Παράλληλα στις 20 Απριλίου 1905 ζήτησε από τον Δήμο της Λάρισας «όπως του παραχωρηθεί δωρεάν παρά την θέσιν «Σάλια» πλησίον του Πηνειού ποταμού και κάτωθι της πυριτιδαποθήκης υπάρχον γήπεδον προς ανέγερσιν εργοστασίου υφαντουργίας εφάμιλλον των εν Ευρώπη λειτουργούντων» [2].
Το Δημοτικό Συμβούλιο Παγασών αποδέχθηκε το αίτημα και όρισε τριμελή επιτροπή για να επιστατήσει στις διαδικασίες διευθέτησης των υδάτων της περιοχής ώστε να εξυπηρετηθούν τόσο οι κάτοικοι της συνοικίας «Παλιά», όσο και ο Παπαγεωργίου. Ο τελευταίος είχε υποσχεθεί την εξυγίανση της περιοχής από τα έλη και τα στάσιμα νερά. Αντιθέτως στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης (30 Μαΐου 1905), αρκετοί σύμβουλοι διετύπωσαν τις αντιρρήσεις τους για το εάν θα έπρεπε ο Δήμος να δεχθεί την δωρεάν παραχώρηση λέγοντας χαρακτηριστικά ότι ο Παπαγεωργίου διαθέτει μεγάλα κεφάλαια και επομένως είναι σε θέση να πληρώσει ενοίκιο στον Δήμο για το προαναφερθέν οικόπεδο. Κατά της δωρεάν παραχώρησης τάχθηκε και ο δήμαρχος Αχιλλέας Αστεριάδης, ο οποίος ζήτησε την επ’ αόριστον αναβολή της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου. Ο Στυλιανός Παπαγεωργίου δεν περίμενε την απόφαση των συμβούλων. Την επομένη κιόλας ημέρα μετέφερε την έδρα όλων των επιχειρήσεών του από τη Λάρισα στον Βόλο, αφήνοντας αιχμές για τη στάση του δημάρχου. Είχε ήδη αποφασίσει να αναγείρει δίπλα από το βαφείο του στον Βόλο και το μεγάλο υφαντουργείο.
Ο εκδότης της Λαρισαϊκής εφημερίδας «Μικρά», Θρασύβουλος Μακρής, δημοσίευσε την είδηση, αφήνοντας και αυτός με τη σειρά του αιχμές κατά της δημοτικής αρχής: «Ο δήμος του Βόλου, αναγνωρίζοντας τη σημασία του έργου, παρείχε στον κ. Παπαγεωργίου κάθε ευκολία διά το μοναδικόν εν Θεσσαλία εργοστάσιόν του. Ο Παπαγεωργίου είχε ζητήσει αρχικά από τον Δήμο Λαρίσης οικόπεδον πλησίον του ποταμού διά την εγκατάστασιν του εργοστασίου του, όμως ευρέθησαν πρόσωπα και αντενήργησαν, εφυγάδευσαν ούτω εκ της πόλεώς μας μίαν αρκετά μεγάλην πρόοδον και εργασίαν διά πολλάς πτωχάς οικογένειας. Και έπειτα απορούμεν και δυσανασχετούμεν διατί προοδεύουν οι Βολιώται!..» [3]. Το δημοσίευμα της «Μικράς» εξόργισε τον δήμαρχο ο οποίος στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της 20ης Δεκεμβρίου 1905 «εζήτησεν όπως προβή το Δημοτικόν Συμβούλιον εις την αντικατάστασιν του εκκλησιαστικού συμβούλου του ενταύθα Ιερού ναού Αγίου Αχιλλείου Στυλιανού Παπαγεωργίου δια αυθαίρετον και μονομερή ενέργειαν τούτου επί εκκλησιαστικών υποθέσεων του ειρημένου ναού καθώς και διά την ανάρμοστον απέναντί του ως δημάρχου και προέδρου του εκκλησιαστικού συμβουλίου συμπεριφοράν του» [4]. Στη θέση του ορίστηκε ο Κυριαζής Κολοκοτρώνης ο οποίος όμως υπενθύμισε στον δήμαρχο ότι ο Παπαγεωργίου είχε υποβάλει αίτηση παραίτησης από τα καθήκοντά του ήδη από τις 22 Δεκεμβρίου 1904, η οποία όμως δεν είχε γίνει αποδεκτή [5].
Ο Δήμος Παγασών παρείχε κάθε δυνατή διευκόλυνση στον Στυλιανό Παπαγεωργίου κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του εργοστασίου. Τον απάλλαξε από την πληρωμή του δημοτικού φόρου για το έτος 1907 [6], τη λιμενική φορολογία για το 1908 [7], όπως επίσης και από τον δημοτικό φόρο των νημάτων και μηχανημάτων που θα εισήγαγε για την τετραετία από την 1η Ιανουαρίου 1908 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1911 [8]. Την γενική διεύθυνση του εργοστασίου ανέλαβε ο γιος του Γεώργιος Παπαγεωργίου (1883-1949). Το εργοστάσιο ξεκίνησε τις εργασίες του με προσωπικό 60 ατόμων που αυξήθηκε σε 250 μέσα σε μία επταετία (1912).
