Ναι, είμαι πεπεισμένος ότι πρόκειται για πρόβλημα θεσμών και αξιών». Αυτά τονίζει σήμερα στην «ΕτΔ», ο διακεκριμένος συγγραφέας, μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων και του Κύκλου ποιητών, Μάριος Μιχαηλίδης.
* Πού οδηγείται η ελληνική κοινωνία; Είναι μόνο το οικονομικό ως πρόβλημα, με όλες του τις διαστάσεις, ή υφίσταται κρίση αξιών και ηθικής που φυσιολογικά ήρθαν στην επιφάνεια, μαζί με την κρίση;
- «Καταρχάς, να εκφράσω τη χαρά μου που επικοινωνώ πάλι μαζί σας και με την Ελευθερία που φιλοξένησε και παλαιότερα μια συνομιλία μας.
Με ρωτάτε για την ελληνική κοινωνία και πού οδηγείται σήμερα με το δυσβάσταχτο φορτίο των προβλημάτων που μοιραία κουβαλά.
Ασφαλώς, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Αν ήταν μόνο τέτοιας υφής πρόβλημα, θα βρίσκαμε, ως χώρα και ως κοινωνία, τον τρόπο να το αντιμετωπίσουμε. Όμως, πρόκειται για ένα σύνθετο ζήτημα που ήδη μετατράπηκε σε θηλιά που μας περισφίγγει και απομυζά όση ζωτική δύναμη μας έχει απομείνει. Στην ουσία αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι μια τερατογένεση που προέκυψε ως απότοκο της συντριβής, της διάλυσης και του αφανισμού όλων των αξιών που μέχρι το πρόσφατο παρελθόν κρατούσαν όρθια την πατρίδα και το λαό μας. Ναι, είμαι πεπεισμένος ότι πρόκειται για πρόβλημα θεσμών και αξιών.
Το βλέπετε κι εσείς και όλος ο κόσμος ότι βυθιζόμαστε όλο και πιο βαθιά στο τέλμα. Βρισκόμαστε στο ναδίρ κι ωστόσο όλοι σχεδόν αρνούμαστε να δεχθούμε συναισθηματικά το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο έχουμε περιέλθει. Και δεν πρέπει να μας φαίνεται περίεργο που ο λαός μας απέβαλε κάθε ιδεολογικό έρεισμα και επέλεξε εδώ και πολλά χρόνια το λαϊκισμό σαν ένδυμα της ιδεολογικής γυμνότητάς του.
Οι πολιτικοί -και όχι μόνο- θεσμοί μοιάζουν διαλυμένοι και όλοι προσδοκούν εναγωνίως τη σταθερή φωνή που θα αποκαλύψει, όχι με μίσος για τους “άλλους”, αλλά με ταπεινότητα, την ουσία των όσων μας καταταλαιπωρούν και θα καλέσει το λαό σε μια πανεθνική συσπείρωση.
Από το τέλμα, σίγουρα μπορούμε να βγούμε. Το επίτευγμα της Κύπρου και της Ιρλανδίας δεν είναι αποτέλεσμα που προέκυψε από κάποια εύνοια της τύχης».
* Μπορείτε να αναφερθείτε στην πρόσφατη συγγραφική σας δουλειά;
- «Το πρόσφατο βιβλίο μου, «Η Απειλή» (εκδ. Γαβριηλίδης) κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα, στα μέσα Νοεμβρίου. Προηγήθηκε, τον Σεπτέμβριο η ποιητική σύνθεση «Τέφρα Ονείρων» από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Οι τίτλοι αυτοί προϊδεάζουν για το περιεχόμενο. Θα σταθώ στο μυθιστόρημα, που άρχισε να γράφεται το 2009 όταν η κρίση μας έδειχνε τα κοφτερά της δόντια και όταν ο πολιτικός λαϊκισμός παγίδεψε την κοινωνία μας. Πρόκειται για δύο ομόκεντρα αφηγήματα που έχουν ως κέντρο τον μικρόκοσμο μιας πόλης. Όμως, τα όσα συμβαίνουν σ’ αυτή την ελάσσονα κοινωνία αντικατοπτρίζουν τα πολλά και ασφυκτικά που συνθλίβουν τη μείζονα κοινωνία και πολιτεία. Πρόκειται για μια τεχνική που ακολούθησα και στο μυθιστόρημα «Ο Οστεοφύλαξ» (Μεταίχμιο 2007), για το οποίο μιλήσαμε στο παρελθόν.
