Ένα από τα πιο εμβληματικά και ιστορικά αυτά κτίσματα υπήρξε και η κατοικία του παλιού δημάρχου της Λάρισας Αχιλλέα Αστεριάδη (1855-1920), το οποίο βρισκόταν στη γωνία των οδών Κούμα και Ασκληπιού. Όμως κατά περίεργο τρόπο, η Φωτοθήκη Λάρισας του Ομίλου Φίλων της Θεσσαλικής ιστορίας, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει και ταυτοποιήσει χιλιάδες φωτογραφίες της Λάρισας από πολλά κτίρια και έχει εντοπίσει γραπτές[1] και προφορικές περιγραφές της εν λόγω κεντρικής κατοικίας της πόλης μας, δεν μπόρεσε να βρει μια απεικόνιση, η οποία να επιβεβαιώνει όλη τη μεγαλοπρέπειά της. Σε επιστολικό δελτάριο ταχυδρομημένο τον Οκτώβριο του 1932 με πανοραμική άποψη της οδού Κούμα, απεικονίζεται η νότια πλευρά του χωρίς ιδιαίτερες λεπτομέρειες[2]. Πιστεύουμε όμως όλοι μας στη Φωτοθήκη ότι ένα τέτοιο κτίριο σε κεντρική θέση της πόλης θα έχει οπωσδήποτε αποτυπωθεί φωτογραφικά. Την πρώτη επιβεβαίωση της σκέψης μας είχαμε πριν λίγες ημέρες. Ο παιδικός φίλος, γείτονας στην οδό Ροΐδου και συμπαίκτης, ο καθηγητής Αριστοτέλης (Τέλης) Παπουτσής[3] μας προσκόμισε τρεις φωτογραφίες από το οικογενειακό του αρχείο. Η μία απ' αυτές είναι η δημοσιευόμενη σήμερα και η οποία απεικονίζει μέρος από το αρχοντικό του Αχιλ. Αστεριάδη. Συγκεκριμένα αποτυπώνεται το μεγαλύτερο τμήμα της κύριας εισόδου του, η οποία είχε πρόσοψη προς την οδό Ασκληπιού. Τέσσερις τετράγωνοι κίονες (διακρίνονται στη φωτογραφία τρεις) υποβαστάζουν έναν μεγάλο εξώστη, πάνω στον οποίο βρίσκονται υπάλληλοι του κρατικού οργανισμού ΤΤΤ (Ταχυδρομείο - Τηλεγραφείο - Τηλεφωνείο). Είναι η περίοδος, κατά την οποία τα τέκνα του Αχιλλέα Αστεριάδη έχουν εγκαταλείψει τη Λάρισα και στο αρχοντικό στεγάστηκε δημόσια υπηρεσία. Η είσοδος στο ισόγειο είναι εντυπωσιακή, όπως και το εύρος του εξώστη.
Όπως αναφέρθηκε, η κατοικία του Αχιλ. Αστεριάδη βρισκόταν στη βορειοανατολική γωνία της διασταυρώσεως των σημερινών οδών Κούμα και Ασκληπιού. Στο σημείο αυτό υψωνόταν από τα τέλη του 19ου αιώνα ένα μεγαλόπρεπο διώροφο αρχοντικό, το οποίο βορειοανατολικά διέθετε τεράστια αυλή. Αρχιτεκτονικά είχε έντονα νεοκλασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία. Ένα μέρος της αυλής καταλάμβανε μεγάλος ανθοστόλιστος κήπος, ο οποίος βρισκόταν επί της οδού Κούμα. Ένας άλλος χώρος, ο οποίος κάλυπτε έκταση ενός και πλέον στρέμματος, διέθετε στέγαστρα όπου στάθμευαν τα ιδιωτικά αμάξια της οικογενείας και οι χώροι όπου σταβλίζονταν τα άλογά τους. Όλος αυτός ο χώρος αποτελούσε προέκταση της αυλής, είχε πρόσοψη επί της οδού Ασκληπιού, συνεχιζόταν στην οδό Αχιλλέως (σήμερα Παναγούλη) και σε κάποιο σημείο εφαπτόταν με τον περίβολο του Οθωμανικού Σχολείου[4].
Ο Αχιλλέας Αστεριάδης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους δημάρχους της Λάρισας και ανήκε στη μεγάλη οικογένεια των «Αστεριάδηδων». Ήταν ο μεγαλύτερος αδελφός του φαρμακοποιού Κωνσταντίνου Αστεριάδη (1856-1908). Και τους δύο ανέλαβε να τους σπουδάσει ο θείος τους Αναστάσιος Αστεριάδης, που ήταν εμπειρικός ιατρός και είχε μείνει άτεκνος. Η οικογένεια καταγόταν από την Ήπειρο, αλλά γύρω στα 1850 μετακόμισε στα Αμπελάκια, και σύντομα βρέθηκε στη Λάρισα. Ο Αχιλλέας γεννήθηκε στη Λάρισα το 1855 και με τη φροντίδα του θείου του σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Γαλλία, όπου ειδικεύτηκε στη χειρουργική. Μόλις επέστρεψε από τις σπουδές του, πήρε μέρος στη Θεσσαλική Επανάσταση του 1878 κατά των Τούρκων. Μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, παράλληλα με την εξάσκηση του επαγγέλματος, αναμείχθηκε από νωρίς και στην τοπική πολιτική σκηνή, και αναδείχθηκε επανειλημμένως δήμαρχος. Κατά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 αιχμαλωτίσθηκε, μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη και εν συνεχεία στη Μ. Ασία. Εκεί καταδικάσθηκε σε θάνατο, αλλά η ποινή του δεν εκτελέσθηκε. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων από τη Θεσσαλία τον Ιούνιο του 1898 η ποινή του χαρίσθηκε και επέστρεψε στη Λάρισα.
