Του Αποστόλη Ζώη
Ο θεσσαλικός κάμπος φιλοξενεί τα 3/4 του πληθυσμού των κιρκινεζιών που απαντώνται στην Ελλάδα. Τα πουλιά είναι διάσπαρτα σε όλη την πεδιάδα με αποικίες σε περισσότερα από 100 χωριά, με ορισμένα από αυτά να φιλοξενούν ακόμα και εκατοντάδες ζευγάρια. Το Κιρκινέζι αν και κάποτε ήταν ένα κοινό είδος, έχει υποστεί δραματική μείωση από τη δεκαετία του '70, μας πληροφορεί o κ. Αθανάσιος Σφουγγάρης, Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Διευθυντής του Προγράμματος LIFE για το Κιρκινέζι.
Το πρόγραμμα
Για το λόγο αυτό, τονίζει ο ίδιος, μέσα από το πρόγραμμα LIFE11NAT/GR/001011 "Διατήρηση και διαχείριση του Κιρκινεζιού (Falco naumanni) σε τρεις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) της Ελλάδας") ξεκίνησαν διάφορες δράσεις έρευνας για το είδος, διαχείρισης αλλά και ενημέρωσης του τοπικού πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα, το πρόγραμμα «LIFE για το Kιρκινέζι» υλοποιείται σε 3 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (Περιοχή θεσσαλικού κάμπου, Περιοχή ταμιευτήρων πρώην λίμνης Κάρλας και Όρος Μαυροβούνι) και την ευρύτερη περιοχή τους. Έχει τετραετή διάρκεια και προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2016. Συντονιστής του προγράμματος είναι το Εργαστήριο Διαχείρισης Οικοσυστημάτων και Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ενώ στην ομάδα συμμετέχουν η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, ο Δήμος Ρήγα Φεραίου, ο Φορέας Διαχείρισης της Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου-Βελεστίνου και η Εταιρεία Περιβαλλοντικής Διαχείρισης NCC Ε.Π.Ε.. Το πρόγραμμα υλοποιείται με την οικονομική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο κ. Αθανάσιος Σφουγγάρης αναφέρεται στους στόχους του προγράμματος.
Στόχος είναι, αναφέρει, να καταστεί δυνατή η διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού και βιώσιμου πλαισίου για τη διατήρηση του Kιρκινεζιού στην περιοχή του προγράμματος. Για να γίνει αυτό, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα σχεδίασαν και υλοποιούν δράσεις που θα διασφαλίσουν μία θετική τάση ανάπτυξης του πληθυσμού του είδους στην περιοχή.
Το Κιρκινέζι (Falco naumanni) είναι ένα μικρό, μεταναστευτικό γεράκι που αναπαράγεται κατά αποικίες και προτιμά ζεστά, ανοιχτά και ξηρά στεπόμορφα ενδιαιτήματα, φυσικά ή διαχειριζόμενα χορτολίβαδα και μη εντατικές καλλιέργειες. Περνάει το διάστημα Οκτωβρίου - Φεβρουαρίου σε χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, ενώ καταφθάνει στη χώρα μας νωρίς την άνοιξη για να φωλιάσει. Η Ελλάδα αποτελεί μια από τις σημαντικότερες χώρες στην Ευρώπη για το είδος, μετά την Ισπανία και πιθανώς την Ιταλία, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της BirdLife International. Ο συνολικός ευρωπαϊκός πληθυσμός εκτιμάται σε 25.000 - 42.000 ζεύγη, με την Ελλάδα να φιλοξενεί περίπου το 10%, με το 75% από αυτά να βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας.
Δράσεις του προγράμματος
Πολλές είναι οι δράσεις που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ αρκετές είναι εκείνες που θα ολοκληρωθούν τα δύο τελευταία χρόνια του προγράμματος. Ενδεικτικά, επισημαίνει στη συνέχεια ο Διευθυντής του Εργαστηρίου Διαχείρισης Οικοσυστημάτων και Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Σφουγγάρης, η ομάδα ορνιθολόγων του προγράμματος παρακολουθεί το είδος καταγράφοντας τη συμπεριφορά του, τα σημεία φωλιάσματος και τροφοληψίας του. Παράλληλα, πραγματοποιείται έρευνα καταλληλότητας του βιοτόπου τροφοληψίας του κιρκινεζιού στη Θεσσαλία, με βάση την αφθονία- διαθεσιμότητα της τροφής του, σε συνδυασμό και με μελέτη της χρήσης του χώρου από το είδος. Εξάλλου, χάρη στη δικτύωση του προγράμματος με άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα και φορείς που ασχολούνται με το ίδιο αυτό είδος, γίνεται ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πολύτιμων πληροφοριών.
Νέοι, φοιτητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, αλλά και κάτοικοι της περιοχής έχουν ενταχθεί στην εθελοντική Τοπική Ομάδα Προστασίας που συμβάλει με όρεξη και θετική διάθεση στις διαχειριστικές δράσεις για το Kιρκινέζι, καθώς και στις δραστηριότητες ευαισθητοποίησης του κοινού.
Επιπλέον, χάρη στη δημιουργία του πακέτου περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, δεκάδες τάξεις σχολείων έχουν την ευκαιρία να μάθουν περισσότερα για την «Κιρκινέκα» - όπως αποκαλούν το είδος στα χωριά της περιοχής.
Χαρακτηριστικό της θετικής διάθεσης των κατοίκων της περιοχής απέναντι στο Kιρκινέζι, δεν παραλείπει να τονίσει ακόμα, είναι η άμεση ανταπόκριση στο κάλεσμα που έγινε για εγκατάσταση τεχνητών φωλιών σε σπίτια και αποθήκες. Η δράση αυτή που έχει σκοπό την αύξηση των θέσεων φωλεοποίησης στις κατάλληλες τοποθεσίες, επαναλαμβάνεται και φέτος, σε συνεργασία με το Δήμο Ρήγα Φεραίου και το Δήμο Κιλελέρ, με περισσότερες από 180 φωλιές να είναι έτοιμες να φιλοξενήσουν τους επισκέπτες τους.
Επίσης, σε συνεργασία με αγρότες της περιοχής, υποστηρίζεται καλλιέργεια ελληνικών ποικιλιών σιτηρών, (3500 στρέμματα για τις χρονιές 2013-14) και φυτεύονται φυτοφράχτες και μεμονωμένα δέντρα σε αγροτικές περιοχές - η ύπαρξη των οποίων βοηθά τα κιρκινέζια στην εύρεση τροφής. Μέχρι φέτος, έχουν φυτευθεί πάνω από 1000 δέντρα και θάμνοι ενώ γίνεται εγκατάσταση πολυετών λειμώνων σε ορεινές περιοχές του προγράμματος κ.α.
Τέλος, για την ενημέρωση των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών της περιοχής του προγράμματος λειτουργεί κινητή έκθεση ενημέρωσης, ενώ σε λίγους μήνες θα προβληθεί και το ντοκιμαντέρ που γυρίζεται ειδικά στα πλαίσια του προγράμματος LIFE για το Κιρκινέζι.
