Όταν ο Πηνειός βαθμιαία μεταβάλλεται σε ξηροπόταμο, και οι παραπόταμοί του από άποψη νιτρικών βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση (ιδιαίτερα ο Ληθαίος έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια επικινδυνότητας, που έχει θέσει η ΕΕ). Όταν ο μισός νομός Λάρισας κινδυνεύει με ερημοποίηση (www.agroekfrasi.gr-nitrorypansi-thesal.-οδηγία91/676EEC-www.ypeka.gr-85167/820YA), είναι ακατανόητη η εμμονική προσπάθεια κατεδάφισης όλων των έργων στον Αχελώο. Ό,τι συμβαίνει ξεπερνά την κοινή λογική. Δυστυχώς όμως, την από δεκαετιών προσπάθεια διαρκών ματαιώσεων της συνέχισης των έργων την βοηθά με σειρά αποφάσεων του το ελληνικό Συμβούλιο της Επικρατείας.
Παραπέμπω κάθε καλοπροαίρετο αναγνώστη αυτών των γραμμών, να ανιχνεύσει στα σύγχρονα εργαλεία αναζήτησης το πλήθος των επιστημονικών τεκμηριώσεων. Ενδεικτικά θα αναφέρω τις 9 μελέτες της Δ.Ε.Η.: Την ειδική πραγματογνωμοσύνη του έτους ’94 με εντολή της τότε ΕΟΚ των καθηγητών Σούλιου και Heurteaux και το πόρισμά της υπέρ της εκτροπής του Αχελώου χωρίς καμιά επίπτωση στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου και σε ολόκληρη την Αιτωλοακαρνανία. Την αποδοχή της πραγματογνωμοσύνης αυτής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 1995. Τις μελέτες και δημοσιεύσεις πολλών καθηγητών του ΕΜΠ. Τις δημοσιεύσεις των καθηγητών Μάργαρη και Γκανούλη. Τις εκθέσεις και μελέτες επί 25 χρόνια των υπηρεσιών του ΥΠΕΧΩΔΕ. Την έγκριση των περιβαλλοντικών μελετών από τον αποκαλούμενο νόμο Σουφλιά. Την ευθεία παραδοχή υπέρ της εκτροπής του δικαστηρίου της ΕΕ προ τετραετίας, αλλά και τις 5 έμμεσες παραδοχές για την εκτροπή του ίδιου του ΣτΕ. Παρά τα διαρκή εμπόδια που έβαλε στη συνέχιση των εργασιών με διάφορες αποφάσεις του για διαφορετικές μελέτες, για ενιαία μελέτη, για ανάγκη προστασίας υποτιθέμενων μνημείων κ.ο.κ., ποτέ δεν αντιτάχτηκε στην εκτροπή. Αλλά υπάρχει και η λογική των πραγμάτων, των ιστορικών, γεωγραφικών, οικονομικών αλλά και περιβαλλοντικών ωφελειών από την εκτροπή. Για ολόκληρη τη Χώρα, αλλά και για τη Θεσσαλία. Ειδικότερα, είναι η υγεία και η ζωή 700.000 ανθρώπων που διαμένουν στον χώρο αυτό, αλλά και η αποτροπή της ερημοποίησης του Θεσσαλικού κάμπου.
Είναι γνωστό, ότι η στρεμματική απόδοση των καλλιεργουμένων εδαφών στη Θεσσαλία – όπως και σε όλη την Ελλάδα – υπολείπεται 9 φορές της Ολλανδίας και 6 του Ισραήλ. Αποτελεί λοιπόν εσχατολογική παραδοχή η ματαίωση των ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών για καθαρή ενέργεια, αλλά και η ματαίωση της εκτροπής. Το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας σύμφωνα με μελέτες του ΕΜΠ (βλ. και πορίσματα 3ου συνεδρίου για τις αγροτικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα) είναι από 1000 έως 1500κυβ. μ. το χρόνο. Μεγαλύτερο δηλαδή από την τωρινή παραδοχή των 600εκ. κυβ. μ., που και αυτή με ανυπαρξία επιχειρημάτων ματαίωσε η σημερινή Κυβέρνηση με δήλωση του αρμόδιου υπουργού της.
