Φωτογραφίες από τις συνοικίες της πόλης είναι σπανιότατες ή δεν υπάρχουν καθόλου. Η σημερινή είναι η εξαίρεση, γι’ αυτό και θεωρείται σπάνια. Ανήκει στον Νικόλαο Κουρτίδη, φωτογράφο από την Αθήνα, ο οποίος υπέγραφε σαν «Nicourt» στο κάτω δεξιό τμήμα της φωτογραφίας και απεικονίζει τη νοτιοδυτική πλευρά της Λάρισας. Η φωτογραφία πρέπει να είναι παρμένη από τον Υδατόπυργο του Ο.Υ.Η.Λ. (σήμερα Δ.Ε.Υ.Α.Λ.), γιατί δεν μπορώ να φαντασθώ άλλο ψηλότερο σημείο στην περιοχή αυτή, από το οποίο να απεικονίζεται μ’ αυτόν τον τρόπο ένα τμήμα της πόλης μας. Λόγω της αποστάσεως τα απεικονιζόμενα κτίσματα με δυσκολία γίνονται διακριτά, αλλά όποιος γνωρίζει τη χωρογραφία της περιοχής μπορεί εύκολα να προσανατολισθεί και να αναγνωρίζει ακόμα και κτίρια που δεν υπάρχουν σήμερα.
Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας διακρίνουμε την πορεία του Πηνειού ποταμού, ο οποίος στο σημείο αυτό εμφανίζει μια καμπύλη διαδρομή. Είναι μια ηλιόλουστη ημέρα και τα νερά του κινούνται ήρεμα. Στη δεξιά όχθη παρατηρούμε μια μικρή πρόχειρη σκάλα να εισχωρεί μέσα στην κοίτη του. Σ’ αυτήν οι γυναίκες της περιοχής έπλεναν τα μεγάλα και βαριά αντικείμενα της οικοσκευής τους. Η πρόσβαση της όχθης στο σημείο αυτό φαίνεται ομαλή. Πιο πάνω σε μια επίπεδη περιοχή της όχθης είναι στημένες δύο σκηνές. Πρέπει να είναι καλοκαίρι γιατί τα παραπετάσματα των σκηνών είναι ανασηκωμένα.
Όλη η περιοχή της Λάρισας πίσω από τη δεξιά όχθη είναι ο Αρναούτ Μαχαλάς, δηλαδή η συνοικία του Αγίου Αθανασίου. Το βορειότερο τμήμα της συνοικίας είχε τότε την ονομασία Σάλια, γιατί εδώ στις πρωτόγονες σκάλες του Πηνειού ειδικοί εργάτες, οι σαλτζήδες, σταματούσαν την πορεία μεγάλων κορμών ξύλων συσκευασμένων σε ντάνες, τα οποία έρχονταν από τις υπώρειες της Πίνδου ακολουθώντας τη φυσική ροή των νερών του ποταμού. Τα ανέβαζαν στην όχθη, τα μετακινούσαν σε υπαίθρια ξυλουργεία όπου τα έδιναν μορφή και από εκεί τα διοχέτευαν σε ολόκληρη την ανατολική Θεσσαλία.
Τα σπουδαιότερα κτίσματα που μπορούμε να διακρίνουμε ξεκινώντας από αριστερά είναι η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Ως γνωστόν [1] ο πρώτος ναός είχε κτισθεί το 1869 με δυσκολία λόγω της Τουρκοκρατίας, αλλά με τη μορφή που τον βλέπουμε στη φωτογραφία έγινε το 1925. Αυτήν τη χρονολογία είχε ξανακτισθεί από την αρχή, επειδή προφανώς ο παλαιότερος ναός ήταν απλός, μικρός και δεν επαρκούσε για την εξυπηρέτηση των αναγκών της ενορίας. Ο νέος ναός αρχιτεκτονικά ακολουθούσε τον ρυθμό σταυροειδούς βασιλικής με τρούλο και είχε μόνο ένα κωδωνοστάσιο στη βορειοδυτική γωνία. Η διάρκεια ζωής του ήταν σύντομη, γιατί καταστράφηκε σοβαρά από τον μεγάλο σεισμό της 1ης Μαρτίου 1941 και θεωρήθηκε κατεδαφιστέος. Η εκκλησία αναγκάσθηκε να στεγασθεί προσωρινά σε αίθουσες του διπλανού παλαιού μικρού σχολείου, οι οποίες διαρρυθμίστηκαν κατάλληλα. Το 1987 στη θέση του παλαιού κατεστραμμένου ναού ανεγέρθηκε ο σημερινός μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Αθανασίου.
