Μικρός ακόμα, μόλις είχε τελειώσει το σχολείο του χωριού, έχασε και τους δυο γονείς του. Πήγε τότε στο χωριό και τον πήρε μαζί του στη Ναύπακτο ο αδερφός της μητέρας του Άνθιμος Ολύμπιος, που από το 1852 είχε γίνει Δεσπότης Ναυπάκτου. Εκεί συμπλήρωσε τις σπουδές του. Φοίτησε στη σχολή Ευελπίδων και αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπασπιστή. Τότε υιοθέτησε το επώνυμο Ολύμπιος, που είχε και ο θείος του.
Στα χρόνια εκείνα πολλοί ξενιτεμένοι Έλληνες δήλωναν ως επώνυμο το χωριό τους ή την περιοχή από την οποία κατάγονταν, π.χ. Γεωργάκης Ολύμπιος, Ρήγας Βελενστινλής, Χριστόφορος Περραιβός κ.λπ. Γνωρίστηκε με το Μακεδόνα πολιτικό Στέφανο Δραγούμη, που ήταν Γραμματέας της επαναστατικής ‘Μακεδονικής Επιτροπής’, η οποία ιδρύθηκε το Γενάρη του 1878, με σκοπό να οργανώσει την επανάσταση στη Μακεδονία και ιδιαίτερα στην περιοχή Ολύμπου-Πιερίας. Ο Ολύμπιος, συνεπαρμένος από το όνειρο ν’ απελευθερώσει την πατρίδα του, σχημάτισε εθελοντικό σώμα 300 ανδρών και με την οικονομική ενίσχυση της ‘Μακεδονικής Επιτροπής’ ανέλαβε ως οπλαρχηγός την ευθύνη να οδηγήσει τους άντρες του στην παραλία του Λιτοχώρου, όπου λίγες μέρες νωρίτερα, στις 16-2-1878, είχε αποβιβαστεί σώμα 500 επαναστατών με επικεφαλής τον αρχηγό της επανάστασης Ολύμπου-Πιερίας λοχαγό Κοσμά Δουμπιώτη.
Στο προξενείο της Ελασσόνας βρέθηκαν τρία έγγραφα, που δείχνουν πως η ‘Μακεδονική Επιτροπή’ θεωρούσε τον Ολύμπιο έναν από τους βασικούς οπλαρχηγούς της επανάστασης του Ολύμπου και κύρια ελπίδα να διατηρηθεί η επαναστατική φλόγα, η οποία προς το τέλος Φεβρουαρίου κινδύνευε να σβήσει. 1
Α. «Πρακτικόν της Μακεδονικής Επιτροπής της 27-2-1878»
Η επιτροπή: Στεφ. Δραγούμης, Γ. Παπαζήσης, Ν. Χαλκιόπουλος, Ι. Πανταζίδης
« Ο κ. Στέφανος Δραγούμης ανήγγειλε ότι εισέπραξε « 40.000 δρχ. τας ζητηθείσας δια τον Όλυμπον. Ότι εκ τούτων δια τηλεγραφικής επιταγής έπεμψε 10.000 τω Ιωάν Ολυμπίω. Και πάλιν ο κ. Δραγούμης ανήγγειλεν ότι εμέτρησε τω Ιωάν. ΟΛύμπίω δραχ. 1120 προς έναρξιν των εργασιών αυτού. …Απεφασίσθη η αναχώρησις του Ολυμπίου προς έναρξιν εργασιών σήμερον.
Β. Εν Αθήναις 2 Μαρτίου 1878.
Προς τον κύριον Κοσμάν Δουμπιώτη,
Αρχηγόν της εν Ολύμπω Επαναστάσεως
Εντός 10 ημερών έρχεται αυτόσε καθ’ ημετέραν εντολήν ο οπλαρχηγός Ιωάννης Δημ. Ολύμπιος μετά σώματος 300 ανδρών και όπλων και εφοδίων αφθόνων, όπως ταχθεί υπό την υμετέραν γενικήν αρχηγίαν.
Γ. Πρακτικόν της Μακεδονικής Επιτροπής της 7-3-1878
Ο κ. Στέφανος Δραγούμης ανήγγειλεν ότι τω κ. Ιωάν. Θεοδώρου επλήρωσεν εν όλω δρχ. 750 δι’ αξίαν 100 ζευγών τσαρουχιών συμφωνηθέντων προς 7,50 δρχ. υπό του οπλαρχηγού Ιωάννη Δ. Ολυμπίου και ετοίμων προς παράδοσιν.