Ανάμεσα στους μύθους που καλλιεργήθηκαν από τους «σταυροφόρους» εναντίον της ματαίωσης της εκτροπής είναι και ο μύθος της τάχα κλοπής από τους Θεσσαλούς των νερών που ανήκουν στους Ακαρνάνες. Είναι η λογική του παραλόγου, επειδή η εκτροπή του Αχελώου, έχει γίνει από το 1960 με το φράγμα στον Ταυρωπό που είναι παραπόταμος του Αχελώου και τον σχηματισμό της λίμνης Πλαστήρα. Και επειδή ακόμα το σύνολο των νερών στον άνω ρου του Αχελώου είναι νερά της Θεσσαλίας. Πιθανώς ένα 4%-5% να βρίσκεται σε δυο πηγές ρεμάτων που ξεκινούν από την Ήπειρο.
Πλήθος λόγοι των εμμονικών κατά της εκτροπής έχουν απορριφθεί από το ίδιο το ΣτΕ. Γιατί όμως το έργο έχει εγκαταλειφθεί; Έλα ντε! Κάθε φορά που εδώ και 35 χρόνια άρχισαν και ξεκινούσαν οι εργασίες της σήραγγας εκτροπής και των φραγμάτων «έπεφταν» βροχή οι προσφυγές «οικολόγων», Κοινοταρχών, Δημάρχων και φορέων της Αιτωλοακαρνανίας με σημαιοφόρο τον Δήμο Αγρινίου, ο οποίος κατά σύμπτωση υδρεύεται μαζί με όλη την περιοχή από τα νερά του Αχελώου. Αλλά και κάθε φορά κατά συγκυρία ενώ το συμβούλιο απέρριπτε όλους τους λόγους των προσφυγών, με έναν και μόνο λόγο εκδήλωνε την ..ευαισθησία του σταματώντας τα έργα.
Το Ανώτατο λοιπόν Διοικ. Δικαστήριο υπερήφανα αγνόησε, ότι η χώρα ήταν υποχρεωμένη να υλοποιήσει ταχύτατα έργα πράσινης ενέργειας σε ποσοστό 20% μέχρι σήμερα. Μέγιστη συμβολή σ’ αυτό ήταν τα μεγάλα έργα στον επάνω Αχελώο. Παράκαμψε ακόμη το ΣτΕ:
α) Ότι το 1994 η ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εγκρίνει παμψηφεί την θετική για την εκτροπή του Αχελώου ειδική πραγματογνωμοσύνη των πιο πάνω ενταλμένων ειδικών πραγματογνωμόνων, που το πόρισμά τους είναι καταπέλτης υπέρ της εκτροπής.
β) Ότι ο θεσσαλικός κάμπος αρδρεύεται από 30.000 γεωτρήσεις, πολλές σε βάθος 350μ. με τα υπόγεια νερά σε πολλές περιοχές να βρίσκονται στο ανώτατο όριο ανοχής νιτρικών της ΕΕ (15mg/l). Η πόλη των Τρικάλων διασχίζεται από έναν απολύτως ρυπογόνο Ληθαίο, και το σύνολο των υπογείων νερών στη Θεσσαλία – εκτός των περιοχών των λιμνών Πλαστήρα, Σμοκόβου και Κάρλας – έχουν τις περισσότερες συγκεντρώσεις νιτρικών από το σύνολο σχεδόν τη χώρας. Περιοχές όπως του Αλμυρού, του Διμινίου, του Κιλελέρ, της Τσαριτσάνης, όλης της Ανατολικής Αγιάς, των περισσότερων περιοχών των Φαρσάλων, της Νίκαιας και του Κρανώνα έχουν μακράν τις υψηλότερες τιμές νιτρικών. Δέκα φορές περισσότερα από τα αποδεκτά όρια στις παραπάνω λίμνες.
γ) Αγνοήθηκε από όλους (δεν γράφτηκε λέξη γι’ αυτό στα δικαστικά έγγραφα των υπερασπιστών του έργου από τους νομικούς υπαλλήλους της ΔΕΗ και του ΥΠΕΧΩΔΕ) ότι ο ασφαλέστερος τρόπος εξυγίανσης της θεσσαλικής γης είναι η ενίσχυση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. (Για τα παραπάνω βλέπε μελέτες του ΕΜΠ, ΓΕΩΤΕΕ, www.agroekfrasi.grΕΡΕΥΝ.πρόγραμμα Ινστ.Χαρτ. εδαφών Λάρισας-posted on 18/1/2016, πλήθος δημοσιεύσεων καθηγητών πανεπιστημίων Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Αιγαίου.)