Κατά τη διάρκεια της μεγάλης δημαρχιακής του θητείας (1891-1895 και 1903-1912) σπουδαιότερα έργα του ήταν η δημιουργία του προσφυγικού οικισμού της Νέας Φιλιππούπολης για τους πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας, η Λάρισα είδε για πρώτη φορά ηλεκτρικό φωτισμό έστω και με δυσκολίες, λειτούργησε η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή, ιδρύθηκε το 1910 το Εργατικό Κέντρο Λαρίσης, και άλλα πολλά που είναι δύσκολο να απαριθμηθούν.
Λόγω της δημαρχιακής του ιδιότητας και του άνετου και πολυτελούς αρχοντικού του, φιλοξένησε κατά καιρούς διάφορες προσωπικότητες της πολιτικής, των επιστημών και των γραμμάτων. Σ’ αυτό κατέλυαν και διάφορα μέλη της βασιλικής οικογένειας όταν έρχονταν στη Λάρισα, γιατί είχε αναπτύξει μαζί της στενούς δεσμούς φιλίας. Αυτή όμως η φιλία αργότερα, όταν ξέσπασε ο εθνοκτόνος διχασμός, τού στοίχισε τη δοκιμασία της εξορίας που αναφέραμε.
Το 1912 και πριν ακόμα λήξει η θητεία του, έπειτα από δικαστική διαμάχη με τον Όμιλο Ανεμογιάννη από την Κέρκυρα για τον ηλεκτροφωτισμό της Λάρισας, εξέπεσε του δημαρχιακού αξιώματος, επειδή οι ανακρίσεις έφεραν στο φως «πράξεις δωροδοκίας και δωροληψίας» μεταξύ των δύο πλευρών[1]. Μετά την περιπέτειά του αυτή ιδιώτευσε και περιφρονημένος πέθανε στις 2 Απριλίου 1920, σε ηλικία 65 ετών. Ενταφιάστηκε κατόπιν επιθυμίας του στο δημοτικό Κοιμητήριο της Λάρισας χωρίς επισημότητες.
Με τη γυναίκα του απέκτησε τρία τέκνα. Τον Αναστάσιο (Τάσο), ο οποίος σπούδασε ιατρική. Μετά τις σπουδές του στο Παρίσι εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, διετέλεσε διευθυντής του Γαλλικού Νοσοκομείου της πόλης και εκλέχθηκε βουλευτής με τον "Ελληνικό Συναγερμό" του Αλέξανδρου Παπάγου. Πέθανε το 1972. Δεύτερο παιδί του ήταν η Γιοχάνα, η πολυαγαπημένη κόρη του, ένα από τα ωραιότερα κορίτσια της Λάρισας κατά την εποχή του μεσοπολέμου. Παντρεύτηκε έπειτα από ένα επεισοδιακό και μακροχρόνιο ειδύλλιο με τον διακεκριμένο δικηγόρο της Λάρισας Ξενοφώντα Ριζόπουλο, αλλά ο γάμος τους δεν κράτησε για πολύ. Τρίτο παιδί του ήταν ο Πίπης, ο οποίος έπειτα από τον θάνατο του πατέρα του και το διαζύγιο της αδελφής του, εγκαταστάθηκε με τη Γιοχάνα στην Αθήνα.
Πάνω από δέκα χρόνια στεγάσθηκαν οι υπηρεσίες των τηλεπικοινωνιών στο σπίτι του Αστεριάδη. Ο μεγάλος σεισμός που έπληξε τη Λάρισα τον Μάρτιο του 1941 το κατέστησε ετοιμόρροπο. Μεταπολεμικά κατεδαφίσθηκε και στη θέση του σήμερα υψώθηκαν πολυώροφες οικοδομές.
------------------------------------------------------------
[1]. Βλέπε: Ολύμπιος (Περραιβός Κώστας). Ένα αρχοντικό που δεν υπάρχει πια, εφ. "Λάρισα", φύλλο της 5ης Φεβρουαρίου 1973.
[2]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η οδός Κούμα το 1932, εφ. "Ελευθερία", Λάρισας, φύλλο της 19ης Νοεμβρίου 2017.
[3]. Εκφράζω προσωπικές ευχαριστίες στον Τέλη Παπουτσή για την ευγενική του χειρονομία.
[4]. Το Οθωμανικό Σχολείο βρισκόταν επί της οδού Αχιλλέως, μεταξύ του "Ξενοδοχείου της Γαλλίας" του Νικ. Μουστάκα και της μεγάλης αυλής της κατοικίας του Αχιλλέα Αστεριάδη.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
