Ορισμένα απ’ αυτά ήταν συντηρημένα, ενώ άλλα βρίσκονταν σε αναμονή για συντήρηση. Την ημέρα εκείνη έγινε μια σεμνή τελετή παράδοσης, παρουσία του βουλευτού Μάξιμου Χαρακόπουλου, του τότε δημάρχου Απόστολου Καλογιάννη, της διευθύντριας του Διαχρονικού Μουσείου Σταυρούλας Σδρόλια και μερικών φιλότεχνων. Είχε προηγηθεί συστηματική ενημέρωση της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη από τον βουλευτή Μάξιμο Χαρακόπουλο για την ανάγκη επιστροφής των έργων αυτών, η οποία τελικά στέφθηκε από επιτυχία. Ήδη το ειδικό τμήμα του Διαχρονικού Μουσείου έχει προχωρήσει αρκετά στην ολοκλήρωση του έργου της συντήρησής τους, με προοπτική να γίνει μελλοντικά μια μεγάλη έκθεση όλων των τοιχογραφιών τα οποία διασώθηκαν από την κατεδάφιση της Δημοτικής Αγοράς.
Η Φωτοθήκη Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής Ιστορίας έχει έλθει επανειλημμένως σε επαφή με τους κατιόντες συγγενείς του λαϊκού ζωγράφου, έχει ενημερωθεί για το ζωγραφικό έργο του Μιχάλη Παντόλφη και των απογόνων του, οι οποίοι είναι και εκείνοι ζωγράφοι, η δε δισέγγονη του, Αγγελική, ζωγράφος και η ίδια, είναι στενή φίλη της Φωτοθήκης.
Για τον ζωγράφο Μιχάλη Παντόλφη έχουμε γράψει και άλλες φορές από τις στήλες της εφημερίδας [1]. Όπως δείχνει και το όνομά του, ήταν ιταλικής καταγωγής (Pantolfi) και μάλιστα πιστεύεται ότι η οικογένεια του πατέρα του καταγόταν από τα ελληνόφωνα χωριά της Νότιας Ιταλίας, την οποία όμως εγκατέλειψαν μετά την αποτυχία των φιλελεύθερων κινημάτων της Ιταλίας (1848-1849) και κατέφυγαν στη νησιωτική Ελλάδα και τα παράκτια της Ιωνίας. Τα ονόματά τους (Μιχάλης ο ίδιος, Αλέξανδρος ο πατέρας του) και η φυγή τους στη Ελλάδα μετά τα Γαριβαλδινά, ίσως πιστοποιούν την ελληνόφωνη καταγωγή τους [2]. Οι Pantolfi ήταν μια οικογένεια λαϊκών καλλιτεχνών. Σαν πλανόδιοι μουσικοί, ζωγράφοι, φωτογράφοι, ηθοποιοί, ακόμα και ακροβάτες, περιέτρεχαν τις ελληνικές παροικίες της Μ. Ασίας και της Αιγύπτου, χωρίς ιδιαίτερες καλλιτεχνικές αξιώσεις.
Ο Μιχάλης Παντόλφης γεννήθηκε το 1886, όταν η οικογένεια βρισκόταν στην περιοχή της Σμύρνης. Αυτό πιστοποιούσε η ταυτότητά του. Μεγαλώνοντας σε τέτοιο περιβάλλον φυσικό ήταν να ακολουθήσει το οικογενειακό επάγγελμα και ενώ κάποτε βρισκόταν στη Χαλκίδα νυμφεύθηκε και απέκτησε δύο τέκνα. Όμως το 1922 χώρισε και εγκαταστάθηκε στη Λάρισα. Εδώ εξάσκησε αρχικά τη δουλειά του πλανόδιου φωτογράφου, νυμφεύθηκε εκ νέου και απέκτησε δύο τέκνα. Συγχρόνως βοηθούσε διάφορους καραγκιοζοπαίκτες στις παραστάσεις τους, ζωγράφιζε τις φιγούρες τους, μιμούνταν διάφορους ήρωες του Θεάτρου Σκιών και επειδή ήταν καλλίφωνος τραγουδούσε κατά τη διάρκεια της παράστασης. Από το 1934 άρχισε να ζωγραφίζει τους τοίχους γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι και από μαγαζί σε μαγαζί αντί «πινακίου φακής», όπως ο ομότεχνός του Θεόφιλος στην περιοχή του Πηλίου. Μεταπολεμικά η εικαστική παρουσία του δεν είναι αισθητή. Απλώς τριγυρνούσε στα παλιά ταβερνεία της πόλης χωρίς φίλους και έπινε ασταμάτητα. Πέθανε το χειμώνα του 1968.
