![Ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιωακείμ © Εθνικόν Ημερολόγιον [Κ. Σκόκου] (Αθήνα), τ. 3 (1888), σ. 16α.](/media/k2/items/cache/2ebe8962ec9260d3aabacffe07be0869_XL.jpg)
Με την προτροπή του θείου του Ιωακείμ Κοκκώδη (αδελφός της μητέρας του) που την εποχή εκείνη ήταν μητροπολίτης Κυζίκου και ο οποίος μετέπειτα διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης (Ιωακείμ B΄), εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του στην Κωνσταντινούπολη. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του εγγράφθηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, απ’ όπου αποφοίτησε το 1861. Την ίδια χρονιά χειροτονήθηκε διάκονος και διετέλεσε αρχικά υπογραμματέας και αργότερα (1863) αρχιγραμματέας της Ιεράς Συνόδου.
Σε ηλικία μόλις 33 ετών (26 Νοεμβρίου 1870) εξελέγη μητροπολίτης Λαρίσης [1] στη θέση του παραιτηθέντος Δωροθέου [2]. Την εποχή που ενθρονίστηκε, η Λάρισα και η ευρύτερη περιοχή της μαστιζόταν από τις ληστείες, τους φόνους και τις απαγωγές, πράξεις που είχαν αποδιοργανώσει την οικονομική και κοινωνική ζωή των κατοίκων της. Την ίδια χρονική περίοδο είχαν διορισθεί, αφενός μεν ο Αζίζ πασάς ως πολιτικός διοικητής της Λάρισας (μουτεσαρίφης), αφετέρου δε ο στρατηγός Μεχμέτ Αλή πασάς (1827-1878) [3] ως στρατιωτικός αντίστοιχα. Ο τελευταίος ως ευρωπαϊστής, γνώριζε πολύ καλά πως η ευημερία ενός τόπου στηριζόταν στην ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και στην χωρίς περιορισμούς άσκηση της θρησκευτικής λατρείας. Οι δρόμοι του Οθωμανού στρατηγού και του ιεράρχη της Λάρισας «συναντήθηκαν». Ο πρώτος έδωσε απόλυτη θρησκευτική ελευθερία στον Ιωακείμ στην άσκηση των καθηκόντων του και δεν αναμείχθηκε σε εσωτερικά ζητήματα της μητρόπολης Λαρίσης. Από την πλευρά του ο δεύτερος συνέδραμε το έργο του τελευταίου επί της καταδιώξεως της ληστείας με την διανομή εγκυκλίων στους ηγέτες και τους προκρίτους των κατά τόπους χριστιανικών κοινοτήτων, σύμφωνα με τις οποίες τους προέτρεπε «να απέχουσι πάσης κακουργίας και ιδίως μετά των ληστών σχέσεων». Οι από κοινού παραπάνω αποφάσεις ελήφθησαν στην «σύνοδο» που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 1873 στην ιερά μονή Αντινίτσης (Γενέσιο της Θεοτόκου) [4] που βρισκόταν επί ελληνικού εδάφους, στις πλαγιές της Όθρυος και σε απόσταση 22 χιλ. από τη Λαμία. Παρευρέθησαν ο Μεχμέτ Αλή πασάς, ο Αζίζ πασάς, ο πρόξενος της Τουρκίας στη Λαμία Εγκόπ Εράμ, ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιωακείμ, ο επισκοπικός επίτροπος Αθανάσιος Οικονόμος, ο νομάρχης Φθιωτιδοφωκίδος Πέτρος Βακάλογλου, ο συνταγματάρχης Χριστόφορος Κονιάλης (1812-1874) καθώς και οι πρόξενοι της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ελλάδος στη Λάρισα [5].
Είναι γενικά αποδεκτό πως επί ημερών του Οθωμανού στρατηγού περιορίστηκε σημαντικά η δράση των ληστρικών συμμοριών στη Θεσσαλία και ως ένα βαθμό οφειλόταν στις παραινέσεις και τις νουθεσίες του Αγίου Λαρίσης, η προσωπικότητα του οποίου ήταν η μόνη εγγύηση για την οικειοθελή παράδοση των ληστών. Για τις υπηρεσίες του αυτές τιμήθηκε από τον σουλτάνο με το παράσημο Μετζητιέ Α΄ τάξεως [6].
Από το 1873 ο μητροπολίτης Ιωακείμ είχε συστήσει στη Λάρισα εκπαιδευτική επιτροπή «δραστηρίως καταγινομένη και αξιεπαίνως μεριμνώσα περί ανεγέρσεως καταστήματος Γυμνασίου» [7]. Μέλη της επιτροπής ήταν οι πρόκριτοι της Λάρισας: Xατζηλαζάρου, Καλπακίδης, Ζορμπάς, Πασχονίδης και Γεωργιάδης οι οποίοι συγκέντρωσαν εισφορές των κατοίκων, ενώ ο μητροπολίτης διέθεσε χρήματα από το ταμείο της μητρόπολης. Το κτίριο του γυμνασίου αποπερατώθηκε εξωτερικά τον Ιούλιο του 1874 αλλά επειδή «είχε ανάγκη εσωτερικής κατασκευής και διακοσμίσεως», η παραπάνω επιτροπή αποφάσισε να συγκεντρώσει χρήματα με την μέθοδο της λαχειοφόρου αγοράς. Τυπώθηκαν 15.000 λαχεία ονομαστικής αξίας 2,5 δρχ. (συνολικά 37.500 δρχ.) τα οποία διατέθηκαν στο εσωτερικό της Θεσσαλίας αλλά και στην επαρχία της Λαμίας [8]. Ο Μεχμέτ Τζιαβήτ πασάς, ως διάδοχος του παραιτηθέντα Αζίζ πασά, διέθεσε στους Οθωμανούς μπέηδες της Λάρισας πολλά λαχεία, ενώ ως αγοραστές αναφέρονται επίσης οι δήμαρχοι της Λαμίας (1.000 λαχεία), της Υπάτης, της Σπερχειάδος και της Μακρακώμης (ανά 200 έκαστος).