δ) Εξορκίστηκε το γεγονός ότι το υδατικό έλλειμμα της Θεσσαλίας, καθώς γράψαμε, κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 1500εκ. κυβ. μ.
Αλλά, κατά τον αξέχαστο Νίκο Μάργαρη, που έφυγε το 2013: «Η μεγαλύτερη ακτιβιστική οργάνωση της Ελλάδας είναι το ΣτΕ. Νομίζουν ότι είναι οικολόγοι, και χωρίς γνώση μπλοκάρουν τα πάντα.». Τις παραπάνω φράσεις τις παραθέτω αυτούσιες από σεβασμό στην προσωπικότητα του πρώτου Έλληνα οικολόγου, καθηγητή στα Πανεπιστήμια Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Αιγαίου, και ιδρυτή του πρώτου στην Ελλάδα οικολογικού πανεπιστημιακού ιδρύματος. Στην πολύ πρόσφατη μνήμη μου έρχονται: Η απόρριψη της αναστολής της απόφασης του υπουργού Παππά για τα τέσσερα κανάλια, που τελικά και εξαιτίας του πανελλήνιου θορύβου, η Ολομέλεια του συμβουλίου (αφού μάταια ο Πρόεδρός του προσπάθησε να ματαιώσει την έκδοση απόφασης) την απέρριψε. Μόλις πρόσφατα υπήρξε και γνωμοδότηση του ίδιου δικαστηρίου υπέρ ..της κλήρωσης των σημαιοφόρων στα δημοτικά σχολεία (!).
Το 2000 το ΣτΕ είπε ναι στην εκτροπή και όχι στους περιβαλλοντικούς όρους της. Ουσιαστικά σταμάτησαν τα έργα για να γίνουν νέες μελέτες. Αποφάσισε λοιπόν τότε, ότι «..δεν προβάλλονται εναλλακτικές λύσεις..χρειάζεται ενιαία μελέτη» (σημ. Όχι δύο για Μεσοχώρα και Συκιά αλλά μία για όλα τα έργα). Συγκρατείστε αυτήν την απόφαση. Το ΥΠΕΧΩΔΕ συντάσσει νέα μελέτη για εκτροπή πλέον 600εκ. μ3. Αν υπήρχε βούληση των υπευθύνων στη ΔΕΗ και το ΥΠΕΧΩΔΕ, η απόφαση έπρεπε να προσβληθεί στο Δικαστήριο της ΕΕ (τότε ΔΕΚ). Δεν υπήρξε τότε ούτε αργότερα σε επόμενες ανάλογες αποφάσεις. Ανακύπτει όμως εδώ ένα ερώτημα. Υπήρχε βεβαιότητα ανατροπής της απόφασης του ΣτΕ; Η απάντηση είναι διττή: 1. Όταν δεν μάχεσαι είσαι πάντα χαμένος. 2. Σε δεύτερο επίπεδο εάν δεν υπήρχε βεβαιότητα, υπήρχε μεγάλη πιθανότητα ξεμπλοκαρίσματος των έργων από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, επειδή το ’94 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εγκρίνει την εκτροπή, αλλά και αργότερα το 2015 το ίδιο Δικαστήριο αποφάσισε, ότι η μερική εκτροπή του Αχελώου είναι απολύτως δυνατή.
Το 2005 ύστερα από νέες προσφυγές, το ΣτΕ «ανακάλυψε» ότι ελληνικός νόμος 1987 απαιτούσε προηγούμενη εκπόνηση και έγκριση σχεδίου διαχείρισης υδάτων «που δεν επικαλούνται οι προσβαλλόμενες αποφάσεις». Ούτε και αυτόν το νόμο τον είχε ανιχνεύσει σε προηγούμενες αποφάσεις του. Κλείνω εδώ με τη σκέψη, ότι όταν ένας Δικαστής θέλει να βγάλει συγκεκριμένη απόφαση, πάντα βρίσκει έναν καλό λόγο να το κάνει. Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Χώρας το έκανε 6 φορές μέχρι σήμερα. Θα ήταν εξαιρετικά κουραστικό αλλά πολύ ενδιαφέρον να δει κανείς, πώς και γιατί δεν στεριώνει τίποτα στην Ελλάδα. Δεκάδες δισεκατομμύρια έχουν χαθεί από επενδύσεις που είτε ματαιώθηκαν τελικά είτε δεν άρχισαν ποτέ. Γι' αυτά και πολλά άλλα στο τελευταίο άρθρο μας.