Παρόλο που μετέφερε την έδρα των επιχειρήσεών του στον Βόλο, ο Στυλιανός Παπαγεωργίου διατήρησε το κατάστημα αγροτικών μηχανημάτων στη Λάρισα (οδός Ακροπόλεως, σημ. Παπαναστασίου). Το 1911 ήταν ο γενικός εισαγωγέας για όλη τη Θεσσαλία των Αμερικανικών θεριστικών μηχανών Μακ Κόρμικ (McCormick) [9]. Από το 1912 μέχρι το 1916 προέβη σε αγορές και ενοικιάσεις μεγάλων αγροτικών εκτάσεων που έφθαναν συνολικά τις 100.000 στρέμματα. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονταν και το τσιφλίκι της Μπάκραινας (Γυρτώνη) συνολικής εκτάσεως 25.000 στρεμμάτων που αγοράσθηκε μαζί με όλα τα κτίσματα (κονάκι, αποθήκες, χάνι, κατοικίες) το 1914. Ο Παπαγεωργίου με τον γιό του Γεώργιο μετέτρεψαν το τσιφλίκι σε ένα πρότυπο αγρόκτημα εφαρμόζοντας τις τελευταίες καλλιεργητικές μεθόδους με μηχανήματα που ήταν πρωτόγνωρα για τον αγροτικό κόσμο της Θεσσαλίας [10]. Στο αγρόκτημα πραγματοποιούσαν την εξάμηνη πρακτική τους εξάσκηση όλοι σχεδόν οι μαθητές των Γεωργικών Σχολείων της χώρας.
Στο τέλος του 1916 ο Στυλιανός Παπαγεωργίου ίδρυσε νέα υποκαταστήματα στην Αθήνα και στην ήδη απελευθερωθείσα Θεσσαλονίκη. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε στην τελευταία η «Ανώνυμος Μακεδονική Γεωργική Εταιρεία» που είχε ως σκοπό την εκμετάλλευση των αγροκτημάτων Ντουρμουσλού (σημ. Άγιος Αθανάσιος) και Τόψιν (σημ. Γέφυρα) με σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας.
Στις αρχές του 1917 ο Στυλιανός Παπαγεωργίου αποσύρθηκε από το τιμόνι των επιχειρήσεων παραχωρώντας τη γενική διεύθυνση στον γιο του Γεώργιο Παπαγεωργίου. Ο τελευταίος όρισε ως γενικό διαχειριστή των αγροτικών εκμεταλλεύσεων τον αδελφό του Δημήτριο Παπαγεωργίου, ως διευθυντή του υφαντουργείου στον Βόλο τον άλλο αδελφό του Ιωάννη Παπαγεωργίου και ως διευθυντή των εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη τον γαμπρό του Δημήτριο Κουκουμπάνη [11].
(Συνεχίζεται)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου (ΔΗΚΙ), Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Παγασών (Εφεξής ΠΔΣΠ) [1882-1954], Συνεδρίαση αρ. 51 (19 Μαρτίου 1905), τ. 10, σ. 30-32.
[2]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Πρακτικά Δημοτικού Συμβουλίου Λαρίσης (εφεξής ΠΔΣΛ), φκ. 007 [1903-1905], 30 Μαΐου 1905.
[3]. Μικρά (Λάρισα), φ. 14/164 (7 Δεκεμβρίου 1905).
[4]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, ΠΔΣΛ, φκ. 008 [1905-1907], 20 Δεκεμβρίου 1905.
[5]. ΠΔΣΛ, φκ. 007 [1903-1905], 22 Δεκεμβρίου 1904.
[6]. ΠΔΣΠ [1882-1954], Συνεδρίαση αρ. 4 (3 Δεκεμβρίου 1906), τ. 10, σ. 249-252.
[7]. ΠΔΣΠ [1882-1954], Συνεδρίαση αρ. 7 (30 Νοεμβρίου 1907), τ. 10, σ. 249-252.
[8]. ΠΔΣΠ [1882-1954], Συνεδρίαση αρ. 16 (22 Φεβρουαρίου 1908), τ. 11, σ. 37-38.
[9]. Μικρά (Λάρισα), φ. 44/498 (10 Μαρτίου 1911).
[10]. Η Μπάκραινα απαλλοτριώθηκε το 1953 και οι κληρονόμοι διατήρησαν μόνον 40 στρέμματα. Το 1999 ως κληρονόμοι αναφέρονται οι: Στυλιανός, Μαρία και Γεώργιος Παπαγεωργίου καθώς και οι: Θέτις, Γεωργία και Κωνσταντίνος Βοϊβόδας. Την ίδια χρονιά (7 Ιουνίου) το επιβλητικό κονάκι του αγροκτήματος χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΦΕΚ 1269/Β/18-6-1999).
[11]. Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921, τ. Β΄, σ. 378.
* Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
