Αρχικά εγκαταστάθηκαν στην Βράιλα (1865) όπου εργάστηκαν στις επιχειρήσεις του συγχωριανού τους Λουκά Κωνσταντίνου [2], ενώ αργότερα μετακόμισαν στο Πλοέστι όπου ίδρυσαν εταιρεία μεταφοράς εμπορευμάτων με ποταμόπλοια (σλέπια). Οι συνθήκες εργασίες όμως ήταν δύσκολες για τον νεαρό τότε Ιωάννη που εγκατέλειψε την επιχείρηση των αδελφών του και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη (1870). Εκεί εργάστηκε ως αντιπρόσωπος ευρωπαϊκών οίκων και παράλληλα ως διαμεσολαβητής διαφόρων τραπεζιτικών γραφείων που δραστηριοποιούνταν στην πόλη.
Το 1880 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Λάρισα, όπου ίδρυσε αφενός μεν ένα μεγάλο παντοπωλείο και αφετέρου ένα εμπορικό και τραπεζιτικό γραφείο. Μετά από την απελευθέρωση της πόλης (1881) ίδρυσε και υποκατάστημα του τραπεζιτικού γραφείου στην Θεσσαλονίκη. Στις εργασίες του γραφείου συμπεριλαμβάνονταν επιχειρηματικά δάνεια, πωλήσεις ομολογιών, εντόκων γραμματίων και μετοχών ελληνικών και ξένων τραπεζών και επιχειρήσεων, υπηρεσία συναλλάγματος και αγοραπωλησίες χρυσών νομισμάτων.
Τον Απρίλιο του 1884, ο Ιωάννης Χολέβας αγόρασε από τον Οθωμανό κτηματία Καδρή Σουλεϊμάν Μωραΐτη μία ανώγεια κατοικία «συνισταμένης εκ τεσσάρων δωματίων, δύο κελλαρίων, ενός μαγειρείου, ενός νταμίου και λοιπών παραρτημάτων και παρακολουθημάτων» [3] που βρισκόταν στη συνοικία Σαρασλάρ [4], στη θέση ακριβώς όπου βρίσκεται σήμερα το υποκατάστημα της Τράπεζας της Ελλάδος. Η κατοικία αυτή γειτνίαζε με αυτές του Ιωάννη Νικόδημου και του Νικολάου Μαρκατά και ένα οικόπεδο που ανήκε στην πλήρη κυριότητα του Αβραάμ πασά Καρακεχαγιά.
Το 1886 συνεταιρίσθηκε με τον παντοπώλη και τραπεζίτη Γεώργιο Μαρκατά ιδρύοντας την «Ομόρρυθμη Εμπορική Εταιρεία Ι. Χολέβα & Γ. Ι. Μαρκατά». Για τον σκοπό αυτό ενοικίασαν για τέσσερα έτη και αντί 200 χρυσών Τουρκικών λιρών (4.500 δρχ.) ένα νεοαναγειρόμενο λιθόκτιστο κατάστημα στη συνοικία Ξυλοπάζαρο. Το οικόπεδο στο οποίο άρχισε να ανεγείρεται το κατάστημα, ανήκε στην πλήρη κυριότητα εξ αδιαιρέτου (από 33,33%) του κτηματία Αργύρη Μαργαρίτη Σχοινά από την Σελίτσανη (Ανατολή) του δήμου Δωτίου και των ανήλικων ορφανών αδελφών του Ιωάννη και Σίμου Μ. Σχοινά [5]. Και ενώ ακόμα το κατάστημα βρισκόταν στο στάδιο της ανέγερσης, ο Αργύριος Μ. Σχοινάς δανείστηκε ατόκως από τον Ιωάννη Χολέβα τρία μεγάλα για την εποχή ποσά (6.525, 1.400 και 1.200 δρχ.) τα οποία προορίζονταν για την αποπεράτωση του προαναφερθέντος καταστήματος καθώς και για την ανέγερση ενός νέου αντίστοιχου στη συνοικία Ατ Παζάρ (Τσούγκαρη) [6]. Ο Σχοινάς δεν κατόρθωσε να αποπληρώσει τα χρέη στις καθορισθείσες ημερομηνίες και μεταβίβασε στον Χολέβα τα 2/3 εξ αδιαιρέτου του καταστήματος [7].
