Ο Ξενοφών Κοντιάδης σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Μόναχο. Δικηγόρος Αθηνών από το 1992. Δίδαξε στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ως επίκουρος και εν συνεχεία αναπληρωτής Καθηγητής) από το 1998 και στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου από το 2004, όπου εκλέχθηκε το 2006 πρωτοβάθμιος Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Δικαίου Κοινωνικής Ασφάλειας. Διευθυντής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (2008-2010) και Κοσμήτορας της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών (2010-2014). Τον Σεπτέμβριο του 2016 μετακλήθηκε στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης του Παντείου Πανεπιστημίου. Από το 1995 Επιστημονικός Διευθυντής και από το 2006 Πρόεδρος Δ.Σ. του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, θέση στην οποία διαδέχθηκε τον δάσκαλό του, συνταγματολόγο Δημήτρη Θ. Τσάτσο. Σήμερα μιλάει στην «Ελευθερία».
Η συνέντευξη
* Ποια είναι και τι πρεσβεύει σήμερα η σοσιαλδημοκρατία;
- "Η σοσιαλδημοκρατία χαρακτηρίζεται από την ικανότητα να προσαρμόζει τον προγραμματικό λόγο και την πολιτική της δράση στην ιστορική εξέλιξη χωρίς να προδίδει τις αξίες της, ακριβώς επειδή διαπνέεται από ένα αμάλγαμα αξιών και αντιτίθεται στα κλειστά συστήματα ιδεών. Η σοσιαλδημοκρατία από τη δεκαετία του 1960 και σε κάποιες χώρες, ιδίως του ευρωπαϊκού Νότου, από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 έχει αποριζοσπαστικοποιηθεί, πραγματοποιώντας μία ρεαλιστική στροφή μετά την κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και μπροστά στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης. Η πιο πρόσφατη από τις μεταμορφώσεις της, την περίοδο του «εκσυγχρονισμού» και του «τρίτου δρόμου», δεν αποτέλεσε υποταγή στην κυριαρχία των αγορών, αλλά ένα πραγματιστικό πολιτικό σχέδιο που συνδύαζε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με αύξηση της απασχόλησης, μείωση των ανισοτήτων και κοινωνική προστασία για τα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Σήμερα η σοσιαλδημοκρατία βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα διακυβεύματα, όπως οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης, η ένταξη των προσφυγικών και μεταναστευτικών ρευμάτων, η νέα τρομοκρατία, η διεύρυνση των ανισοτήτων και οι δυσκολίες που προκαλούν οι ασυμμετρίες του ευρωπαϊκού ενωσιακού εγχειρήματος. Με βάση το αξιακό της οπλοστάσιο, η σοσιαλδημοκρατία έχει σαφείς προτάσεις για όλα τα νέα προβλήματα, οι οποίες διαφοροποιούνται από τις πολιτικές που υιοθετούν ή εισηγούνται η μετριοπαθής Δεξιά και η νεομαρξιστική Αριστερά, ακόμη περισσότερο βέβαια από τις ακραίες θέσεις των ακροδεξιών και ακροαριστερών πολιτικών μορφωμάτων".
* Τα σημερινά σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ποια σοσιαλδημοκρατία τελικά εκφράζουν; Ο Μάρτιν Σουλτς με τον Ματέο Ρέντσι και τον Τζέρεμι Κόρμπιν, έχουν κοινά στοιχεία;
- "Τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα εμφανίζονται, ήδη από τον μεσοπόλεμο, να υιοθετούν διαφορετικές ονομασίες: Σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης, όπως η Γερμανία και η Αυστρία, φέρουν στον τίτλο τους τον όρο «σοσιαλδημοκρατικά» και έχουν ισχυρό ιδεολογικό υπόβαθρο, με εκτενείς αναφορές στον στόχο του δημοκρατικού σοσιαλισμού ή και στον μαρξισμό. Στη Βρετανία και τις σκανδιναβικές χώρες αποκαλούνται «εργατικά ή σοσιαλεργατικά» κόμματα, με χαλαρότερο ιδεολογικό φορτίο αλλά στενότερους δεσμούς με τα εργατικά συνδικάτα (Διαμαντόπουλος 1991). Τέλος, σε χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα, αποκαλούνται «σοσιαλιστικά», με μικρότερη διείσδυση στην εργατική τάξη και χαμηλότερη ταξική ομοιογένεια σε σύγκριση προς τα εργατικά κόμματα, αλλά και με πιο επιθετική πολιτική ρητορεία, προκειμένου να προσελκύσουν τους ψηφοφόρους των κομμουνιστικών κομμάτων, τα οποία στις χώρες αυτές διαθέτουν ισχυρή επιρροή. Είναι αυτονόητο ότι οι κοινωνικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες, η ιστορία και η πολιτική συγκυρία επηρεάζουν τη συγκρότηση και τη φυσιογνωμία των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων σε κάθε χώρα. Ωστόσο το αξιακό υπόβαθρο, ο προγραμματικός λόγος και οι πολιτικές πρακτικές αποτυπώνουν κοινές επιλογές και θεμελιώδεις κατευθύνσεις, ενώ σταδιακά εμφανίζονται να συγκλίνουν, ιδίως μετά τη δεκαετία του 1980. Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να προσεγγιστούν οι διαφορετικές όψεις της σοσιαλδημοκρατίας που εκφράζει ο κρατιστής και ευρωσκεπτικιστής Κόρμπιν στη Βρετανία, ο παραδοσιακός σοσιαλδημοκράτης και ευρωπαϊστής Σουλτς στη Γερμανία ή ο κεντρώος μεταρρυθμιστής Ρέντσι στην Ιταλία.".
