Ακόμα η αντιπολίτευση καταγγέλλει την κυβέρνηση ότι μέσω του νομοσχεδίου καθιστά την τοπική αυτοδιοίκηση έναν φορέα υλοποίησης κατευθυντηρίων γραμμών της κεντρικής διοίκησης, με στόχο τον πλήρη έλεγχό της.
Η κυβέρνηση από την πλευρά της δηλώνει ότι η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση θα αναζωογονήσει τη δημοκρατία, αυξάνοντας τη σύνθεση των απόψεων και την πιο ενεργή συμμετοχή πολιτών.
Ο γενικός γραμματέας του Υπουργείου Εσωτερικών, κ. Κώστας Πουλάκης μιλά στην «Ε» για τις λεπτομέρειες και τους «δράκους» του νομοσχεδίου, σημειώνοντας ότι η απλή αναλογική είναι μία, ενώ όπως εκτιμά η συγκρότηση πλειοψηφίας δεν θα είναι ούτε δύσκολη ούτε αδύνατη...
Η συνέντευξη
* Ποιος είναι ο στόχος του νομοσχεδίου για την τοπική αυτοδιοίκηση και πότε εκτιμάτε ότι θα εφαρμοστεί αυτός;
- Όπως έχουμε πει κατ’ επανάληψη, επιδιώκουμε να επιφέρουμε μία δημοκρατική τομή στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία θα αναβαθμίσει τη διαφάνεια, τη λογοδοσία, αλλά και την ενεργό εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών στη διοίκηση των τοπικών υποθέσεων. Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί άμεσα, ωστόσο – στο μεγαλύτερο μέρος του – θα ισχύσει από το 2019, καθώς η εφαρμογή των περισσότερων αλλαγών συνδέεται με την έναρξη της νέας αυτοδιοικητικής περιόδου. Άλλωστε, το νομοσχέδιο ονομάστηκε από τον Υπουργό Εσωτερικών «Κλεισθένης Ι», ακριβώς για να σηματοδοτήσει ότι επίκειται και συνέχεια, με τις πιο δομικές μεταβολές σε θέματα κυρίως αρμοδιοτήτων, οι οποίες θα ακολουθήσουν με έναν «Κλεισθένη ΙΙ».
* Απλή αναλογική στην τοπική αυτοδιοίκηση. Μπορείτε να μας δώσετε το περίγραμμά της; Θα πρόκειται για «άδολη και ανόθευτη» απλή αναλογική, όπως η Αριστερά έλεγε παλαιότερα, ή για κάποια εκδοχή της; Π.χ. θα υπάρχει όριο εισόδου στο περιφερειακό ή δημοτικό συμβούλιο;
- Η απλή αναλογική είναι μία, αυτή που συνήθως λέγεται «απλή και άδολη». Τα υπόλοιπα συστήματα μπορεί να είναι περισσότερο αναλογικά ή πλειοψηφικά, αλλά δεν είναι απλή αναλογική.
* Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, η εκλογή περιφερειάρχη ή δήμαρχου, αποσυνδέεται από εκείνη των συμβούλων, οι οποίοι θα εκλέγονται από τον πρώτο γύρο των εκλογών. Ενώ σε έναν –πολύ πιθανό- δεύτερο γύρο θα αναμετρώνται μόνο οι δύο υποψήφιοι δήμαρχοι ή περιφερειάρχες. Έτσι όμως υπάρχει ο κίνδυνος δήμαρχος να μην αναδεικνύεται από την πλειοψηφούσα παράταξη, καθιστώντας –ενδεχομένως- ακόμη πιο δύσκολη τη συγκρότηση πλειοψηφικής συνεργασίας. Ποια είναι η πρότασή σας;
- Η άμεση εκλογή του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη – παλιότερα του Νομάρχη – από τους πολίτες είναι μακρά παράδοση στη χώρα μας, καθώς η τελευταία εφαρμογή της έμμεσης εκλογής ήταν προδικτατορικά. Κάναμε την επιλογή να διατηρήσουμε αυτή την παράδοση, που δίνει στους πολίτες μεγαλύτερο ρόλο και λόγο στην επιλογή του εκπροσώπου τους.
