έργα των τραγικών είναι πεδία αρχετύπων και συμβόλων. Με την κατάλληλη εργασία, μπορούμε σαν καλλιτέχνες να συντονιστούμε με τα διαχρονικά δυναμικά και τις αποκρυσταλλωμένες αξίες που φέρουν και να δημιουργήσουμε παραστάσεις που συντονίζουν κατ’ επέκταση και τον θεατή. Έτσι δημιουργείται μια χρονική εγγύτητα και η απόσταση καταλύεται.