* Υπάρχει ανάγκη σήμερα ανάδειξης της ιδεολογικής και πολιτικής ταυτότητας της σοσιαλδημοκρατίας;
- "Το κυριότερο πρόβλημα της σοσιαλδημοκρατίας σήμερα είναι, κατά τη γνώμη μου, ότι αλλοιώνεται το μήνυμα που εκπέμπει και αποδυναμώνεται το αξιακό της φορτίο. Το συγκριτικό πλεονέκτημα που διασφάλισε την ιδεολογική ηγεμονία της σοσιαλδημοκρατίας για αρκετές δεκαετίες στην Ευρώπη αποτέλεσε η νομιμοποιητική λειτουργία και η ηθική υπεροχή που απέρρεαν από τη συγκρότηση ισχυρών μηχανισμών κοινωνικής ασφάλειας και προστασίας της εργασίας, διαμορφώνοντας το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο. Η διεύρυνση των δικαιωμάτων συμμετοχής, οι θεσμοί κοινωνικής προστασίας, οι εργασιακές εγγυήσεις –τουλάχιστον όσες επιβίωσαν των νεοφιλελεύθερων πολιτικών–, η ρύθμιση των αγορών, ό,τι απέμεινε από τα επιτεύγματα του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα αποδίδεται στην επίδραση, έμμεση ή άμεση, του σοσιαλδημοκρατικού αξιακού και προγραμματικού οπλοστασίου. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια στην Ευρώπη, μετά το 2010 και στην Ελλάδα, επιδιώκεται η υποβάθμιση του ιστορικού ρόλου, της πολιτικής αυτοτέλειας, των κοινωνικών αναφορών και της δύναμης των ιδεών της σοσιαλδημοκρατίας, ενώ από την άλλη οργανώνεται συστηματικά ένα εγχείρημα οικειοποίησης των ιδεολογικών, αξιακών και προγραμματικών θεμελίων της, τόσο από τη φιλελεύθερη Δεξιά όσο και από τη ριζοσπαστική Αριστερά. Υπό αυτή την έννοια είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη σοσιαλδημοκρατία να ανανεώσει και να προβάλει τον αυτοτελή προγραμματικό της λόγο".
* Στην ελληνική πολιτική σκηνή, εκφράζεται σήμερα η σοσιαλδημοκρατία;
- "Στην Ελλάδα η σοσιαλδημοκρατία δεν έχει μακρά ιστορία, λόγω των ιδιαιτεροτήτων του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού αλλά και εξαιτίας των ιστορικών περιπετειών και των θεσμικών ανωμαλιών που βίωσε η χώρα από τον Εθνικό Διχασμό και τις επανειλημμένες επεμβάσεις του στρατού στην πολιτική ζωή, μέχρι τον Εμφύλιο, το μετεμφυλιακό παρακράτος και την Απριλιανή δικτατορία. Αλλά και μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, το ΠΑΣΟΚ δεν εξέφρασε έναν ευρωπαϊκού τύπου σοσιαλδημοκρατικό λόγο παρά μόνον από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Σήμερα ο πολιτικός λόγος και το προγραμματικό πλαίσιο της σοσιαλδημοκρατίας εκφράζονται από τις πολιτικές δυνάμεις που συμμετέχουν στη Δημοκρατική Συμπαράταξη και προσδοκάται ότι θα εκφραστούν ακόμη συστηματικότερα και με ισχυρότερη φωνή από το νέο πολιτικό κόμμα που θα δημιουργηθεί μετά τις εκλογές για την ανάδειξη ηγεσίας στις 12 και 19 Νοεμβρίου".
* «Σοσιαλδημοκρατία και επικείμενες εκλογές. Τι έχετε να πείτε; Σε ποια σημεία επικεντρώθηκε μέχρι τώρα ο διάλογος μεταξύ των υποψηφίων;
- "Δυστυχώς μέχρι την οριστικοποίηση των ημερομηνιών και της διαδικασίας της εκλογικής αναμέτρησης ο διάλογος μεταξύ των υποψηφίων επικεντρώθηκε σε διαδικαστικά κυρίως ζητήματα, με αποτέλεσμα να μη δοθεί έμφαση στις ιδεολογικοπολιτικές τους αποκλίσεις. Ωστόσο, μεταξύ των υποψηφίων φαίνεται να υπάρχει μία κοινή αντίληψη ως προς την ιδεολογική φυσιογνωμία του νέου κόμματος με άξονα το σοσιαλδημοκρατικό πρόταγμα. Ασφαλώς μεταξύ τους υπάρχουν και αξιοσημείωτες διαφορές ως προς τις πολιτικές προτεραιότητες καθενός. Το κυριότερο όμως είναι ότι όλοι τους αξιοποιούν το σοσιαλδημοκρατικό οπλοστάσιο για να αναδείξουν τις σαφείς και σημαντικές διαφορές του νέου πολιτικού κόμματος της Κεντροαριστεράς τόσο από τη ριζοσπαστική, λαϊκιστική Αριστερά όσο και από τη φιλελεύθερη, συντηρητική Δεξιά".
Συνέντευξη στη Γεωργία Κωστακοπούλου