Από εκεί και πέρα, δεν ισχύει ότι θα γίνει δύσκολη η συγκρότηση πλειοψηφίας. Πρώτον, από τη στιγμή που οι έδρες θα κατανέμονται απολύτως αναλογικά στους συνδυασμούς, η διαφορά εδρών μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου, δεν θα είναι η θηριώδης διαφορά που δημιουργεί σήμερα το εκλογικό σύστημα, λόγω του «μπόνους» του 60% στον πρώτο συνδυασμό. Και δεύτερον και σημαντικότερο, οι πολίτες θα προσέρχονται στην κάλπη τη δεύτερη Κυριακή γνωρίζοντας τα αποτελέσματα της πρώτης. Εκτιμώ λοιπόν ότι μεταξύ των κριτηρίων της ψήφου τους θα είναι και το ποιος από τους δύο υποψήφιους Δημάρχους ή Περιφερειάρχες μπορεί καλύτερα να επιτύχει συναινέσεις και συγκλίσεις.
ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΣΤΕΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΜΠΕΡΛΟΥΣΚΟΝΙΣΜΟΥ
* Η αντιπολίτευση κατηγορεί την κυβέρνηση ότι ο νόμος για την απλή αναλογική θα οδηγήσει σε ακυβερνησία. Ο πρόεδρος της ΕΝΠΕ Κων. Αγοραστός προχωρά ακόμη παραπέρα, μιλώντας για κίνδυνο να αναπτυχθούν φαινόμενα συναλλαγής αλλά και για ολιγάρχες που θα μπορούν με μικρές χορηγίες να ελέγχουν εύθραυστες πλειοψηφίες; Τι απαντάτε;
-Είναι τουλάχιστον στρουθοκαμηλισμός να μιλάμε για τον κίνδυνο να ελέγξουν ολιγάρχες τις, υποτίθεται, εύθραυστες πλειοψηφίες, τη στιγμή που ήδη η Αυτοδιοίκηση στη χώρα μας ζει μια «αλά Ελληνικά» εκδοχή του μπερλουσκονισμού. Να σας θυμίσω ότι ήδη κάποιοι από τους μεγαλύτερους Δήμους της χώρας – με το εκλογικό σύστημα που στηρίζει ο κ. Αγοραστός – ελέγχονται, ευθέως ή εμμέσως, από μεγαλο-παράγοντες του ποδοσφαίρου, των μίντια, και όχι μόνο. Και μάλιστα δεν ελέγχουν κάποια εύθραυστη μειοψηφία, αλλά έχουν τη δυνατότητα, ελέω εκλογικού νόμου, να επιβάλλουν πλήρως τη θέλησή τους στο δημοτικό συμβούλιο.
Τόσο η ουσιαστική ανεξαρτησία όσο και η αποτελεσματική λειτουργία των Δήμων και των Περιφερειών είναι πολιτικά διακυβεύματα, που εξαρτώνται από την ποιότητα της δημοκρατίας μας και την υπευθυνότητα όλων μας, είτε ως αιρετών είτε ως πολιτών. Δεν μπορεί να τα φορτώνουμε όλα στο εκλογικό σύστημα.
* Ποιος θα είναι ο ρόλος του διορισμένου εκτελεστικού γραμματέα και κατά πόσο μέσω αυτού η κυβέρνηση θα ελέγχει την αυτοδιοίκηση; Θα υποκαθιστά αιρετές διοικήσεις;
- Δεν υπάρχει τέτοιος ρόλος ούτε υπήρξε ποτέ πρόθεση να καθιερωθεί. Η παρούσα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών σέβεται πλήρως τον πολιτικό ρόλο των αυτοδιοικητικών αρχών, γι’ αυτό και ουδέποτε έθεσε τέτοια πρόταση προς συζήτηση. Είναι κάτι που και προσωπικά έχω επίσημα ξεκαθαρίσει ήδη από το καλοκαίρι του 2016. Δεν θα κάνουμε διάλογο με fake news.
* Σύμφωνα με την αντιπολίτευση το νομοσχέδιο καθιστά τους δήμους φορείς υλοποίησης των κατευθύνσεων της κεντρικής κυβέρνησης. Ο υπ. Εσωτερικών ισχυρίζεται ότι ενισχύει τον θεσμό. Τελικά ισχυροποιούνται οι δήμοι (και πώς;) ή αποδυναμώνονται;
- Η αντιπολίτευση μάλλον θεωρεί ότι έχουμε πάθει συλλογική αμνησία. Ήταν επί κυβερνήσεων Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ, που η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχασε μεσοσταθμικά 60% και σε κάποιες περιπτώσεις έως και 90% των πόρων της, ενώ από το 2015 μέχρι σήμερα, όχι μόνο δεν υπήρξε καμία μείωση, αλλά είχαμε και μια μικρή αύξηση, ακολουθώντας τη συνολική δημοσιονομική βελτίωση. Και επιπλέον, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια έτρεξαν προγράμματα, όπως ο «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ Ι» και «ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ ΙΙ», που θα φτάσουν και θα ξεπεράσουν τα δύο δισεκατομμύρια σε ορίζοντα πενταετίας, με τα οποία χρηματοδοτούνται σημαντικές τοπικές υποδομές.