Το Γυμνάσιο της Λάρισας δεν αποπερατώθηκε [9], αφού ο Ιωακείμ μετατέθηκε στις 8 Αυγούστου 1875 στη Μητρόπολη Δέρκων. Το 1883 προσβλήθηκε από φυματίωση και για την αποκατάσταση της υγείας του μετέβη στο Παλέρμο της Ιταλίας και σε σανατόριο της Αυστρίας. Επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη εξελέγη Πατριάρχης (Ιωακείμ Δ΄) και ενθρονίστηκε στις 8 Οκτωβρίου 1884. Η φυματίωση όμως εξακολουθούσε να τον ταλαιπωρεί και «συναισθανθείς την ανυπολόγιστον βλάβην, ής εγένετο πρόξενος, παρητήθη [14 Νοεμβρίου 1884] και μετέβη χάριν της υγείας αυτού εις την πατρίδα αυτού Χίον, ένθα και απεβίωσεν [15 Φεβρουαρίου 1887]» [10]. Ενταφιάστηκε στην γενέτειρά του, πίσω από τον ιερό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Το 1895 η αδελφή του Χαρίκλεια, ανήγειρε πάνω από τον τάφο του μεγαλοπρεπές μαρμάρινο μνημείο, πάνω στο οποίο χαράχθηκε επιτύμβιο επίγραμμα το οποίο συνέταξε ο δικηγόρος και φιλόλογος Γεώργιος Ι. Ζολώτας (1845-1906).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. π. Νεκτάριος Δρόσος, «Εφτά υπομνήματα εκλογής μητροπολιτών της Λάρισας (1821-1875): Μελετίου Δ΄, Ανθίμου Β΄, Ανανία, Στεφάνου Β΄, Δωροθέου, Ιωακείμ και Νεοφύτου», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τ. 50 (2006), σ. 21-32. Ειδικώς, σ. 29-30.
[2]. Ο Δωρόθεος παραιτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1870, οκτώ μήνες μετά την εκλογή του. Βλ. Νικόλαος Παπαθεοδώρου, «Δωρόθεος ο Σχολάριος. Ο μητροπολίτης Λαρίσης που δεν γνώρισε το ποίμνιό του», Ελευθερία (Λάρισα), 21 Οκτωβρίου 2015.
[3]. Γεννήθηκε στο Μαγδεμβούργο της Πρωσίας το 1827 και ονομαζόταν Karl Friedrich Detroit. Απόφοιτος της Στρατιωτικής Ακαδημίας της Κωνσταντινούπολης, ασπάστηκε τον μουσουλμανισμό και έφθασε έως τον βαθμό του στρατηγού, λαμβάνοντας τον τίτλο του Πασά (1865). Μετά από την υπηρεσία του στη Θεσσαλία (1875), μετατέθηκε στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ αργότερα συμμετείχε ως αντιπρόσωπος της Τουρκίας, στο συνέδριο του Βερολίνου (1878). Την ίδια χρονιά σκοτώθηκε στο Κόσσοβο. Βλ. Johann Albrecht Freiherr von Reiswitz, «Carl Detroit», Neue Deutsche Biographie, τ. 3 (1957), σ. 620. Η Ελληνική Πολιτεία τον τίμησε με τον Σταυρό των Ανωτέρω Ταξιαρχών του Βασιλικού Τάγματος του Σωτήρος.
[4]. Βαρβάρα Δ. Νάτσιου, «Το μοναστήρι της Αντίνιτσας - Λαμίας ως χώρος διεθνών διπλωματικών συναντήσεων (1856-1881), Φθιωτικά Χρονικά (Λαμία), τ. 27 (2006), σ. 133-137.
[5]. Φάρος της Όθρυος (Λαμία), φ. 780 (6 Οκτωβρίου 1873) και φ. 781 (13 Οκτωβρίου 1873).
[6]. Αντίγραφα δύο Υψηλών Βερατίων, Πατριαρχικού και Αρχιερατικού, Εκδοθέντων επί της πατριαρχείας Ιωακείμ του από Δέρκων μετά της μεταφράσεως αυτών. [Κωνσταντινούπολη], 1885, σ. 3-4.
[7]. Φάρος της Όθρυος (Λαμία), φ. 803 (29 Μαρτίου 1874).
[8]. Φάρος της Όθρυος (Λαμία), φ. 817 (3 Αυγούστου 1974).
[9]. Το κτίσμα παρέμεινε ημιτελές μέχρι την απελευθέρωση της Λάρισας το 1881. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου πέρασε στην κυριότητα του Δήμου Λαρίσης.
[10]. Κωνσταντίνος Σκόκος, «Ιωακείμ Δ΄», Εθνικόν Ημερολόγιον (Αθήνα), τ. 3 (1888), σ. 339-340.
Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου
