Η συγκεκριμένη εφημερίδα ήταν μία από τις σπουδαιότερες, εγκυρότερες και μακροβιότερες εφημερίδες της παλιάς Λάρισας. Οι προσεκτικοί αναγνώστες της στήλης θα έχουν παρατηρήσει ότι αν και δεν έχουν διασωθεί όλα τα φύλλα της, έχουμε καταφύγει πολλές φορές στην ειδησεογραφία της και έχουμε αντλήσει σημαντικές πληροφορίες που αφορούν την πόλη μας για την περίοδο εκείνη. Εκδότης, διευθυντής, συντάκτης, πολλές φορές και τυπογράφος, όλα αυτά μαζί, ήταν ο Θρασύβουλος Μακρής (1874-1952) [1], γνωστός και με το ψευδώνυμο Θρασύς. Το πρώτο φύλλο της «Μικράς» κυκλοφόρησε στις 26 Απριλίου του 1896, ημέρα έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας. Το μέγεθός της ήταν όσο ένα μεγάλο επιστολόχαρτο και αρχικά κυκλοφορούσε μία φορά την εβδομάδα, κάθε Κυριακή. Αργότερα, μεγαλώνοντας το σχήμα της, έκανε απόπειρες συχνότερης κυκλοφορίας, μάλιστα για ένα διάστημα έγινε και καθημερινή, χωρίς επιτυχία. Διέκοψε οριστικά την κυκλοφορία της το 1922, αφού κατά το διάστημα αυτό των 28 χρόνων είχε κατά περιόδους συχνές διακοπές μικρότερου ή μεγαλύτερου χρόνου.
Οι απαντήσεις στη συγκεκριμένη ερώτηση της εφημερίδας όλων των ατόμων που ανταποκρίθηκαν, δημοσιεύθηκαν σε συνέχειες και είχαν μεγάλη απήχηση στην πόλη. Στο σημερινό σημείωμα απομονώσαμε και καταγράφουμε την άποψη του Διονυσίου Σ. Γαλάτη[2], ο οποίος ήταν έμπειρος επί των θεσσαλικών θεμάτων, αφού προερχόμενος από την Ιθάκη, είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλία πριν από την προσάρτηση, είχε σημαντική συμμετοχή στην αποτυχημένη επανάσταση της Θεσσαλίας το 1878 και είχε διατελέσει δήμαρχος Λαρίσης κατά το διάστημα 1887-1891. Οι απόψεις του δημοσιεύθηκαν στο φύλλο της 13ης Αυγούστου 1900 και είναι πολύτιμες, καθώς μας περιγράφουν σε ποια κατάσταση βρισκόταν η Λάρισα είκοσι χρόνια μετά την απελευθέρωσή της από τους Οθωμανούς και τι θα έπρεπε να γίνει ώστε να αναπτυχθεί. Γράφει ο Διον. Γαλάτης:
«Περιορίζομαι να είπω ολίγα τινά περί Λαρίσσης, καθόσον άλλοι επραγματεύθησαν το θεσσαλικόν εν γένει ζήτημα. Η Λάρισσα είναι το μόνον μέρος της Θεσσαλίας, όπερ οικονομικώς έπασχε και εξακολουθεί να πάσχη από της προσαρτήσεως και εντεύθεν. Αφορμαί δε εισίν αι εξής:
1). Η μετανάστευσις 13-14 χιλιάδων Οθωμανών, αποκομισάντων πλέον του ενός εκατομμυρίου λιρών[3] και καταναλισκόντων εις το εξωτερικόν 120-150 χιλιάδας λίρας ετησίως εκ των εισοδημάτων των, ενώ προ της μεταναστεύσεως αυτών, ολόκληρον το χρήμα τούτο εκυκλοφόρει εν τω τόπω.
2). Η τελωνιακή ζώνη η παρεμποδίζουσα του μικρεμπορικού κόσμου της Λαρίσσης την συναλλαγήν μετά των κατοίκων της μεσημβρινής Μακεδονίας.
3). Η επισυμβάσα κατά το πρώτον έτος της προσαρτήσεως πυρκαϊά εν τη αγορά της πόλεως[4], αποτεφρώσασα το κεντρικόν μέρος αυτής και η μετά δύο έτη επελθούσα πλημμύρα[5], ήτις κατέκλυσε το ήμισυ σχεδόν της πόλεως.
4). Η επί πέντε έτη συνεχής αφορία, ιδίως κατά την περιφέρειαν της επαρχίας Λαρίσσης.
5). Και ο ατυχής πόλεμος του 1897, ούτινος τα αποτελέσματα εισί γνωστά τοις πάσιν.
Αι κατά καιρούς κυβερνήσεις δεν εμελέτησαν τας ανάγκας της πόλεως και ως εκ τούτου δεν ηδυνήθησαν να εξεύρωσι τα μέσα της απαλλαγής εκ της οικονομικής αυτής καχεξίας. Μόνος ο αείμνηστος Χαρίλαος Τρικούπης κατήργησε τη εισηγήσει μου την τελωνιακήν ζώνην δια τα εισαγόμενα προϊόντα των ομόρων επαρχιών και ανέλαβε μεν εκ τούτου ο τόπος αφ’ ενός και αφ’ ετέρου εκ της συστάσεως της ετησίας πανηγύρεως, αλλά μετά τριετίαν επανήλθομεν πάλιν εις την προτέραν κατάστασιν, τεθέντος εις ενέργειαν του τελωνιακού δασμού.
Είς εκ των σπουδαιοτέρων λόγων οίτινες με ώθησαν να εργασθώ αποτελεσματικώς προς ίδρυσιν ετησίας εμπορικής πανηγύρεως[6] ενταύθα ήτο η προσδοκία της συστάσεως σταθμού διαμετακομίσεως και η εκ της μεσημβρινής Μακεδονίας ελευθέρα εισαγωγή των προϊόντων αυτής, αφού η πόλις ημών ανέκαθεν ευρίσκετο εις σπουδαίας συναλλαγάς μετά των κατοίκων των μερών εκείνων αίτινες και επανελήφθησαν άμα ως ιδρύθη η πανήγυρις και συνεστήθη η διαμετακόμισις. Ατυχώς όμως η επαναφορά της τελωνιακής ζώνης, εσχάτως δε και το βαρύ του εισαγωγικού δασμού, επέφερον την υφισταμένην και οσημέραι επί τα χείρω βαίνουσαν νέκρωσιν της μετά των μερών τούτων συναλλαγής εν σχέσει και προς την υπερτίμησιν της λίρας, νόμισμα με το οποίον ανέκαθεν οι εκ του εξωτερικού συναλλάσσονται.
Εκ τούτων όλων ευκόλως δύναταί τις να συμπεράνη ότι και η κατά τον ελευσόμενον μήνα τελουμένη πανήγυρις, ήτις επί τοσούτον ηυδοκίμησε, θα καθυστερήση ως προς την προσέλευσιν επισκεπτών εκ του εξωτερικού. Τινί δε τρόπω δύναται να ανακύψη η πόλις μας γινώσκει η Κυβέρνησις εκ πληροφοριών ας έλαβε εκ διαφόρων και εξ εκθέσεων των κατά καιρούς διοικητών και δύναται κάλλιστα, αν θελήση, να συντελέση εις την βελτίωσιν των κακώς εχόντων».
Η εικόνα η οποία συνοδεύει το σημερινό κείμενο απεικονίζει τον χάρτη της Θεσσαλίας, έργο του διάσημου Γερμανού μαθηματικού και χαρτογράφου Johann Laurenberg (1590-1658). Η αποτύπωση έγινε το 1638 και θεωρείται σαν ένας από τους καλύτερους χάρτες της Θεσσαλίας αυτής της περιόδου, με πολλές λεπτομέρειες και αρχαιολογικούς χώρους.
[1]. Όταν ανέλαβε τη διεύθυνση της εφημερίδας ο Θρασύβουλος Μακρής ήταν 22 ετών και είχε τη βοήθεια του πατέρα του Γεωργίου Μακρή, ο οποίος διατηρούσε στην ανατολική πλευρά της κεντρικής πλατείας βιβλιοχαρτοπωλείο και τυπογραφείο.
[2]. Η εφημερίδα τον παρουσιάζει ως εξής: «Ο κ. Γαλάτης προ της απελευθερώσεως της Θεσσαλίας αποκατασταθείς εν τη πόλει μας και μετά ταύτα βουλευτής και δήμαρχος διατελέσας…», εφ. «Μικρά», Εν Λαρίσση τη 13 Αυγούστου 1900. Όμως στο βιβλίο του Φοίβου Καζάκη: «Δημήτριος Αστ. Καζάκης βουλευτής και γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί βουλευταί–γερουσιασταί 1881-1946», δεν αναφέρεται ότι ο Διον. Γαλάτης εκλέχθηκε βουλευτής.
[3]. Εννοεί τουρκικών λιρών.
[4]. Η πυρκαγιά έγινε το 1882 ξεκίνησε από ένα κατάστημα επί της σημερινής οδού Παπαφλέσσα και επεκτάθηκε προς την οδό Μακεδονίας (Βενιζέλου) και σε ολόκληρη την περιοχή του Ξυλοπάζαρου, δηλαδή από τη Φιλελλήνων μέχρι την οδό Απόλλωνος.
[5]. Η καταστρεπτική αυτή πλημμύρα έγινε τον Οκτώβριο του 1883. Η εφημερίδα «Έσπερος» της Λειψίας στο φύλλο της 15/27 Δεκεμβρίου 1883 δημοσίευσε δύο χαρακτικά από την πλημμύρα αυτή. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η Λάρισα στα χαρακτικά των Ευρωπαίων περιηγητών (16ος – 19ος αιώνας), Λάρισα (2006) σελ. 112-117.
[6]. Ο Διονύσιος Γαλάτης είχε την πρωτοβουλία να προχωρήσει στη λειτουργία μιας μεγάλης ετήσιας εμποροπανήγυρης, το γνωστό παζάρι της Λάρισας. Βλέπε: Μπάρμπας Δημήτρης, Η ετήσια εμπορική πανήγυρις της Λαρίσσης ή το παζάρι της Λάρισας, Πρακτικά 8ου Συνεδρίου Λαρισαϊκών Σπουδών, Λάρισα 5-6 Δεκεμβρίου 2014, Λάρισα (2015) σελ. 213-224.
Από τον Νίκο Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