Στην επανάσταση συμμετείχαν όλα τα χωριά της περιοχής. Οι Τούρκοι όμως από κακούς χειρισμούς του Δουμπιώτη κυρίευσαν και έκαψαν το Λιτόχωρο και κυρίευσαν τις αποθήκες οπλισμού των επαναστατών.2 Στη μάχη επίσης που δόθηκε στο ύψωμα Σουλιό της Ραψάνης στις 20-2-1878 οι επαναστάτες νικήθηκαν και οι Τούρκοι έκαψαν τη Ραψάνη, ενώ οι κάτοικοι Ραψάνης και Κρανιάς κατέφυγαν στην Πούρλια και τον Άγιο Παντελεήμονα.3
Μόνη ελπίδα έμεινε ο Ολύμπιος, που αναμένονταν με σώμα 300 ανδρών και πολεμοφόδια για τους επαναστάτες. Όμως ο Κρανιώτης οπλαρχηγός δεν μπόρεσε ν’ αποβιβαστεί στην παραλία του Λιτοχώρου, γιατί την είχε οχυρώσει πολυάριθμος τουρκικός στρατός, για να εμποδίσουν κάθε βοήθεια, που θα έρχονταν από την Ελλάδα. Γράφει ο ιστορικός της επανάστασης του 1878 Μιλτιάδης Σεϊζάνης. «Η μόνη εναπομείνασα ελπίς βοηθείας δια του αναμενομένου υπό τον Ι. Ολύμπιον σώματος εξέλιπε, μη δυνηθέντος να αποβιβασθεί εις τας μακεδονικάς ακτάς.» Και στη συνέχεια «Και το μεν αναμενόμενον υπό τον Ι. Ολύμπιον σώμα δεν ηδυνήθη, ως γνωστόν, ν’ αποβιβασθεί εις Μακεδονίαν, αλλ’ ούτε και ο Ι. Σκυβαλλίδας να συναντήσει τον Μ. Αποστολίδην, όστις από της εις Κρανιάν μεταβάσεως κατά την 2 Μαρτίου πολλάς προσπαθείας υπέρ της διατηρήσεως της επαναστάσεως εξηκολούθησε καταβάλλων».4
Έτσι η επανάσταση στον Όλυμπο, αλλά και γενικά στη Θεσσαλία και Μακεδονία, έσβησε. Ο Ολύμπιος επέστρεψε στην Αθήνα. Λίγους μήνες όμως αργότερα (1/13 Ιουλίου 1878) με τη συνθήκη του Βερολίνου αποφασίστηκε η Θεσσαλία να ενσωματωθεί στο Ελληνικό κράτος. Η Κρανιά θεωρήθηκε μέρος της Θεσσαλίας. Η συνοριακή γραμμή ορίστηκε 2-3 χιλιόμετρα βόρεια του χωριού. Ο Ολύμπιος είχε την τύχη και την τιμή να είναι ο σημαιοφόρος του ελληνικού στρατού, που απελευθέρωσε τη Λάρισα στις 31 Αυγούστου 1881. Τρεις μέρες αργότερα επικεφαλής ενός τμήματος στρατιωτών μπήκε ελευθερωτής στη γενέτειρά του, την Κρανιά. Όπως γράφει ο Δ. Βακαλούλης σε μια ενθύμηση σ’ ένα νομοκάνονα του Αγίου Ταξιάρχη «Εις το 1881 ήλθεν ο Ελληνικός στρατός εδώ, Σεπτεμβρίου 3, εν τω χωρίω ημών Κρανιά. Παρεχωρήθη η Θεσσαλία εκ της Τουρκίας εις την Ελλάδα». 5
Μετά την πραγματοποίηση του ονείρου του ν’ απελευθερωθεί η πατρίδα του ο Ολύμπιος δε θέλησε να συνεχίσει τη σταδιοδρομία του στο στρατό. Αποστρατεύθηκε και παντρεύτηκε την Καλλιόπη ή Χρυσούλα Γεροβασίλη και εγκαταστάθηκε στους Γόννους, που τότε ονομάζονταν Δερελί.6 Εκείνα τα χρόνια τόσο το Δερελί όσο και τα παρακείμενα χωριά Μπαλαμούτ (Ιτέα), Μπαμπά (Τέμπη), Χατζόμπασι (Ευαγγελισμός), Κεσερλί (Συκούριο) κ.