Παρά την ανησυχία που προκάλεσε η επίσκεψη του υπουργού Περιβάλλοντος Γιάννη Τσιρώνη με τις αμφίσημες δηλώσεις του, η τοποθέτηση του καθ΄ ύλην αρμόδιου υπουργού Υποδομών Χρήστου Σπίρτζη ήταν καθησυχαστική και ελπιδοφόρα για την υπόθεση του Αχελώου. Στις προθέσεις της παρούσας κυβέρνησης φαίνεται να πρυτανεύει ο ορθολογισμός καθώς αποδέχεται τον σχεδιασμό των αρμοδίων υπηρεσιών: «να εξετασθεί η δυνατότητα ταπείνωσης της ανωτάτης στάθμης του ταμιευτήρα Συκιάς με κατάλληλη προσαρμογή του υπερχειλιστή, του έργου εισόδου/εξόδου της σήραγγας εκτροπής προς Θεσσαλία και του προγραμματιζόμενου Υδροηλεκτρικού Σταθμού Συκιάς που προφανώς θα έχει μειωμένη παραγωγή ενέργειας».
Η κυβέρνηση αναγνωρίζοντας ότι μέχρι τώρα έχουν δαπανηθεί περισσότερα από 650 εκατ. ευρώ για τα έργα Αχελώου, όχι μόνο δεν προσανατολίζεται στην «κατεδάφισή τους», όπως μάλλον ανεύθυνα εισηγούνταν αναρμόδια στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ την εποχή της ανέμελης αντιπολίτευσης, αλλά αντιθέτως διαπιστώνει ότι «η ήπια εκτροπή των 250 εκατ. κυβ. μέτρων νερού ετησίως από τον Αχελώο, σε σύνολο των 2 δισ. κ. μ. νερού, αποτελεί ένα μικρό μόνο ποσοστό» και αποδέχεται ότι «βασικός στόχος του έργου της εκτροπής του ποταμού Αχελώου είναι η μεταφορά υδάτων από ένα πλεονασματικό υδατικό διαμέρισμα της χώρας προς ένα άλλο ελλειμματικό».
Επιτακτική ανάγκη
Τούτων δοθέντων, με την κυβέρνηση να αποδέχεται την ολοκλήρωση των έργων στη Συκιά και τη Σήραγγα εκτροπής, οι εκπρόσωποι των θεσσαλικών φορέων που παρακολουθούν στενά την υπόθεση εκτιμούν πως υφίσταται η ανάγκη να ολοκληρωθεί και επικαιροποιηθεί ο ενεργειακός σχεδιασμός της ΔΕΗ και του υπουργείου Υποδομών. Επίσης, καθώς τις 3 Φεβρουαρίου, συνεχίζεται ο δικαστικός Γολγοθάς αφού εκδικάζεται στο ΣτΕ η προσφυγή κατά των Σχεδίων Διαχείρισης Υδάτων της Θεσσαλίας και Στερεάς, τονίζουν πως επιβάλλεται ο συντονισμός των φορέων της Θεσσαλίας (Περιφέρεια, ΠΕΔ, κ.α.) για νομική υποστήριξη και πίεση προς το ΥΠΕΚΑ προκειμένου να υποστηρίξουν στο ΣτΕ, τα Σχέδια Διαχείρισης, που το ίδιο το υπουργείο έχει εγκρίνει. Αναλυτικότερες τοποθετήσεις στην ιστοσελίδα των φορέων για τα νερά της Θεσσαλίας www.ypethe.gr .
