Συμπληρωματικά εκθέτω – προτείνω τα παρακάτω:
Η αρχική μελέτη της Κάρλας προέβλεπε αποξήρανση, απόδοση εκτάσεων σε καλλιέργειες και επαναδημιουργία της λίμνης χωρίς το έλος της το οποίο είχε τριπλάσια έκταση από την λίμνη αφού έφτανε μερικές φορές μέχρι το Γεντίκι, την Μαρμαρίνη και την Δήμητρα της επαρχίας Αγιάς.
Οι αποξηράνσεις των ελών είχαν σκοπό την εξάλειψη της ελονοσίας πρωτευόντως και δευτερεύοντα στόχο (παράπλευρη συνέπεια) την αύξηση των εύφορων καλλιεργήσιμων γαιών. Έτσι αποξηράνθηκαν οι ευφορότατοι και παραγωγικότατοι σήμερα κάμποι των Γιαννιτσών, Κωπαΐδας, Κάρλας, Νεζερού, Φεννεού και Στυμφαλίας και άλλοι τους οποίους ίσως αγνοώ, αλλά συνέβαλλαν και στην επισιτιστική επάρκεια της χώρας.
Από την αποξήρανση έως την επαναδημιουργία της Λίμνης Κάρλας προβλέπονταν από τους Ελβετούς μελετητές μία περίοδος 25-30 ετών τουλάχιστον, η οποία θα απαιτούνταν για την φυσική έκπλυση με βροχές των υφάλμυρων εδαφών του πρώην πυθμένα. Ο σχεδιασμός της νέας λίμνης έγινε έτσι ώστε στις όχθες της να μην ευνοείται η βλάστηση υδροχαρών – ελωδών φυτών και η δημιουργία αβαθών ελών που θα επανέφεραν τα κουνούπια. Φυσικά ελήφθη μέριμνα για την ενδιαίτηση της ορνιθοπανίδας με νησίδες κλπ.
Η περιβαλλοντική διάσταση του οφέλους από την επαναδημιουργία της λίμνης Κάρλας ποτέ δεν ήταν στόχος του έργου, τουλάχιστον την εποχή της σύλληψής του ως ιδέα και ανάθεσης της μελέτης – εργολαβίας κλπ τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Τότε ο κόσμος είχε άλλες προτεραιότητες επιβίωσης επειδή είτε πεινούσε είτε πέθαινε από ελονοσία. Αφού ο μέσος Ελληνάρας «λάδωσε το αντεράκι του» και εξασφάλισε και ακριβά φάρμακα ( Novartis), ένοιωσαν όλοι Αστοί ανήκοντας στην Μεσαία Τάξη, κατέλαβαν Δημόσιες θέσεις και μισθούς, είτε αιρετοί, είτε διορισμένοι και πάντοτε εν δυνάμει μιζαδόροι, έχασαν την επαφή με την γη (αιθεροβάμονες) και νοιάζονται πλέον περισσότερο για τα pets και για τα άγρια πετούμενα, παρά για τους ανέργους, τους απόρους, τους άστεγους και αυτούς που ψάχνουν στα σκουπίδια για τον επιούσιο. Ο μέσος Έλληνας πιστεύει ότι τα ευρά κρέμονται από τα δένδρα σαν κεράσια και περιμένουν να τα μαζέψουμε άκοπα (χωρίς καν να τα καλλιεργούμε), ότι η εργασία είναι περιττή ασχολία του λαού (αφού οι βλάκες και τα ρολόγια δουλεύουν πάντα για τους άλλους) και ότι ο αγρότης που κυνηγάει τα πετούμενα που του αποδεκατίζουν το χωράφι είναι δολοφόνος του οικοσυστήματος και θα έλθει η ώρα να πληρώσει με την υγεία του την συμπεριφορά του απέναντι στο οικοσύστημα, αφού η φύση δεν συγχωρεί και εκδικείται. Κάπως έτσι προέκυψαν οι τζάμπα μάγκες οικολόγοι και υπερασπιστές του περιβάλλοντος οι οποίοι αμφιβάλλω αν έχουν ανοίξει ποτέ κανένα σοβαρό βιβλίο είτε χημείας είτε βιολογίας στην ζωή τους. Ποιος νοιάζεται για το διαχρονικό εθνικό και πολυδιάστατο όφελος συνολικά του έργου της Κάρλας; Αν κονομούσαν και καμιά θεσούλα στον ενιαίο φορέα Διαχείρισης, τότε η περιβαλλοντική διάσταση (ως και ωφέλιμη) θα ήταν ακόμη πιο σημαντική από ό,τι σήμερα προβάλλεται.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όντας ελεύθερος επαγγελματίας γεωλόγος, πρότεινα σε συνάδελφο που εργαζόταν τότε στην υπηρεσία της οποίας κάποτε προΐστατο και ο κ. Γκούμας, την ανόρυξη αρδευτικών γεωτρήσεων σε συγκεκριμένη περιοχή, με τα εξής τελικά οφέλη, τα οποία ‘’ευτυχώς’’ λίγοι αντελήφθησαν.