Δεξιότερα του ναού εξέχει το διώροφο κτίριο του 7ου Δημοτικού Σχολείου. Είχε κτισθεί μαζί με άλλα έξι σχολικά συγκροτήματα κατά την τρίτη δημαρχιακή θητεία του δραστήριου δημάρχου Μιχαήλ Σάπκα (1929-1934), όταν πρωθυπουργός ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος και υπουργός Παιδείας ο Γεώργιος Παπανδρέου.
Στη συνέχεια, κοντά στην όχθη, επί της σημερινής οδού Κραννώνος, υπάρχει ένα ερειπωμένο μονώροφο κτίριο. Ήταν ο ξενώνας που είχε κτίσει το 1889 ο μεγάλος ευεργέτης της Λάρισας Ιωάννης Κουτλιμπανάς [2], για τους πατριώτες του Ζαρκινούς, με σκοπό να χρησιμοποιείται ως χώρος προσωρινής διαμονής από τους συντοπίτες του όταν επισκέπτονταν τη Λάρισα για διάφορες εργασίες τους. Τελικά χρησιμοποιήθηκε για καιρό σαν υφαντουργείο του Πατσάλη, ώσπου το 1925 ένας εμπρησμός το κατέστρεψε ολοκληρωτικά. Στη φωτογραφία διακρίνεται ερειπωμένο.
Τέλος στο βάθος δεξιά αναγνωρίζεται η φιγούρα του 404 Στρατιωτικού Νοσοκομείου. Το κτίριο αυτό άργησε πολύ να αποπερατωθεί. Ενώ οι μελέτες κατασκευής είχαν ολοκληρωθεί το 1910 [3], οι βαλκανικοί πόλεμοι, ο διχασμός, η μεσολαβήσασα άστατη πολιτική κατάσταση και η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 διέκοψαν για πολλά χρόνια την ανοικοδόμησή του. Από το 1930 όμως οι εργασίες κατασκευής συνεχίσθηκαν και το 1934 τελείωσαν οι βασικές εργασίες. Εγκαινιάσθηκε επίσημα το 1936 και αρχικά ονομάστηκε «Β’ Στρατιωτικόν Νοσοκομείον», επειδή εξυπηρετούσε αποκλειστικά τις υγειονομικές ανάγκες του Β’ Σώματος Στρατού. Μεταπολεμικά πήρε τη σημερινή ονομασία του «404 Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Λάρισας». Στην πίσω πλευρά του ο ακάλυπτος χώρος αντιστοιχεί με το σημερινό πάρκο του Αγίου Αντωνίου, ενώ στο βάθος μόλις διακρίνεται το κτίριο όπου στεγαζόταν η ταξιαρχία Ιππικού. Η υπόλοιπη περιοχή της συνοικίας είναι διάσπαρτη από μικρά ισόγεια κτίσματα, τα οποία αντιστοιχούν σε κατοικίες των ανθρώπων της συνοικίας.
Η χρονολόγηση της φωτογραφίας είναι δύσκολη, καθώς δεν υπάρχουν γραπτά στοιχεία. Είναι σαφώς προπολεμική και βασίζεται στην παρουσία ορισμένων κτιρίων. Πιστεύεται ότι πρέπει να τοποθετηθεί περίπου στα 1935.
[1]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ο ναός του Αγίου Αθανασίου, εφ. «Ελευθερία», Λάρισα, φύλλο της 8ης Ιανουαρίου 2014.
[2]. Είναι το ίδιο πρόσωπο, το οποίο με οικονομική χορηγία του κτίσθηκε το Κουτλιμπάνειο Πολιτικό Νοσοκομείο της Λάρισας.
[3]. Εφ. «Μικρά», Λάρισα, φύλλο της 11ης Φεβρουαρίου 1910.