Απορίες για Τσιρώνη
Στον υπουργό Χρ. Σπίρτζη απευθύνθηκε με ερώτησή του ο βουλευτής Καρδίτσας της ΝΔ Κώστας Τσιάρας αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Μεγάλες απορίες, ανησυχία και ερωτηματικά για τις προθέσεις τις κυβέρνησης σχετικά με το μέλλον των έργων της εκτροπής του άνω ρου του ποταμού Αχελώου, άφησε η πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Περιβάλλοντος κ. Γιάννη Τσιρώνη. Οι αμφίσημες δηλώσεις του, κατά τη σύσκεψη στο γραφείο του αντιπεριφερειάρχη Καρδίτσας, για τη δημιουργία μιας επιτροπής που θα εξετάσει τι θα μείνει από τα ημιτελή έργα και τι θα γκρεμιστεί, μάλλον δεν αφήνουν πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για την τελική ολοκλήρωση ενός από τα μεγαλύτερα αναπτυξιακά έργα στην ελληνική περιφέρεια τα τελευταία χρόνια.
Η ανησυχία αυτή γίνεται ακόμα μεγαλύτερη, όταν υφίσταται στο Συμβούλιο της Επικρατείας μια ακόμα εκκρεμής διαδικασία, που εμπλέκει και τον Αχελώο, έστω και έμμεσα και κρίνει εν πολλοίς το μέλλον του. Η εκδίκαση της προσφυγής κατά του Σχεδίου διαχείρισης υδάτινων πόρων Θεσσαλίας - Στερεάς Ελλάδας, που ως γνωστόν προβλέπει τη μεταφορά 250 εκατ. κ.μ. νερού από τον Αχελώο, αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη εξέλιξη στο δικαστικό σήριαλ της εκτροπής.
Θα ήθελα στο σημείο αυτό να σας επιστήσω την προσοχή σας στην τελευταία απόφαση 26/2014 του ΣΤΕ, το οποίο αποφάνθηκε, πως σε εξαιρετικές, περιπτώσεις μεγάλων τεχνικών έργων, τα οποία είναι απαραίτητα για την εθνική άμυνα της χώρας ή έχουν μείζονα σημασία για την εθνική οικονομία και ικανοποιούν ζωτικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, είναι δυνατό να επιτρέπονται επεμβάσεις σε προστατευόμενες περιοχές αυξημένου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος».
ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΣΤΑΘΜΗΣ
Ο Χρ. Σπίρτζης απάντησε εγγράφως υιοθετώντας την τοποθέτηση της Ειδικής Υπηρεσίας Δημοσίων Έργων Κατασκευής Υδραυλικών Υποδομών-ΕΥΔΕ Κ.Υ.Υ. του υπουργείου, που αναφέρει μεταξύ άλλων: «Σχετικά με την εκτροπή του Αχελώου, μετά την 26/2014 απόφασή της ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας- κατόπιν των από Νοέμβριο 2006 αιτήσεων ακύρωσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αιτωλοακαρνανίας, Δήμων, Περιβαλλοντικών Οργανώσεων και Επιμελητηρίων, ακυρώνεται ο υφιστάμενος σχεδιασμός, με τον οποίο υπήρχε η δυνατότητα μεταφοράς συνολικής ποσότητας νερού 600 εκατ. κυβικών μέτρων ετησίως.
Πρέπει επομένως να εξετασθεί και διερευνηθεί η δυνατότητα τροποποίησης του υφισταμένου σχεδιασμού του φράγματος Συκιάς. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να εκπονηθεί μία μελέτη για τη διερεύνηση του ζητήματος και την υποβολή προτάσεων. Στο πλαίσιο της μελέτης αυτής θα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα ταπείνωσης της ανωτάτης στάθμης του ταμιευτήρα Συκιάς με κατάλληλη προσαρμογή του υπερχειλιστή, του έργου εισόδου/εξόδου της σήραγγας εκτροπής προς Θεσσαλία και του προγραμματιζόμενου ΥΗΣ Συκιάς που προφανώς θα έχει μειωμένη παραγωγή ενέργειας.
Συνεπώς, μειώνεται η έκταση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων στη λεκάνη κατάκλισης και κυρίως επιτυγχάνεται η αποφυγή της κατασκευής του περιφράγματος προστασίας της LM. Αγίου Γεωργίου Μυροφύλλου. Με τον τροποποιημένο σχεδιασμό δεν θα επηρεάζεται η Ι.Μ. Αγίου Γεωργίου Μυροφύλλου, που χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα σημαντικό μνημείο σύμφωνα με τα κριτήρια της σύμβασης της Γρανάδας, καθώς δεν θα γίνουν παρεμβάσεις και δεν θα αλλοιωθεί η θέα με το τεχνητό ανάχωμα ενώ παράλληλα θα εξοικονομηθούν περίπου 40.000.000 ευρώ.
