Το γεγονός αυτό μας δίνει την ευκαιρία να μιλήσουμε για την ονομαστή οικογένεια Κουκουτάρα, πολλά μέλη της οποίας άφησαν το στίγμα τους (εμπορικό, καλλιτεχνικό, κοινωνικό) στη ζωή της Λάρισας και έδωσαν απογόνους με ηχηρά ονόματα, τα οποία διαπρέπουν όχι μόνο στη Λάρισα και στην Αθήνα, αλλά και στο εξωτερικό. Επίσης, μας δίνει και μια άλλη ευκαιρία, να μιλήσουμε για την πορεία, την εξέλιξη και την παραγωγική δραστηριότητα του εργοστασίου υφαντουργίας που ίδρυσε η οικογένεια και τη συμβολή του στη βιομηχανική ανάπτυξη της Λάρισας.
Η οικογένεια Κουκουτάρα, σύμφωνα με τους απογόνους της, έλκει την καταγωγή της από το χωριό Ραχούλα της ευρύτερης περιοχής των Τρικάλων. Ως γενάρχης της μπορεί να θεωρηθεί ο Νικόλαος Κουκουτάρας, ο οποίος με την οικογένειά του μετοίκησε τη δεκαετία του 1870 στη Λάρισα. Από τις πρώτες του ενέργειες μετά την εγκατάστασή του στην πόλη μας ήταν να ενοικιάσει προς εκμετάλλευση την αλιεία της λίμνης Κάρλας, η έκταση της οποίας την περίοδο εκείνη ήταν πολύ μεγάλη, είχε πλουσιότατη ιχθυοπαραγωγή και τα ψάρια της (κυπρίνοι, σαζάνια, γριβάδια και άλλα) ήταν περιζήτητα όχι μόνο στην αγορά της Λάρισας, αλλά και σε ολόκληρη τη Θεσσαλία. Με τα χρήματα που κέρδισε έκανε μια πρώτη αγορά 6.000 στρεμμάτων στην περιοχή του Μεγάλου Κεσερλί (Συκούριο).
Ο Νικόλαος Κουκουτάρας απέκτησε από τον γάμο του δύο τέκνα, τον Στέφανο και τη Μαρίκα. Ο Στέφανος γεννήθηκε το 1876 και από μικρός βοηθούσε τον πατέρα του στις διάφορες επιχειρήσεις και όταν ανδρώθηκε πήρε στα χέρια του την επιμέλεια των επιχειρήσεων της οικογένειας. Εν τω μεταξύ, κατά το 1881, με την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, ο Τούρκος ιδιοκτήτης της περιοχής του Κραννώνα πούλησε μια έκταση 24.000 στρεμμάτων, μαζί με πολλά πρόβατα, άλογα και το κονάκι του, ένα τετραώροφο εντυπωσιακό κτίσμα, στον ηγεμόνα της Σάμου Αλέξανδρο Καραθεοδωρή, της γνωστής οικογένειας του μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Ο γιος του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή σπούδασε στο Παρίσι Γεωπονία και μετά το πέρας των σπουδών του εγκαταστάθηκε στο κτήμα τους στον Κραννώνα για να εφαρμόσει τις γνώσεις του στην κτηματική περιουσία του πατέρα του. Είχε, όμως, την ατυχία να προσβληθεί από ελονοσία και να πεθάνει νεότατος. Έπειτα από το θλιβερό αυτό γεγονός, ο πατέρας του πούλησε το 1900 όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία που είχαν στον Κραννώνα στον Στέφανο Κουκουτάρα. Ο τελευταίος για να συμπληρώσει το απαιτούμενο χρηματικό ποσό, εκτός από τα έσοδα από την εκμετάλλευση των ψαριών της λίμνης Κάρλα, αναγκάστηκε να πουλήσει και το κτήμα που είχε η οικογένειά του στο Συκούριο.
Όμως, γύρω στα 1920 με τον νόμο περί απαλλοτριώσεων έμεινε με 10.000 στρέμματα και διέμενε στο κονάκι του Κραννώνα, όπου είχε δημιουργήσει ένα θαυμάσιο περιβάλλον. Με την ευκαιρία αυτή να αναφέρουμε ότι το κονάκι του Κραννώνα όλο ατό το διάστημα ήταν σε καλή κατάσταση, αλλά με τον σεισμό του 1941 υπέστη σοβαρές ρηγματώσεις, θεωρήθηκε ακατοίκητο και μεταπολεμικά κατεδαφίσθηκε.