Και στα δύο αφηγήματα συμβαίνουν πολλά περίεργα που αποδιοργανώνουν και καθηλώνουν τους ανθρώπους και τους στερούν κάθε δυνατότητα να αντιδράσουν μπροστά στην επερχόμενη καταστροφή. Στο πρώτο αφήγημα, την «Απειλή» που έδωσε και τον τίτλο του μυθιστορήματος, “κατόπιν άνωθεν εντολής” το νεκροταφείο της πόλης επεκτείνεται και φτάνει μέχρι τα πρόθυρά της. Τελικά, παρά τις όποιες αντιδράσεις, ο θάνατος καλπάζει και κυριολεκτικά ροκανίζει την πόλη. Είναι σαφές ότι πρόκειται για μια μεταφορική μυθοπλασία με την οποία επιδίωξα να αποδώσω αυτά που απειλούν να αφανίσουν τη ζωή μας.
Στο άλλο αφήγημα που φέρει τον ανατρεπτικό τίτλο «Τα κάτω πάνω», χτίζεται μια πόλη με τολμηρό σχεδιασμό. Όμως, η κοινωνία των “κάτω”, οι κυρίαρχοι των βοθρικών λυμάτων, επιβουλεύονται την κοινωνία των “πάνω”. Ωστόσο, η πόλη χτίζεται, αλλά η ημέρα των εγκαινίων επιφυλάσσει πολλά και φοβερά».
* Τελευταία πληροφορηθήκαμε για ένα βιβλίο σας που έχει μεταφραστεί.
- Το μυθιστόρημα «Ανατολικά της Αττάλειας βόρεια της Λευκωσίας» (momentum 2014) έτυχε μιας μεγάλης υποδοχής από το αναγνωστικό κοινό. Φαίνεται ότι τα βιβλία που αναφέρονται στη μικρασιατική περιπέτεια και την προσφυγιά συγκινούν πολλούς, Έλληνες και ξένους. Το βιβλίο αυτό αναφέρεται στις δύο προσφυγιές που είχε το θλιβερό προνόμιο να ζήσει η ίδια οικογένεια που το 1923 κατέληξε στην Κύπρο. Εδώ θέλω να σημειώσω ότι την υπόθεση την εμπνεύστηκα από την περιπέτεια της οικογένειας της μητέρας μου που κατάγεται από την Αλλάγια της σημερινής Τουρκίας. Από το μυθιστόρημα αυτό δε λείπουν και τα όσα βίωσα προσωπικά κατά την περίοδο της εφηβείας μου. Εννοώ τις διενέξεις που οδήγησαν στην τουρκική εισβολή το 1974. Την υπόθεση την αφηγήθηκα σε έναν Τούρκο καθηγητή και εκδότη, τον Τεφβίκ Τουράν που συνάντησα στη Γερμανία το 2011 ο οποίος και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον. Σήμερα το έργο αυτό κυκλοφορεί στην Τουρκία εδώ και ένα χρόνο, μεταφρασμένο από την Λάλε Αλατλί, και γνωρίζει επιτυχία. Εδώ και δυο μήνες κυκλοφορεί και στη Γερμανία, μεταφρασμένο από την Μικαέλα Πρίντζιγκερ. Άλλο μου έργο δεν έχει μεταφραστεί παρά το γεγονός ότι εκδηλώθηκε ενδιαφέρον από μεταφραστές, όπως ο Σεκρέτσιο Σανζίλιο που ζει στη Θεσσαλονίκη. Μέρος της ποίησής μου έχει μεταφραστεί και έχουν δημοσιευθεί ανθολογίες και σε ξένα περιοδικά, όπως συνέβη το 2015 με το ιταλικό περιοδικό SOLGIE (Μιλάνο) που φιλοξένησε ποιήματά μου μεταφρασμένα από τον Σ. Σανζίλιο.
Δυστυχώς, οι ξένοι εκδοτικοί οίκοι αποθαρρύνονται με τις προϋποθέσεις που απαιτούνται τόσο από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου, όσο και από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας.»