Επειδή στην απόφαση του ΣτΕ, σημειώνεται η έλλειψη στοιχείων πρόσφατων καταγραφών φυσικού περιβάλλοντος, στις περιοχές των έργων εκτροπής του ποταμού Αχελώου, ανατέθηκε κατόπιν δημόσιου διαγωνισμού και εγκρίθηκε με απόφαση, η Οικολογική Μελέτη Βάσης (ΟΜΒ), που καλύπτει το σύνολο των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος για τις περιοχές αυτές.
ΤΟ 10% ΤΟΥ ΑΧΕΛΩΟΥ
Επαναλαμβάνουμε για μια ακόμη φορά ότι βασικός στόχος του έργου της εκτροπής του ποταμού Αχελώου είναι η μεταφορά υδάτων από ένα πλεονασματικό υδατικό διαμέρισμα της χώρας προς ένα άλλο ελλειμματικό. Μια ανάγκη που υφίσταται ακόμη και σήμερα αλλά πιο έντονη, εξυπηρετεί και δεν αντιστρατεύεται της αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Πράγματι τα 4.000.000 στρέμματα του Θεσσαλικού κάμπου αποτελούν τη μεγαλύτερη ενιαία πεδινή έκταση της χώρας και για αυτό το λόγο η άμεση άρδευση του συνόλου του κάμπου με την απόληψη νερού από την υδρολογική λεκάνη του Αχελώου αποτελεί τη μόνη λύση ανάπτυξης. Το υδατικό διαμέρισμα της Θεσσαλίας είναι ελλειμματικό και τονίζεται η άποψη ότι δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν της ήπιας εκτροπής για να αντιμετωπιστεί το σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας. Τα τελευταία χρόνια ο Θεσσαλικός κάμπος μετατρέπεται σε «Σαχάρα» με τον Πηνειό ποταμό να έχει εξαφανιστεί πλέον σε ορισμένα σημεία της διαδρομής του, εγώ παράνομα φράγματα που στήνουν οι αγρότες με ξύλα, πέτρες, φερτά υλικά κ.λπ. κατά μήκος του εντείνουν το πρόβλημα της λειψυδρίας στο Θεσσαλικό κάμπο. Αναφορικά με τα πλεονεκτήματα της εκτροπής σε υδρευτικό / αρδευτικό επίπεδο, υποστηρίζεται ότι θα προσφέρει νερό ύδρευσης στις αστικές πόλεις και άρδευση στα αγροκτήματα της Θεσσαλίας, όπου σήμερα η ύδρευση γίνεται κυρίως από γεωτρήσεις, οι οποίες ενέχουν κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων, ενώ θα προσφέρει λύση στο πρόβλημα της υφαλμύρωσης των υπόγειων υδροφορέων που είναι επιτακτικό.
Συνεπώς η ήπια εκτροπή των 250 εκατ. κ. μ. νερού ετησίως από τον Αχελώο σε σύνολο των 2 δισ. κ. μ. νερού, αποτελεί ένα μικρό μόνο ποσοστό, το οποίο δεν πρόκειται να υποθηκεύσει το αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό μέλλον της Αιτωλοακαρνανίας. Αντίθετα, οι εναπομένουσες, μετά την εκτροπή, ποσότητες νερού στον ήδη ρυθμισμένο υδραυλικά Αχελώο ακόμα και στο δυσμενέστερο υδρολογικά σενάριο θα υπερεπαρκούν, έτσι ώστε να μην επηρεαστούν τα οικοσυστήματα, να αρδεύονται όλες οι αρδεύσιμες εκτάσεις και να εξασφαλίζεται πλήρως η ύδρευση των οικισμών της Αιτωλοακαρνανίας.