Όπως είναι γνωστό στους παλιούς Λαρισαίους, στη σημερινή Πλατεία Δημάρχου Μπλάνα (πλατεία Λαού), υπήρχε μέχρι το 1978 το κτίριο της Δημοτικής Αγοράς, έργο που κατασκευάσθηκε κατά τη διάρκεια της τρίτης δημαρχιακής θητείας του Μιχαήλ Σάπκα (1929-1934). Επρόκειτο για ένα τετράγωνο οικοδόμημα μεγάλων διαστάσεων, στο εσωτερικό του οποίου υπήρχε ευρύχωρο αίθριο. Οι χώροι του και στις τέσσερες πλευρές εξωτερικά και εσωτερικά φιλοξενούσαν κυρίως καταστήματα τροφίμων (κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, πσντοπωλεία, κλπ.).
Το καλοκαίρι του 1978, έπειτα από απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, η Δημοτική Αγορά κατεδαφίσθηκε. Κατά τη διάρκεια της κατεδάφισης διαπιστώθηκε ότι σε κάποια καταστήματα υπήρχαν όμορφες τοιχογραφίες άγνωστου λαϊκού καλλιτέχνη. Η κατεδάφιση σταμάτησε και με τη συνδρομή του Δήμου και ορισμένων ευαίσθητων ατόμων της πόλης, ειδικό συνεργείο συντηρητών ανέλαβε την αποτοίχιση [3]. Η έρευνα που ακολούθησε απέδειξε ότι πολλά καταστήματα είχαν τοιχογραφηθεί κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου από τον λαϊκό ζωγράφο Μιχάλη Παντόλφη, όμως τα περισσότερα χάθηκαν γιατί είχαν επανειλημμένως επιχρισθεί με ασβέστη και μόνον στα ψαράδικα των αδελφών Μυλωνά και των Μέρχα και Γκανά διατηρήθηκαν. Όταν τον Ιούλιο του 1978 έγινε από ειδικό συνεργείο, η αποτοίχιση εκείνων των έργων του Παντόλφη που διατηρούνταν σε ικανοποιητική κατάσταση, αυτά παραδόθηκαν στον Δήμο, ο οποίος τα αποθήκευσε στο υπόγειο του Δημαρχιακού καταστήματος, όπου την περίοδο εκείνη στεγαζόταν προσωρινά η Λαογραφική Εταιρεία Λάρισας, το σημερινό Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο. Αργότερα, με τη μεταστέγαση του Μουσείου σε ιδιωτικό χώρο στην οδό Μανδηλαρά, οι τοιχογραφίες παρέμειναν στο Δημαρχείο, ξεχασμένες για καιρό. Επί δημαρχίας Καφφέ κάποιοι άνθρωποι του πολιτισμού της πόλης φρόντισαν για τη μεταφορά τους στον Βόλο, όπου εδρεύει η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Θεσσαλίας, προς συντήρηση, με προοπτική να επιστραφούν εν συνεχεία στη Λάρισα. Αυτό όπως είδαμε έγινε πριν από τρία χρόνια και η πόλη τώρα περιμένει την δημόσια έκθεσή τους.
[1]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Ο λαϊκός ζωγράφος Μιχάλης Παντόλφης, εφ. «Ελευθερία», φύλο της 19ης Αυγούστου 2015. Του ιδίου: «Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα – Β΄[2015], Λάρισα (2018) σελ. 149-152.
[2]. Μιχάλογλου Ποσειδώνας: Η περιπέτεια του καλλιτέχνη. Για τον λαϊκό ζωγράφο Μιχαήλ Παντόλφη, περ. «Σπαρμός», Λάρισα (Απρίλιος 1979) τεύχ. 20, σ. 7-11.
[3]. Βεατρίκη Σπηλιάδη: Έργα άσημου λαϊκού ζωγράφου αποτοιχίζονται στα ψαράδικα της Λάρισας. Θεωρούνται απόκτημα της λαϊκής μας εικονογραφίας, εφ. «Καθημερινή», Αθήνα, φύλλο της 5ης Αυγούστου 1978.