Στην πλήρη κυριότητα του Ιωάννη Χολέβα ανήκαν επίσης: 1) Ένα μεγάλο λιθόκτιστο εργαστήριο που αγόρασε από την Ευανθία, χήρα του παντοπώλη και κτηματία Αναστασίου Αποστολίδη [8]. Το εργαστήριο βρισκόταν παραπλεύρως των τότε ποινικών φυλακών της Λάρισας (επί της οδού Κύπρου) και ήταν ενοικιασμένο ήδη από το 1886 [9] στον οινοπώλη Μιχαήλ Μυλωνά (Νταρντή). Ο Ιωάννης Χολέβας ανανέωσε την μίσθωση στο Μυλωνά, ο οποίος λειτούργησε έως το 1920 την επιχείρηση, ως εστιατόριο πολυτελείας υπό την επωνυμία «Μίνως». 2) Ένα κατάστημα που βρισκόταν στην συμβολή των οδών Αλεξάνδρας (Κύπρου) και Πανός στην βορειοανατολική πλευρά της Κεντρικής Πλατείας, δίπλα ακριβώς από το φαρμακείο του Κωνσταντίνου Αστεριάδη. Όταν το 1899 ο Αστεριάδης ανήγειρε νέο κατάστημα στη θέση του παλαιού (εργολάβος: Δημήτριος Χρήστου), ο Χολέβας αποζημιώθηκε με το ποσό των 315 δρχ. για τις φθορές που προκλήθηκαν στην μεσοτοιχία των καταστημάτων τους [10]. 3) Μία κατοικία στη συνοικία Αρναούτ (Αγίου Αθανασίου) την οποία μεταβίβασε το 1896 στην Σουλτάνα Γ. Δοξαριώτου αντί 150 δρχ. [11]. 4) Μία κατοικία στο χωριό Οτμανλή (Μακρυχώρι) την οποία αγόρασε από τον κτηματία και βιομήχανο Δημήτριο Παπαγεωργίου.
Το 1905 ο Ιωάννης Χολέβας ίδρυσε στη Λάρισα πρακτορείο μεταναστεύσεως προς τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το πρακτορείο λειτούργησε μέχρι τις αρχές του 1913 [12]. Μέχρι το 1907 εξέδιδε εισιτήρια με τα υπερωκεάνια των ατμοπλοϊκών εταιρειών «Austro-Americana» και «Hamburg American Line». Μετά το 1907 εκπροσώπησε τις Ελληνικές εταιρείες «Μωραΐτης» (1907-1908), «Υπερωκεάνιος Ελληνική Ατμοπλοΐα» (1910–1912) και «Εθνική Ατμοπλοΐα της Ελλάδος» των αδελφών Εμπειρίκου. Στην τελευταία ανήκε το υπερωκεάνιο «Πατρίς» με το οποίος έφθασαν στην Αμερική χιλιάδες Θεσσαλοί μετανάστες.
(συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Απεβίωσε στις 21 Απριλίου 1906. Βλ. Μικρά (Λάρισα), φ. 51/201 (23 Απριλίου 1906).
[2]. Μεγαλοκτηματίας καταγόμενος από την Εράτυρα. Το 1838 εγκαταστάθηκε στη Βράιλα με τους αδελφούς του Θωμά, Ιωάννη και Αντώνιο. Διετέλεσε ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Κοινότητας της πόλης και μεγάλος ευεργέτης της. Απεβίωσε το 1875. Κληροδότησε 150 χρυσά Αυστριακά φιορίνια (4.758 γρόσια) για την ίδρυση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Βλ. Δημήτριος Κοντογεώργης, Η Ελληνική διασπορά στη Ρουμανία. Η περίπτωση της Ελληνικής παροικίας της Βράιλας (1820-1914). Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (διδακτορική διατριβή), 2012, σ. 172-173.
[3]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αναστασίου Φίλιου, φκ. 012 [1884], αρ. 4512 (27 Απριλίου 1884). Το τίμημα ορίστηκε στις 1.191 δρχ.
[4]. Η συνοικία βρισκόταν μεταξύ της αντίστοιχης του Αγίου Αθανασίου (Αρναούτ μαχαλάς) και της γέφυρας, κατά μήκος της δεξιάς όχθης του Πηνειού.
[5]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Συμβολαιογραφικό Αρχείο Αγαθάγγελου Ιωαννίδη, φκ. 018 [1886], αρ. 5794 (29 Σεπτεμβρίου 1886) και Συμβολαιογραφικό Αρχείο Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 030 [1888], αρ. 8544 (18 Δεκεμβρίου 1888). Ο Αργύριος Μ. Σχοινάς είχε διορισθεί από το Πρωτοδικείο της Λάρισας (αρ. 392/1886) ως δικαστικός επίτροπος των αδελφών του.
[6]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 019 [1886], αρ. 5949 (7 Νοεμβρίου 1886), φκ. 020 [1886-1887], αρ. 6118 (23 Δεκεμβρίου 1886) και αρ. 6277 (24 Φεβρουαρίου 1887).
[7]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 028 [1889], αρ. 9082 (18 Σεπτεμβρίου 1889).
[8]. Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 047 [1893-1894], αρ. 14627 (10 Δεκεμβρίου 1893) και Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 053 [1895], αρ. 19103 (9 Νοεμβρίου 1895).
[9]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 019 [1886], αρ. 5894 (20 Οκτωβρίου 1886) και φκ. 053 [1895], αρ. 19116 (11 Νοεμβρίου 1895).
[10]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 064 [1899], αρ. 23402 (4 Σεπτεμβρίου 1899).
[11]. Αρχείο Ιωαννίδη, φκ. 056 [1896], αρ. 20343 (6 Σεπτεμβρίου 1896).
[12]. K. Σταματίου & Mπουζουράς, Πανελλήνιος οδηγός 1912. Εν Αθήναις: εκ του τυπογραφείου της «εφημερίδος των εργατών», 1912, σ. 256.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
* Εκφράζονται θερμές ευχαριστίες στον Δημήτριο Ι. Αλεξάνδρου για τις πληροφορίες που έθεσε στη διάθεσή μου