Μέχρι σήμερα έχουν δαπανηθεί από το Υπουργείο μας για τα «έργα μερικής εκτροπής του άνω ρου του ποταμού Αχελώου προς Θεσσαλία», περίπου 352.000.000 ευρώ. Επίσης για την κατασκευή του φράγματος Μεσοχώρας με τον ΥΗΣ αυτού, έχουν δαπανηθεί από τη ΔΕΗ Α.Ε. περίπου άλλα 300.000.000 ευρώ.
ΤΟ ΔΕΟΝ ΓΕΝΕΣΘΑΙ
Πρέπει να επισημανθεί ότι η 26/2014 απόφαση του ΣτΕ, δεν αναφέρεται καθόλου στην τύχη των υπαρχόντων έργων στο ενδιάμεσο διάστημα εκπόνησης νέων περιβαλλοντικών μελετών και όρων με τα νέα δεδομένα. Δική μας άποψη, είναι ότι πρέπει να γίνουν οι κάτωθι ενέργειες, τονίζει η πλευρά του υπουργείου:
Α) Οι σήραγγες εκτροπής του φράγματος Συκιάς υφίστανται από το τέλος της δεκαετίας του '80 και τα προφράγματα από το τέλος της δεκαετίας του '90, σχεδιάστηκαν να λειτουργήσουν για χρονικό διάστημα τεσσάρων έως έξι ετών, όσο απαιτείται συνήθως για την κατασκευή ενός μεγάλου φράγματος, που σημαίνει ότι είναι αμφίβολο αν θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν και σε ποιο βαθμό σήμερα, για τον λόγο που αρχικά σχεδιάστηκαν. Για υπέρτατους λόγους προστασίας της ανθρώπινης ζωής, του δημοσίου συμφέροντος και της προστασίας από την απώλεια του επενδεδυμένου κεφαλαίου, επιβάλλεται να ληφθούν προσωρινά μέτρα προστασίας των έργων σήραγγα εκτροπής και Φράγματος Συκιάς, διότι ότι εάν συμβεί αστοχία - κατάρρευσή τους, τότε εκτός από τις πάσης φύσεως υλικές ζημιές θα κινδυνέψουν ανθρώπινες ζωές στην περίμετρο των έργων και θα υπάρξει εκτεταμένη οικολογική καταστροφή. Τα τεύχη δημοπράτησης της εργολαβίας συντήρησης ύψους 10.000.000 με ΦΠΑ είναι έτοιμα, δεν είναι όμως εγκεκριμένη η ΣΑΕ 064 για το έτος 2015. (αρμοδιότητας Υπουργείων Οικονομίας- Ανάπτυξης )
Β) Μετά την υπογραφή του Σχεδίου Διαχείρισης της Θεσσαλίας και την οριστικοποίηση πλέον της εκτρεπόμενης ποσότητας υδάτων από τον ταμιευτήρα Συκιάς προς τη Θεσσαλική πεδιάδα στα 250 εκατ. κ. μ. ανά έτος πρέπει να εκπονηθεί νέα μελέτη για την τροποποίηση του υφιστάμενου σχεδιασμού του Φράγματος Συκιάς με τα νέα δεδομένα. Στην κατεύθυνση αυτή θα εξετασθεί η δυνατότητα ταπείνωσης της ανωτάτης στάθμης του ταμιευτήρα Συκιάς με κατάλληλη προσαρμογή του υπερχειλιστή, του έργου εισόδου/εξόδου της σήραγγας εκτροπής προς Θεσσαλία και του προγραμματιζόμενου ΥΗΣ Συκιάς που προφανώς θα έχει μειωμένη παραγωγή ενέργειας.
Γ) Στη συνέχεια με βάση την ανωτέρω μελέτη θα εκπονηθεί Συνολική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων με την οποία θα εγκριθούν οι περιβαλλοντικοί όροι βάσει των οποίων θα κατασκευασθούν τα έργα της ήπιας πλέον εκτροπής του ποταμού Αχελώου».
Ζ.
