Νερό: Οσα έφερε και όσα πήρε...

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 2023

Η μεγάλη πλημμύρα που πλήγωσε τον κάμπο και την πόλη της Λάρισας

Πάνε πάνω από 60 χρόνια από τότε που ο Σπύρος Πλασκοβίτης έγραφε ένα μυθιστόρημα, που χαρακτηρίστηκε μετέπειτα σταθμός στην ελληνική πεζογραφία, και το ονόμαζε «Το Φράγμα». Σαν κατασκευή ένα φράγμα αποτελεί ένα πολυδύναμο σύμβολο της δομής του σημερινού κόσμου.

Ελκυστικό μα συνάμα τερατώδες. Μεγαλειώδες επίτευγμα της επινοητικότητας του ανθρώπου, αλλά και μια ύβρη προς τους φυσικούς νόμους. Όσο στέκεται όρθιο, χαρίζει την ευημερία σε όλους, αλλά σαν απειληθεί με την κατάρρευσή του υπάρχει ο κίνδυνος να διαλύσει τα πάντα. Ακόμα και την Γκρίζα. Μια πόλη που βρίσκεται δίπλα του...
Στα τέλη του Αυγούστου η Λάρισα ζούσε σε ρυθμούς επιστροφής από τη ραστώνη του καλοκαιριού. Οι τελευταίοι αδειούχοι αδυνατούσαν να πιστέψουν ότι θα έπρεπε να αφήσουν τις ξαπλώστρες τους ή τα βουνά τους για να γυρίσουν στην καθημερινότητά τους. Η πόλη, όμορφη και χαλαρή. Βόλτες, συναυλίες και λίγο προεκλογικό κλίμα ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών. Κανένα άγχος.
Στις αρχές του Σεπτέμβρη οι ειδήσεις που έρχονταν από τον Βόλο ήταν ανησυχητικές. Ο Ντάνιελ είχε κάνει την εμφάνισή του. Μα ο νομός της Μαγνησίας φαινόταν μακριά από και για τη Λάρισα.
***
Ο Νίκος διατηρεί μια οικογενειακή επιχείρηση επί της oδού Βόλου. Φτάνοντας ένα πρωί στο πάρκινγκ του καταστήματός του, δεν πίστευε αυτό που έβλεπε. Τα τζάμια από το κατάστημά του είχαν σπάσει καθώς το νερό είχε γεμίσει το υπόγειό του. Όλα αυτά τα χρόνια άκουγε για τον Γκουσμπασανιώτη αλλά δεν είχε δει τη δύναμή του. Όταν πλημμύρισε την κατάλαβε. Τότε ήταν που χτύπησε ο πρώτος συναγερμός για τη Λάρισα. Η σύνδεση με Βόλο κόπηκε από την παλιά εθνική οδό και δεκάδες άνθρωποι αποκλείστηκαν στα χωριά τους. Τα εργοστάσια σταμάτησαν να λειτουργούν όπως και όλες οι επιχειρήσεις. Χρειάστηκε να περάσουν δύο 24ωρα για να ηρεμήσουν τα πράγματα.
Η Λάρισα δεν ανησύχησε πολύ καθώς το νερό δεν την άγγιξε παρά μόνο στις παρυφές της. Μικρή ζημιά φαινόταν. Οι πολίτες άρχισαν να μοιράζουν στο διαδίκτυο την ιστορία του «γιατί η Λάρισα δεν πλημμυρίζει ποτέ» λόγω των έργων του αποχετευτικού που έγιναν επί θητείας Λαμπρούλη. Τελικά όμως τα πράγματα σ’ αυτήν την περίπτωση δεν θα τελείωναν τόσο απλά.
Η Ιωάννα με τον σύζυγό της, Μιχάλη ζούνε δεκάδες χρόνια στην Πηνειάδα. Ζευγάρι μια ζωή σχεδόν. Όταν τους πήραν τηλέφωνο τα παιδιά τους να τους ρωτήσουν αν ανησυχούν εκείνοι δεν έκρυψαν τον φόβο τους. «Ελάτε να μας πάρετε» είπαν και γλίτωσαν. Οι υπόλοιποι εγκλωβίστηκαν λίγο μετά το τηλεφώνημα. Το ποτάμι δεν είχε ποτέ ξανά τέτοια όψη.
Στη Λάρισα η γέφυρα του Πηνειού στον δρόμο για τη Γιάννουλη είχε μεταμορφωθεί σ’ ένα ασυνήθιστο αξιοθέατο. Νεαρά ζευγάρια, γονείς με παιδιά, μεγάλες παρέες και γέλια, αναμιγνύονταν με επιφωνήματα θαυμασμού. Οι φακοί των κινητών είχαν ανάψει για να βγούνε οι αναμνηστικές φωτογραφίες καθώς η αστυνομία παρατηρούσε διακριτικά, περιμένοντας νεότερες εντολές. Ένας βόμβος σαν να ακουγόταν από τα έγκατα της γης. Φερτά υλικά περνούσαν σαν «σφαίρα» κάτω από τη γέφυρα και οι κορμοί τον δένδρων έμοιαζαν… οδοντογλυφίδες σε ρυάκι. Η εξωτερική κοίτη απλωνόταν προς κάθε κατεύθυνση. Ποτέ το νερό δεν είχε τόση ορμή. Ένα ίχνος σοβαρής ανησυχίας άρχιζε να κάνει την εμφάνισή του.