Ο Στέφανος Κουκουτάρας περί το 1900 νυμφεύθηκε την Ανδρομάχη Ροδοπούλου, αδελφή του Ανδρέα Ροδοπούλου, συμβολαιογράφου της Λάρισας [1]. Στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας στο Α’ Νεκροταφείο της Λάρισας υπάρχει η προτομή του Στέφανου Κουκουτάρα, έργο του γλύπτη Φιλόλαου Τλούπα, αδελφού του γνωστού φωτογράφου Τάκη Τλούπα. Σε ομαδική έκθεση στο Ζάππειο Μέγαρο το 1950, ο Λαρισαίος καλλιτέχνης Φιλόλαος Τλούπας μεταξύ των έργων του είχε εκθέσει και τη μαρμάρινη προτομή του Στέφανου Κουκουτάρα που αναφέραμε, γιατί ο τελευταίος το είχε ζητήσει από τον γλύπτη όταν ακόμη ζούσε (απεβίωσε το 1955). Σε επιστολή προς κάποιον φίλο του ο Φιλόλαος επιβεβαιώνει ότι το γένος της Ανδρομάχης Κουκουτάρα προερχόταν από την οικογένεια Ροδοπούλου: «Ὁ Καραγάτσης (το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Ροδόπουλος) ήρθε χθες σαν κριτικός της «Βραδυνής». Του άρεσε ἡ δουλειά μου και ιδιαίτερα ὁ Κουκουτάρας που είναι και συγγενής του και τον ξέρει καλά» [2]. Ο Στέφανος Κουκουτάρας με τις άοκνες επαγγελματικές του προσπάθειες και την παροιμιώδη εργατικότητά του θεωρείται ότι υπήρξε ο θεμελιωτής της μεγάλης δυναστείας της οικογένειας, η οποία αριθμεί σήμερα πολλά μέλη, διασκορπισμένα στη Λάρισα, την Αθήνα και το εξωτερικό. Το ζεύγος Στέφανος και Ανδρομάχη Κουκουτάρα απέκτησαν τέσσερα τέκνα. Με τη σειρά είναι τα εξής:
*Ο Νικόλαος το 1901. Μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, το 1923 πήγε στη Βιέννη, όπου σπούδασε χημικός και ειδικεύτηκε ιδιαίτερα στις νέες τεχνικές βαφής υφασμάτων. Η καριέρα του διαφαινόταν λαμπρή και έφθασε να γίνει βοηθός καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Όμως, επειδή η πολιτική κατάσταση με την επικράτηση του Χίτλερ στην εξουσία δεν διαγράφονταν ομαλή, το 1935 εγκατέλειψε τη Βιέννη και επέστρεψε στη Λάρισα για να βοηθήσει με τις ειδικές γνώσεις που είχε αποκτήσει, στο εργοστάσιο υφαντουργίας, το οποίο είχαν ιδρύσει από το 1930 ο πατέρας του Στέφανος και ο αδελφός του Παναγιώτης (Τάκης). Η πολύχρονη παρουσία του στη Βιέννη τον βοήθησε να αγαπήσει την κλασική μουσική και ιδιαίτερα την όπερα και να αποκτήσει γνωριμίες με διεθνείς καλλιτεχνικούς κύκλους. Στις 30 Δεκεμβρίου 1936 νυμφεύθηκε την υψίφωνο Ευφροσύνη (Φωφώ) Αλεξάνδρου (1914-2011). Ο γάμος έγινε στην Αθήνα, στην κατοικία του Αρίσταρχου Κατσάρου, οινοποιού από τον Τύρναβο [3]. Νίκος και Φωφώ Κουκουτάρα απέκτησαν δύο τέκνα. Το 1939 τον πρωτότοκο Στέφανο, ο οποίος σπούδασε για ένα διάστημα οικονομικά στη Βιέννη, αλλά τελικά επέστρεψε στην Ελλάδα και διέμενε μόνιμα στην Αθήνα, όπου εργαζόταν. Πέθανε το 2009 χωρίς να αφήσει απογόνους. Το 1950 απέκτησαν και τον Γιάννη Κουκουτάρα, ο οποίος μετά το πέρας των εγκυκλίων σπουδών του μετέβη στη Βιέννη, όπου έκανε ανώτερες σπουδές στη Μουσική Ακαδημία της αυστριακής πρωτεύουσας. Εκεί, υπάκουσε στις παροτρύνσεις του διάσημου Έλληνα βαθύφωνου Νικολάου Ζαχαρίου (1923-2007) [4] και συνέχισε τις σπουδές του στο Concervatoire (Ωδείο) Giuseppe Verdi του Μιλάνου, αλλά και με ιδιωτικά μαθήματα. Ως βαρύτονος είχε την τιμή να τραγουδήσει και με την ορχήστρα της Σκάλας του Μιλάνου στην εκτέλεση έργου θρησκευτικής μουσικής (ορατόριο) σε διεθνές φεστιβάλ. Συμμετείχε, επίσης, σε διάφορες παραστάσεις όπερας και έδωσε ρεσιτάλ σε όλα σχεδόν τα μέρη του κόσμου. Δεν αποκόπηκε, όμως, από την πατρίδα του και είχαμε την τύχη να τον απολαύσουμε πολλές φορές σε ρεσιτάλ και παραστάσεις στο Δημοτικό μας Ωδείο.
(Συνέχεια)
-------------
[1]. Η οικογένεια Ροδοπούλου ζούσε στην Πάτρα και μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας στο Ελληνικό Βασίλειο, ο Ανδρέας Ροδόπουλος ήλθε το 1881 στη Λάρισα, όπου εργάστηκε ως συμβολαιογράφος. Για περισσότερα βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Ο Συμβολαιογράφος Ανδρέας Ροδόπουλος, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 9ης Σεπτεμβρίου 2015. Του ιδίου: Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα, τόμ. Β’ (2018), σελ. 219-222.
[2]. Τράντας Γιώργος. Φιλόλαος Τλούπας, ο γνωστός-άγνωστος συμπολίτης μας, περ. «Αχιλλίου πόλις». Ι. Μ. Λαρίσης και Τυρνάβου, τόμ. 8ος (Νοέμβριος 2022) , σελ. 341-342. Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας δίνει και μια ωραία αισθητική περιγραφή του γλυπτού πορτρέτου του Στέφανου Κουκουτάρα.
[3]. Γρηγορίου Αλέξανδρος. Φωφώ Κουκουτάρα (1914-2011). Η μεγάλη κυρία του Πολιτισμού και των Τεχνών, εφ. «Ελευθερία» Λάρισας, φύλλο της 14ης Δεκεμβρίου 2014.
[4]. Ο Νίκος Ζαχαρίου ήταν επί χρόνια βασικό στέλεχος στις μουσικές παραστάσεις της Σκάλας του Μιλάνου, κυρίως, όμως, μας είναι γνωστός για την αδιάκοπη και στενή συνεργασία του με τη Μαρία Κάλλας σε 14 όπερες.
[5]. Οι χρονολογίες πολλών ατόμων της οικογένειας Κουκουτάρα έχουν αντληθεί προφορικά από τους απογόνους της και κυρίως από τις χρονολογίες που είναι χαραγμένες στην επιτάφια πλάκα του οικογενειακού τάφου του παλαιού Νεκροταφείου της Λάρισας. Σχετικά βλέπε: Γρηγορίου Αλέξανδρος. Το Α’ Δημοτικό Νεκροταφείο της Λάρισας, ιδιωτική έκδοση εκτός εμπορίου, Λάρισα (2013), σελ. 78. Οι ημερομηνίες επιβεβαιώθηκαν και μετά από αυτοψία του μέλους της Φωτοθήκης Λάρισας Παναγιώτη Δομούζη.
[6]. Σούρας Μιχαήλ. Υφαντουργείον Παν. Κουκουτάρα - Νικ. Καζαντζή, εφ. «Ελευθερία» Λάρισας, φύλλο της 10ης Αυγούστου 1933. Από το αρχείο του μέλους της Φωτοθήκης Αχιλλέα Καλτσά.
