Από το 1699 μέχρι το 1714, με εντολή του βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄, πραγματοποίησε τρία ταξίδια σε χώρες της Ανατολής, με απώτερο σκοπό την εξεύρεση επιγραφών, νομισμάτων και αρχαίων αντικειμένων τέχνης. Δεν απέκτησε ιδιαίτερη μόρφωση. Τα τρία περιηγητικά του χρονικά, τα οποία προκάλεσαν αίσθηση στη φιλολογική Ευρώπη των αρχών του 18ου αιώνα, δεν γράφτηκαν από τον ίδιο, αλλά από διακεκριμένους επιστήμονες και ακαδημαϊκούς της εποχής.
Το πρώτο ταξίδι πραγματοποιήθηκε από το 1699 έως το 1703, στη διάρκεια του οποίου επισκέφθηκε την Αίγυπτο, την Τουρκία, την Περσία και τον Μοριά. Το οδοιπορικό (Voyage au Levant), συντάχθηκε από τον ακαδημαϊκό Baudelot de Dairval και εκδόθηκε στο Παρίσι το 1704. Το δεύτερο ταξίδι πραγματοποιήθηκε από το 1704 έως το 1708, στη διάρκεια του οποίου περιηγήθηκε την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία και την Αφρική. Το οδοιπορικό συντάχθηκε από τον φημισμένο ανατολιστή και ακαδημαϊκό Étienne Fourmont (1683-1745) και εκδόθηκε στο Παρίσι το 1712 [1].
Ο Paul Lucas επισκέφθηκε τη Θεσσαλία τον Ιούλιο του 1706 προερχόμενος από το Άγιο Όρος και τη Θεσσαλονίκη. Αποβιβάστηκε στον Πλαταμώνα στις 8 Ιουλίου 1706, ενώ στις 11 Ιουλίου διέσχισε την κοιλάδα των Τεμπών και περνώντας από το χωριό Μπαμπά (Τέμπη) έφθασε στη Λάρισα. «Έφθασα στη Λάρισα στις έξι το απόγευμα. Χρειάζεται μόνο μια στιγμή για να διαπιστώσει κανείς, ότι αυτή η πόλη ήταν κάποτε πολύ μεγάλη και ξακουστή. Αλλά ότι ωραίο είχε να επιδείξει κάποτε η Λάρισα, είναι σήμερα κατεστραμμένο ή είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Δεν υπάρχει πλέον τείχος που την περιβάλλει και οι περισσότερες κατοικίες είναι κτισμένες από χώμα. Παλαιότερα υπήρχαν μεγαλοπρεπείς κατασκευές. Το διαπιστώνει κανείς βλέποντας τα ερείπια των καλαίσθητων ναών και των υπέροχων ανακτόρων. Η θέση της Λάρισας είναι ιδιαίτερα πλεονεκτική. Βρίσκεται στη μέση μιας εύφορης πεδιάδας και διασχίζεται από έναν πανέμορφο ποταμό [Πηνειός] που περνά μπροστά από τα σπίτια της. Η πόλη και η υπόλοιπη πεδιάδα επικοινωνούν με μία πέτρινη γέφυρα. Ο ποταμός έχει δύο ονομασίες: Σαλαμπριάς και Λυκόστομος [Λυκοστόμιο]. Παρά την σημερινή παρακμή της Λάρισας, εν τούτοις ευδοκιμεί ακόμα το εμπόριο των διαφόρων αγαθών. Η πιο διαδεδομένη δραστηριότητα είναι η επεξεργασία των δερμάτων. Όπως συμβαίνει σε όλες τις πόλεις της Τουρκίας, οι Τούρκοι είναι οι πιο μοχθηροί από τους κατοίκους της. Παρά το γεγονός ότι η Λάρισα αποτελεί έδρα μητροπολίτη [Παρθένιος Γ΄, 1688-1719] εν τούτοις υπάρχει μόνον ένας ναός για τις λατρευτικές ανάγκες των Ελλήνων Χριστιανών [Άγιος Αχίλλιος]. Οι Εβραίοι αριθμούν πάνω από διακόσιες οικογένειες και οι περισσότεροι από αυτούς διαθέτουν μεγάλη περιουσία. Τα τελευταία χρόνια συστάθηκε στην πόλη προξενείο της Αγγλίας. Ο πρόξενος διεξάγει για λογαριασμό της χώρας του το χονδρεμπόριο του καλαμποκιού. Από το πλησιέστερο λιμάνι [Βόλος] αναχωρούν καθημερινά εμπορικά πλοία για τα διάφορα μέρη του κόσμου, αποφέροντας τεράστια κέρδη.
Όπως με πληροφόρησαν, στις 6 Ιουνίου (1706) συνέβη στην πόλη ένα περίεργο φυσικό φαινόμενο. Περίπου στις δύο μετά το μεσημέρι, στην βόρεια πλευρά του ουρανού, εμφανίστηκε ένα μικρό σύννεφο που κινούνταν με απίστευτα μεγάλη ταχύτητα. Φθάνοντας πάνω από την πόλη χωρίστηκε στα δύο και έπεσε με μεγάλο θόρυβο στη γη. Το σύννεφο ήταν τελικά ένας μετεωρίτης βάρους 24 οκάδων. Όπως και όλοι οι άλλοι πολίτες, μετέβην και εγώ στο σημείο όπου έπεσε για να την παρατηρήσω. Παρά το γεγονός ότι είχαν μεσολαβήσει αρκετές ημέρες, η καμένη πέτρα μύριζε ακόμα θειάφι. Ένα κομμάτι του μετεωρίτη στάλθηκε στον Σουλτάνο, ενώ ένα μικρότερο τμήμα του στον Καδή.
Στην πόλη πραγματοποίησα εκτεταμένες έρευνες για ασημένια και χρυσά νομίσματα και ανακάλυψα αρκετά από αυτά. Βρήκα πολλά ενεπίγραφα μάρμαρα αλλά οι επιγραφές τους ήταν κατεστραμμένες ή σβησμένες και δεν κατόρθωσα να τις αντιγράψω. Σε απόσταση τριών λευγών από τη Λάρισα, υπάρχει μία άλλη πόλη, ο Τύρναβος, όπου διεξάγεται εμπόριο παντός είδους αγαθών». Ο Paul Lucas αναχώρησε από τη Λάρισα στις 18 Ιουλίου (1706) με προορισμό το Ζητούνι (Λαμία).
Το τρίτο ταξίδι πραγματοποιήθηκε από το 1714 έως το 1717, στη διάρκεια του οποίου ο Paul Lucas επισκέφθηκε την Τουρκία, την Συρία, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο. Το οδοιπορικό το οποίο συντάχθηκε από τον αββά Antoine Banier, αφιερώθηκε στον δούκα της Ορλεάνης και εκδόθηκε στη Ρουέν το 1719 [2].
Ο Paul Lucas επισκέφθηκε για δεύτερη φορά τη Θεσσαλία τον Δεκέμβριο του 1714. Αναχώρησε και αυτή τη φορά από τη Θεσσαλονίκη (6 Δεκεμβρίου 1714) και μέσω της κοιλάδας των Τεμπών έφθασε στη Λάρισα. Αναφέρεται στους Χριστιανούς, Τούρκους και Εβραίους κατοίκους της, ενώ κάνει ειδική μνεία για τον μητροπολίτη. Περιγράφει την αλιεία που διεξάγεται στον Πηνειό, ενώ σημειώνει πως αγόρασε σε φθηνές τιμές ασημένια και χρυσά νομίσματα των Μακεδόνων βασιλέων Φιλίππου και Αλεξάνδρου. Ο Lucas όμως φοβήθηκε από την συγκέντρωση στρατευμάτων τα οποία μετακινούνταν προς τον Μοριά και αποφάσισε να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη στην οποία έφθασε στις 21 Δεκεμβρίου 1714.
Μετά την επιστροφή του στη Γαλλία άνοιξε στο Παρίσι ένα κατάστημα εμπορίας αρχαιοτήτων. Η κάλυψη που του παρείχαν επί μία σχεδόν δεκαετία τα βασιλικά πιστοποιητικά του έδωσε τη δυνατότητα να συγκεντρώσει έναν τεράστιο αρχαιολογικό θησαυρό, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου δωρίθηκε στον βασιλέα Λουδοβίκο ΙΔ΄, ενώ ένα άλλο τμήμα του μεταπωλήθηκε από το κατάστημά του σε ιδιώτες συλλέκτες και εμπόρους τέχνης. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των αρχαιοτήτων βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου και σε ιδιωτικές συλλογές. Ο Paul Lucas απεβίωσε στη Μαδρίτη τον Μάιο του 1737, σε ηλικία 73 ετών, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στην Ισπανία.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Paul Lucas, Voyage fait par ordre du Roy dans la Grèce, l’Asie mineure, la Macédonie et l’Afrique. Contenant la Description de la Natolie, de la Caramanie, & de la Macédoine. Paris: Νicolas Simart, 1712, τ. Α΄, σ. 273-280.
[2]. Paul Lucas, Voyage fait en M.DCCXIV &c. par ordre de Louis XIV dans la Turquie, l’Asie, Sourie, Palestine, Haute et Basse Égypte, etc. Rouen: Chez Robert Machuel le jeune, 1719, τ. Α΄, σ. 39-49.
* Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