ά. κατοικούνταν αποκλειστικά από Τούρκους. Μόλις η περιοχή προσαρτήθηκε στο ελληνικό κράτος, οι Τούρκοι άρχισαν ένας ένας να πουλούν τα σπίτια και τα χωράφια τους και να φεύγουν. Την ευκαιρία άρπαξαν οι Έλληνες κυρίως των γύρω ορεινών χωριών, με αποτέλεσμα μέσα σε λίγα χρόνια τα τουρκοχώρια να γίνουν ελληνοχώρια. Οι κάτοικοι των σημερινών Γόννων κατάγονται από τα γύρω ορεινά χωριά, κυρίως Καλλιπεύκη (Νεζερός), Ραψάνη, Κρανιά, Αμπελάκια, Καρυά, αλλά και δεκάδες άλλα χωριά της Θεσσαλίας και Δ. Μακεδονίας. Ο Ολύμπιος αγόρασε σπίτι και αρκετά κτήματα. Από την αρχή της εγκατάστασής του διαπίστωσε ότι, για να προκόψει το χωριό, έπρεπε ο ετερογενής του πληθυσμός, χριστιανικός και μουσουλμανικός, να οργανωθεί. Γι’ αυτό και ασχολήθηκε αμέσως με τα κοινά. Κατά την οργάνωση της Θεσσαλίας σε Δήμους (29-3-1883) το Δερελί με 948 κατοίκους έγινε πρωτεύουσα του Δήμου Γόννων, που αποτελούνταν από τα χωριά Δερελί, Μπαλαμούτ (Ιτέα), Ουρτζούν, Κιτσιλέρ (Ελιά), Κόσδερε και Καραδεμιρλέρ, ακατοίκητα σήνερα.
Πρώτος δήμαρχος των Γόννων εκλέχτηκε ο Τούρκος Μαμούτ Αγάς (1884-1892), μια που οι περισσότεροι κάτοικοι ακόμα ήταν Τούρκοι. Στις επόμενες όμως τέσσερις τετραετίες εκλέγονταν συνεχώς δήμαρχος ο Ολύμπιος (1893-1908). Ήταν λοιπόν επόμενο στα δεκαέξι χρόνια της δημαρχίας του να έχει την κύρια ευθύνη να οργανώσει και ν’ αναπτύξει το χωριό και να μεταβάλει τους ετερόκλητους κατοίκους του σε πολίτες των Γόννων. Αναμφίβολα υπήρξε ο ‘πατέρας’ των Γόννων. Οι Γοννιώτες του οφείλουν πολλά. «Υπήρξε, γράφει ο Γοννιώτης Κ. Πανάρας, σε γενικές γραμμές μια σημαντική προσωπικότητα, πραγματικός αρχοντάνθρωπος, καλλιεργημένος και προικισμένος με πολλές αρετές…Όσο ζούσε προμήθευε με δική του δαπάνη γραφική ύλη σε όλους τους άπορους και ορφανούς μαθητές του Δημοτικού».7
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του εγκαταστάθηκε στα Λεχώνια του Βόλου κοντά στην κόρη του. Πέθανε το 1937.
Αναμφισβήτητα ο Ιωάννης Ολύμπιος υπήρξε μια χαρισματική προσωπικότητα που αφιέρωσε όλη του τη ζωή στην υπηρεσία της πατρίδας και των συμπολιτών του.
Σημειώσεις
1. Πανάρας Κ. (2000). Οι Γόννοι χθες και σήμερα. Γόννοι, σελ. 180-83.
2. Βλ. Ιστορία Ελληνικού Έθνους (ΙΕΕ), 1977, τομ. ΙΓ΄, σελ. 140-43.
3. Μπασλής Γιάννης (2013). Κρανιά Ολύμπου. Εκδ. Έναστρον, σελ. 77-9.
4. Σεϊζάνης Μιλτιάδης (1878). Η πολιτική της Ελλάδος και η επανάστασις του 1878
εν Μακεδονία, Ηπείρω και Θεσσαλία. Εν Αθήναις, σελ. 185 και 196.
5. Μπασλής Γιάννης (2013), ό.π. σελ. 81.
6. Πανάρας Κ. (2000), ό.π. σελ. 182.
7. ό.π. σελ. 182.