1.Φθηνή άντληση από σχετικά μικρό βάθος μεγάλων παροχών αρδευτικού νερού (αντιληπτό όφελος) και,
2.Ταπείνωση της στάθμης του υπόγειου καρστικού υδροφορέα σε τέτοιο βάθος ώστε η φυσική αναπλήρωσή του να μην επιτρέπει την ετήσια εμφάνιση του τοπικού έλους.
Αναφέρω «ευτυχώς» επειδή οι οικολογούντες δεν αντελήφθησαν τις «περιβαλλοντικές» συνέπειες και το έργο υλοποιήθηκε και λειτουργεί απρόσκοπτα μέχρι σήμερα παρέχοντας σχετικά φθηνό νερό στους αγρότες της περιοχής και μείωσε έως εξαφάνισε τα τοπικά κουνούπια . Βέβαια μπορεί να στέρησε από τα εκεί διαχειμαζόμενα πτηνά το κατάλληλο περιβάλλον, αλλά ουδείς ενδιαφέρθηκε. Σήμερα όμως έχουμε και την Κάρλα. Ας πάνε εκεί να ξεχειμωνιάσουν στις νησίδες της!
Την προκοπή του μαγαζιού που λέγεται ελληνικό κράτος την είδαμε, τις παθογένειές του τις ξέρουμε και επειδή κανείς δεν περιμένει ότι ο φορέας Διαχείρισης Κάρλας κλπ θα προέρχεται από παρθενογένεση, προτείνω να είναι ΝΠΙΔ κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την μορφή ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα). Δηλαδή φορείς τοπικοί όπως ο Δήμος Βελεστίνου, ο Δήμος Κιλελέρ, ο ΤΟΕΒ Πηνειού, η Περ. Θεσσαλίας, Αγροτικοί Συνεταιρισμοί και όποιος άλλος συλλογικός – κοινωνικός φορέας της περιοχής ενδιαφέρεται, μπορούν να συστήσουν μία Ανώνυμη Εταιρία της οποίας θα κατέχουν το 49% των μετοχών. Μετά από Διαγωνισμό ο Ιδιώτης ή οι Ιδιώτες που θα δώσουν καλύτερη οικονομική προσφορά για το υπόλοιπο 51% των μετοχών (και την Διαχείριση – management) θα γίνουν τα καινούργια αφεντικά. Βέβαια ούτε κανένας Δ.Υ. θέλει να αποκτήσει αφεντικό (και να χάσει την προσδοκία της μίζας), αλλά ούτε και κανένας ιδιώτης θέλει να πετάξει τα λεφτά του στο χωνευτήρι του Δημοσίου (είπαμε ιδιώτης not idiot) χωρίς βεβαιότητα ή τουλάχιστον προσδοκία για κέρδος. Ποιο λοιπόν είναι το κίνητρο για να υλοποιηθεί η ανωτέρω πρόταση; Είναι η παραγωγή ενέργειας. Πώς; Πάρα πολύ απλά!