* Πώς εξελίσσονται οι συνομιλίες για το Κυπριακό, καθώς είστε κυπριακής καταγωγής;
- Η μετάφραση του μυθιστορήματός μου «Ανατολικά της Αττάλειας…» στα τουρκικά και στα γερμανικά, χρονικά συμπίπτει με τις εξελίξεις για το Κυπριακό που παρακολουθούμε αυτές τις μέρες. Το ό,τι επαναρχίζουν οι συνομιλίες το εκτιμώ ως ένα καλό σημάδι. Έφτασε η στιγμή να δοθεί ένα τέλος στη μακροχρόνια δοκιμασία του λαού της Κύπρου, Ελλήνων και Τούρκων. Να σας πω όμως τη δική μου άποψη. Ενόσω η Τουρκία εξακολουθεί να ποδηγετεί και να κατευθύνει την βούληση των Τουρκοκυπρίων, όσο εξακολουθεί να παραβλέπει το Διεθνές Δίκαιο και να συμπεριφέρεται ως ένας κυρίαρχος δεσπότης, προσωπικά δεν βλέπω να καταλήγουν οι συνομιλίες στην πολυπόθητη λύση. Όπως διαπιστώσαμε όλοι, οι τουρκοκύπριοι, παρασυρόμενοι από την Τουρκία προβάλλουν διαρκώς εμπόδια στο εδαφικό, στο θέμα της προεδρίας καθώς και στον αριθμό των Ελλήνων προσφύγων που θα μπορούν να επιστρέψουν και να εγκατασταθούν στις εστίες τους. Υπό αυτές τις συνθήκες βλέπω ότι η λύση ολοένα και απομακρύνεται. Απεναντίας, πολύ φοβάμαι τη βουλιμία της Τουρκίας που εποφθαλμιά ελληνικά νησιά του Αιγαίου. Το παρήγορο είναι ότι εκτός από την ετοιμότητα της χώρας, βλέπουμε ότι και η Ευρώπη, παρότι κλονίζεται από εσωτερικά προβλήματα, έχει το θάρρος να δηλώνει στους νεότουρκους ότι τα σύνορα της Ελλάδας στο Αιγαίο είναι και σύνορα της Ευρώπης. Τελικά, ελπίζω και εύχομαι τα πράγματα να σταματήσουν εδώ. Άλλωστε, τα προβλήματα της γειτονικής χώρας δεν της επιτρέπουν να μπει σε περιπέτειες. Εκτός από όλα αυτά, οφείλει η Διεθνής Κοινότητα να θυμάται και αυτό να προβάλλει: Το πρόβλημα της Κύπρου είναι πρωτίστως πρόβλημα εισβολής και κατοχής».
* Εκτιμάτε πως η Ε.Ε. θα μείνει ως έχει ή θα διασπαστεί;
- «Η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα δοκιμάζεται. Πολλοί φοβούνται την πλήρη διάλυση και κατάρρευσή της. Σίγουρα, τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά. Από τη μια το BREXIT και το δημοψήφισμα στην Ιταλία και από την άλλη η συμπεριφορά των πρώην Ανατολικών κρατών και εσχάτως μελών της Ε.Ε, που χρειάζονται πολύ καιρό για να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της κοινής συμβίωσης με τους ευρωπαίους εταίρους, όλα αυτά προκαλούν έντονο προβληματισμό και απαισιοδοξία για το μέλλον της Ευρώπης. Παρ’ όλα αυτά, εγώ θέλω να είμαι αισιόδοξος. Εκείνο που πιστεύω ότι θα συμβεί είναι ένας συνολικός επαναπροσδιορισμός των αρχών που διέπουν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, και μια εκ βάθρων ανασύσταση του ρόλου και των ευθυνών της κάθε χώρας-μέλους και ιδίως των οικονομικά ισχυρών χωρών. Πρέπει να σταματήσει, επιτέλους, η Γερμανία να παίζει το ρόλο πρωτοστάτη και με τη συμπεριφορά της να προκαλεί την άκαιρη και άστατη εντύπωση ότι “εκδικείται για την ήττα της στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο”. Όχι, δε βλέπω να διασπάται η μεγάλη οικογένεια της Ευρώπης».
Συνέντευξη: Γεωργία Κωστακοπούλου