Ήταν επί των ίδιων κυβερνήσεων που εξαπολύθηκε κυνήγι μαγισσών σε βάρος των υπαλλήλων των ΟΤΑ, σε μια κατεύθυνση μαζικής υποβάθμισης και ιδιωτικοποίησης δημοτικών υπηρεσιών, ενώ σήμερα το Υπουργείο Εσωτερικών, με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων, αλλά και με τον πρόσφατο διαγωνισμό για πάνω από 8.000 μόνιμες προσλήψεις στην καθαριότητα, στηρίζει έμπρακτα τη στελέχωση των Δήμων.
Ήταν τέλος επί αυτών των κυβερνήσεων που η δημοκρατία θεωρήθηκε «ακριβό σπορ» και υποβαθμίστηκε ποικιλοτρόπως η καταστατική θέση των αιρετών, σε βαθμό που πολλοί εκλεγμένοι, ειδικά όσοι δεν ανήκουν στους προνομιούχους, να δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν έστω και στοιχειωδώς στα καθήκοντά τους, ενώ ήταν η σημερινή κυβέρνηση που αποκατέστησε σε πολύ μεγάλο βαθμό αυτές τις αδικίες.
Μετά από όλα αυτά, εσείς τι λέτε, ισχυροποιούνται ή αποδυναμώνονται οι Δήμοι;
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
* Ποια ζητήματα πλην των εκλογικών στοχεύει να ρυθμίσει το νομοσχέδιο για την τοπική αυτοδιοίκηση; Διότι στο τέλος-τέλος, τον πολίτη τον ενδιαφέρει να αντιμετωπίζονται ζητήματα της καθημερινότητάς του. Κι αυτό προϋποθέτει αρμοδιότητες και φυσικά πόρους.
- Δεν θα κουραστώ να λέω ότι – παρ’ όλο που η δημόσια συζήτηση επικεντρώθηκε στις αλλαγές του εκλογικού συστήματος – η μεταρρύθμιση την οποία υλοποιούμε δεν αφορά μόνο σ’ αυτό. Ήδη σε αυτό το «πρώτο κύμα» προχωράμε σε ρυθμίσεις με τις οποίες αναβαθμίζονται οι κοινότητες, ο πιο κοντινός στην καθημερινότητα των πολιτών θεσμός, ενισχύεται η διαφάνεια και η νομιμότητα στη δράση των ΟΤΑ, με την άμεση έναρξη λειτουργίας ενός ανεξάρτητου ελεγκτικού μηχανισμού, αλλά και με την απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών, ενώ ταυτόχρονα προστατεύονται καλύτερα οι πολίτες απέναντι στις διοικητικές αυθαιρεσίες, με τη ριζική αναμόρφωση του θεσμού της τοπικής και περιφερειακής διαμεσολάβησης. Με άλλες ρυθμίσεις, οι Δήμοι και οι Περιφέρειες τίθενται στο επίκεντρο της αναπτυξιακής προσπάθειας, με τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες σε κρίσιμους τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές, οι υποδομές, αλλά και ο τουρισμός, καθώς και να παρέχουν υπηρεσίες πρώτης ανάγκης προς τους δημότες τους, εκεί που η ιδιωτική πρωτοβουλία αστοχεί.
Και βέβαια, να μην ξεχνάμε ότι ήδη στα θέματα καθημερινότητας το Υπουργείο υλοποιεί σειρά δράσεων, και με χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ για αρκετές από αυτές, για την κωδικοποίηση της αυτοδιοικητικής νομοθεσίας, για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην καθημερινότητα των ΟΤΑ, αλλά και για τον ανασχεδιασμό και προτυποποίηση των διαδικασιών των ΟΤΑ. Νομίζω ότι συνολικά, μέσα σε δύσκολες συνθήκες και με αποδυναμωμένους Δήμους και Περιφέρειες, έχουμε ήδη κάνει σημαντική πρόοδο, η οποία θα ολοκληρωθεί σε όλη της την έκταση με το «δεύτερο κύμα» της μεταρρύθμισης που θα οριστικοποιήσει το ζήτημα των αρμοδιοτήτων.
Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Φωτάκη
