Σε ένα κόσμο, όπου η Κεντρική Ευρώπη - εκτός από τους τοπικούς πολέμους - παρουσιάζει σημαντικά επιτεύγματα στις θετικές επιστήμες (Μεντελέγιεφ, Νόμπελ, Δαρβίνος, Παστέρ κ.ά.), στα Γράμματα (Φλωμπέρ, Ουγκώ, Ζολά, Δουμάς, Βερν), στις Τέχνες (ιμπρεσιονιστές-σουρεαλιστές), στη Φιλοσοφία (Νίτσε), στη μουσική (Μπετόβεν, Βάγκνερ, Σοπέν κ.ά.), γεννιέται στη Βαρσοβία της Πολωνίας η Μαρία-Σαλώμη Σκουοντόφσκα, από γονείς καθηγητές της Φυσικής και των Μαθηματικών. Στο σχολείο, ξεχωρίζει και δείχνει ιδιαίτερη κλίση στα μαθήματα θετικής κατεύθυνσης, όπως θα λέγαμε σήμερα, αλλά, μέχρι εκεί…, γιατί στο Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας δεν μπορούσε να εγγραφεί, αφού απαγορευόταν από τους Ρώσους κατακτητές, στις γυναίκες, να σπουδάζουν… Προς το παρόν, αρκείται στο να παρακολουθεί τα μαθήματα και τις διαλέξεις στο «Ιπτάμενο Πανεπιστήμιο», ένα παράνομο ανώτερο σχολείο που λειτουργεί κρυφά, στη Βαρσοβία.
Το 1892 βρίσκεται στο Παρίσι, μένει στο σπίτι της μεγάλης αδελφής της, που σπουδάζει Ιατρική, και παρακολουθεί μαθήματα Φυσικής και Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Δεν αργεί να έλθει η πτώχευση της οικογένειάς της, και η Μαρία βιώνει την ένδεια, και τον υποσιτισμό. Τρώει μόνο ψωμί με βούτυρο και τσάι, με τα ελάχιστα χρήματα που της στέλνουν οι φίλοι της. Χάρη στο πείσμα και τη θέληση, καταφέρνει και τελειώνει τις σπουδές της, στη Σορβόνη, και παίρνει με άριστα τα πτυχία στη Φυσική, τη Χημεία και τα Μαθηματικά…
Ενώ η μεταλλουργία, τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα εξελίσσεται με γοργούς ρυθμούς, με το ατσάλι να αντικαθιστά το παμπάλαιο σίδερο, η Χημεία, ξεκινά δειλά με την παραγωγή του θειϊκού οξέος, όπως και του ανθρακικού οξέος (σόδας) , τα οποία θα αποτελέσουν, λίγο αργότερα, την πρώτη ύλη στη Χημική βιομηχανία. Το 1895, ο Γερμανός Φυσικός Βίλχελμ Ράιντγκεν (Röntgen), ανακαλύπτει τις αόρατες ακτίνες που εκπέμπει μία ηλεκτρική λυχνία (λάμπα), και τις ονομάζει ακτίνες Χ, αφού διεισδύουν στο ανθρώπινο σώμα, όχι όμως στα οστά και τα μέταλλα, την ίδια εποχή, που η Μαρία παντρεύεται τον «πολιορκητή» της, φυσικό, Πιέρ Κιουρί (Curie). Οι νεόνυμφοι, πραγματοποιούν το ταξίδι του μέλιτος, κάνοντας το γύρο της Γαλλίας με τα ποδήλατα… Ο Ράιντγκεν γι' αυτή την ανακάλυψη παίρνει το πρώτο βραβείο Νόμπελ στη Φυσική (1901).
Το 1896 ο Γάλλος Φυσικός Ανρί Μπεκερέλ (Becquerel), ύστερα από έρευνες, παρατηρεί, πως στο σκοτάδιοι ενώσεις Ουρανίου εκπέμπουν ακτινοβολία, και η Κιουρί, αξιοποιεί τις διαπιστώσεις του Μπεκερέλ και αποφασίζει να ασχοληθεί με αυτό το φαινόμενο με περισσότερο ζήλο.
Με τον σύζυγό της Πιέρ, μελετούν τη συμπεριφορά των αλάτων Ουρανίου, που εκπέμπουν την ακτινοβολία του Μπεκερέλ και συμπεραίνουν πως, αυτή η εκπομπή των ακτίνων, αποτελεί μία από τις ιδιότητες των ατόμων του Ουρανίου, και ότι η ένταση της ακτινοβολίας, είναι ευθέως ανάλογη με την ποσότητα του στοιχείου. Αυτή την ένταση της εκπομπής της ακτινοβολίας, την ονομάζουν ραδιενέργεια από το λατινικό radius(ακτίνα).