Από τον ρουφράκτη Γυρτώνης εκτρέπεται μέρος των υδάτων του Πηνειού
Και με βαρύτητα επειδή η στάθμη του νερού ανάντη του ρουφράκτη είναι ανώτερη από την λίμνη Κάρλα, φθάνει στον μεγάλο ταμιευτήρα (38.000 στρεμμάτων) . Με κατασκευή έργων αντλησοταμίευσης ο ταμιευτήρας λειτουργεί σαν ‘’μπαταρία’’ αποθηκεύοντας νερό. Παρόμοιο έργο αντλησοταμίευσης είναι τα συνδυασμένα φράγματα Σφηκιάς και Ασωμάτων στον ποταμό Αλιάκμονα κοντά στην Βέροια Ημαθίας. Σ’ αυτά τα φράγματα το νερό αντλείται και ‘’ανεβαίνει’’ καταναλώνοντας το περίσσευμα ηλεκτρικής ενέργειας του συστήματος κυρίως στην διάρκεια της νύκτας και όταν η ζήτηση στην διάρκεια της ημέρας είναι μεγαλύτερη το νερό κατεβαίνει παράγοντας ηλ. ρεύμα.
Με την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας που μετατρέπεται σε χρηματιστηριακό αγαθό με μεταβαλλόμενη τιμή ανάλογα με την προσφορά και την ζήτηση, τα έργα αντλησοταμίευσης αποκτούν και οικονομικό ενδιαφέρον.
Είναι σημαντικοί και εν πολλοίς άγνωστοι οι παράγοντες που θα διαμορφώνουν στο μέλλον την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας. Θα διαφέρουν σίγουρα κατά πολύ από τις συνήθειες του παρελθόντος όταν η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτιόταν είτε από τις διαθέσεις των συνδικαλιστών της ΔΕΗ, είτε από τον εκάστοτε Υπ.Οικ. που φόρτωναν διάφορα χαράτσια στον λογαριασμό.
Δεν φτάνει όμως το νερό από μόνο του για παραγωγή ενέργειας. Πολύ νερό έχει και η θάλασσα αλλά δεν παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα. Τι άλλο χρειάζεται; Η υψομετρική διαφορά από ένα επίπεδο αναφοράς ώστε να υπάρχει πτώση του νερού για παραγωγή ενέργειας. Θα λάβουμε ως επίπεδο αναφοράς την επιφάνεια του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Κατασκευάζοντας γεωτρήσεις των οποίων οι κινητήρες των αντλιών λειτουργούν και σαν γεννήτριες βρισκόμαστε μπροστά σε ένα έργο αντλησοταμίευσης του οποίου ο ταμιευτήρας έχει έκταση 38.000 στρέμματα και όγκο εκμεταλλεύσιμου νερού 127 εκ κ.μ. Το εφικτόν του έργου και τα εκμεταλλεύσιμα πολλαπλά οφέλη πρέπει να αναλυθούν εκτενέστερα σε άλλο άρθρο και σίγουρα μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο ανάλυσης, έρευνας, μελέτης και επινοητικής εργασίας πολυεπιστημονικής ομάδας διαφόρων εξειδικεύσεων ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα. Και μην υποθέσει κανείς ότι αυτά δεν γίνονται. Και όμως κινείται! Έφθασαν οι άνθρωποι να σχεδιάζουν διαπλανητικά ταξίδια οπότε τεχνικές λύσεις υπάρχουν. Διαδικαστικές λύσεις και υψηλά ιστάμενοι που αποφασίζουν χωρίς να μετράνε το πολιτικό κόστος ή όφελος υπάρχουν;
Του Χρήστου Δ. Τακούδη
* Ο Χρήστος Δ. Τακούδης, ctakoudis@gmail.com είναι γεωλόγος με μακρόχρονη εμπειρία σε Υδρογεωλογία, Διασφάλιση Ποιότητας κατασκευών με εργαστηριακό Ποιοτικό Έλεγχο και κατασκευή μονάδων ΑΠΕ (120 ΜW μέχρι τώρα).