***
Στον Άγιο Θωμά επί της οδού Ιωαννίνων στο γεφυράκι είχε μαζευτεί κόσμος για να δει ένα περίεργο θέαμα. Το νερό έβγαινε μέσα από τις σχάρες, ενώ μάταια συνεργεία της ΔΕΥΑΛ πάλευαν για να το τραβήξουν. Ήταν μόλις η αρχή.
Μέσα σε λίγες ώρες ο μισός Άγιος Θωμάς γέμισε νερά. Ποτέ κανείς δεν θυμόταν να είχε τέτοια όψη. Εκατοντάδες ισόγεια και ακόμα τόσα υπόγεια έπαθαν τεράστια καταστροφή.
Ο δρόμος για τη Γιάννουλη σταμάτησε να λειτουργεί καθώς το ανάχωμα πίσω από τις Εργατικές Κατοικίες έσπασε και νερό δημιούργησε μια νέα κοίτη. Ικανή για να καταστρέψει εκατοντάδες σπίτια και να ξηλώσει τα πάντα στο πέρασμά του.
Στη Νέα Σμύρνη ένα ζευγάρι με δύο μικρά παιδιά προσπαθούσε να διατηρήσει την ψυχραιμία του. Είχαν έρθει στην Ελλάδα πριν από 12 χρόνια και νοίκιαζαν από τότε μια μονοκατοικία δίπλα από την οδό Σάκη Καράγιωργα. Ποτέ δεν περίμεναν ότι θα διέτρεχαν τέτοιον κίνδυνο. Η γυναίκα μιλούσε συνέχεια με τη μητέρα της στη Ρουμανία και ο άνδρας της έψαχνε τρόπο να μαζέψει τα πράγματα για να φύγουν. Στην οδό Αλωπεκής στη Φιλιππούπολη, απέναντι από τον Άγιο Θωμά το νερό είχε φτάσει κοντά στους πρώτους ορόφους μεγάλων πολυκατοικιών. Όσο περνούσαν οι ώρες στο Κουλούρι το νερό έφτανε απειλητικά ψηλά. Στη Φαλάνη δεν ξανάδαν τόσο νερό να περνάει και να κατευθύνεται προς τα Τέμπη. Οικογένειες άφηναν τα σπίτια τους. Τα κινητά χτυπούσαν σαν τρελά.
Πριν από λίγα χρόνια μια καινούρια οικοδομή ολοκληρώθηκε πίσω ακριβώς από τον ΟΑΕΔ. Συνοικία Ιπποκράτης με μεγάλα καταστήματα στο ισόγειο, έλεγε η αγγελία στην Ελευθερία. Τα διαμερίσματα πουλήθηκαν αμέσως καθώς η κατασκευή ήταν ωραία και η γειτονιά πέντε λεπτά από το κέντρο. Οι κάτοικοί της εκείνες τις ημέρες κοιτούσαν λεπτό προς λεπτό το νερό να έχει δημιουργήσει μια τρύπα στο ανάχωμα της Σανδράκη και μερόνυχτα ολόκληρα τα συνεργεία να παλεύουν να το κρατήσουν όρθιο. Αυτό ήταν το μεγάλο στοίχημα της πόλης που έπρεπε να κερδηθεί…
Έξω από την πόλη το νερό άρχιζε να κατευθύνεται προς τη λίμνη Κάρλα κι ένας δεύτερος εφιάλτης ξεκινούσε. Τα χωριά απειλούνταν και οι καλλιέργειες έγιναν θάλασσα.
***
Στο βιβλίο του Πλασκοβίτη «Το Φράγμα» υπάρχει ένας φόβος. Γίνεται λόγος για ένα κρυφό ελάττωμα, ένα απροσπέλαστο ρήγμα που φωλιάζει μέσα σ’ αυτήν την εξωτερικά πανίσχυρη κατασκευή. Η πίστη στη σταθερότητα του αρχίζει προοδευτικά να κλονίζεται στην κοινή συνείδηση. Από τους ψίθυρους ανησυχεί και η εξουσία. Τότε αποφασίζει να αναθέσει σ’ ένα ξεχωριστό επιστήμονα, την υδρολόγο-μηχανικό Βαλέρη, να το επισκεφτεί και να μελετήσει την κατάσταση επιτόπια. Μα η πρόθεσή της είναι στην πραγματικότητα όχι να ερευνηθούν οι πληγές του συστήματος, παρά να χρησιμοποιήσει το κύρος του επιστήμονα σαν κάλυμμα στην προσπάθειά της να παραπλανήσει, να καθησυχάσει το κοινό, ν’ απομακρύνει την αμφισβήτηση.
Στη Λάρισα ο φόβος επέπλεε για αρκετές ημέρες. Τα δεδομένα ανατράπηκαν. Τα πήρε το νερό. Τα πήρε ο ποταμός. Άγνωστο πως θα βρει ο τόπος την περπατησιά του ξανά. Η κυβέρνηση θέλοντας να κάμψει τις όποιες αντιδράσεις στέλνει τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης ξανά και ξανά. Στήνει ομάδα εργασίας στον κάμπο. Την ίδια ώρα οι μηχανολόγοι μηχανικοί από την Ολλανδία βγάζουν πορίσματα και εξηγούν λύσεις. Καθησυχάζεται όμως ο κόσμος;
Η Γκρίζα και η Λάρισα, το φράγμα και το ποτάμι, οι Ολλανδοί και ο Βαλέρης μπλέκονται ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον μύθο. Γίνονται θολά σαν τα νερά που πλημμύρισαν τον κάμπο.
Μπορεί να ανατραπεί η κατάσταση; Το μέλλον θα δείξει…
ΚΩΣΤΑΣ ΓΚΙΑΣΤΑΣ