Τώρα πια, δεν τους σταματάει τίποτα, αφού ο ενθουσιασμός του ζεύγους Κιουρί δεν κρύβεται και στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, οι καθηγητές, μένουν έκπληκτοι. Τους παραχωρούν πίσω από τα κτίρια του Πανεπιστημίου μία παράγκα με τζαμαρία που μπάζει νερά, και εκεί συνεχίζουν τις μελέτες τους.
Το Ουράνιο είναι από τα συνηθισμένα στοιχεία και βρίσκεται στα βουνά του Ερτζ της Τσεχίας (Βοημία) στα μεταλλεία του Κογκό και στο οροπέδιο του Κολοράντο στις ΗΠΑ. Ουράνιο υπάρχει τουλάχιστο σε ογδόντα γνωστά ορυκτά, από τα οποία μόνο δώδεκα μπορούν να αποδώσουν αυτό το στοιχείο. Οι τεχνίτες στην υαλουργία, τον 19ο αιώνα, είναι οι πρώτοι που το χρησιμοποιούν για να χρωματίζουν την πορσελάνη και το γυαλί.
Χρειάζονται πισσουρανίτη για να απομονώσουν το Πολώνιο (προς τιμήν της πατρίδος της Μαρίας), αλλά είναι ακριβός. Επισκέπτονται την περιοχή των ορυχείων, κοσκινίζουν τα υπολείμματα πισσουρανίτη και καταφέρνουν να συγκεντρώσουν 2 ½ γραμμάρια κάθε χρόνο…
Οι Αρχές της Αυστρίας στέλνουν σε σάκους τα απομεινάρια ενός τόνου πισσουρανίτη, που είναι πεταμένα σ` ένα δάσος κοντά στα μεταλλεία και τα γκριζοπράσινα μάτια της Μαρίας λάμπουν από χαρά κι ενθουσιασμό…
Χρειάστηκαν δυο χρόνια ερευνών, για να απομονώσει το ράδιο, να ανακαλύψει πως η ακτινοβολία του καταστρέφει τους καρκινικούς όγκους και να υπολογίσει τις σωστές δόσεις. Ο Πιέρ Κιουρί δηλώνει: «Εργαζόμαστε, η Μαντάμ Κιουρί κι εγώ, για να ζυγίσουμε με ακρίβεια το ράδιο απ` το ραδόνιο (αέριο) που βγάζει», ενώ η Μαρία παίρνει με άριστα τη διδακτορική της διατριβή από τη Σορβόνη.
Λίγο αργότερα, ο Πιέρ Κιουρί θα παρασυρθεί από άμαξα και θα καταλήξει και η Μαρία, θα καταλάβει την έδρα του συζύγου της στη Φυσική. Έτσι, θα είναι η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια Πανεπιστημίου. Η Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, της απονέμει το βραβείο Νόμπελ στη Φυσική, για το 1903, που το μοιράζονται με τον αδικοχαμένο Πιέρ και τον Μπεκερέλ, ενώ το 1911, παίρνει το δεύτερο, στη Χημεία, για την ανακάλυψη του Ράδιου.
Η πρωτοπόρος στην έρευνα, που αφορά την ραδιενέργεια, θα υποστεί τις συνέπειες της διαρκούς έκθεσης στην ακτινοβολία - τις οποίες τότε δε γνώριζε - και θα πεθάνει σε ηλικία 67 ετών από απλαστική αναιμία…
Βοηθήματα
Εύας Κιουρί. Μαντάμ Κιουρί. μτφρ. Γ. Δεληγιάννη-Αναστασιάδη, σελ. 200 Μίνωας
Στηβ Πάρκερ. Η Μαρία Κιουρί και το Ράδιο, σελ. 25 Άμμος 1992
Frank Feldman. Ουράνιοντ. Η` Η Εκλογή σελ. 93
UNESCO Ιστορία της Ανθρωπότητας, τ. 10ος σελ. 4417, 4423 Τεγόπουλος-Νίκας
TIME-LIFE Παγκόσμια Ιστορία τ. 17ος σελ. 53 Καπόπουλος 1993
* Του Τάσου Πουλτσάκη
