Είχε κτισθεί το 1908 από τους αδελφούς Μποσινιώτη και οι δύο επάνω όροφοι στέγαζαν το ομώνυμο ξενοδοχείο, ενώ στο ισόγειο οι τέσσερις από τις πέντε πόρτες του αντιστοιχούσαν στο επίσης ομώνυμο καφενείο[1]. Το 1919, με την οικονομική βοήθεια του Αγαμέμνονα Σλήμαν[2], ανέλαβε τη λειτουργία του καφενείου ο Κωνσταντίνος Πάλτσος, δεινός επιχειρηματίας από τα Τρίκαλα. Αυτός άλλαξε τελείως τη φυσιογνωμία του καταστήματος στο εσωτερικό του και το μετονόμασε σε «Ντορέ»[3]. Χάρη στην πολυτελή του εμφάνιση συγκέντρωνε όλη την καλή κοινωνία της Λάρισας. Ο νέος επιχειρηματίας είχε την έμπνευση να αξιοποιήσει μέρος της μεγάλης αυλής που υπήρχε στο πίσω μέρος του κτιρίου και με ελαφρά δόμηση κατασκεύασε σκηνή θεάτρου και κινηματογράφου, ο οποίος την περίοδο εκείνη ήταν βωβός.
Δεξιά, καθώς έμπαινε κανείς στο καφενείο, είχε κατασκευασθεί σε ψηλότερο σημείο ένα μικρό ξύλινο πρόχειρο κουβούκλιο, όπου είχε εγκατασταθεί η κινηματογραφική μηχανή προβολής. Η άνοδος γινόταν με κινητή ξύλινη σκάλα. Στο βάθος του καφενείου, στη σκηνή, ήταν απλωμένη η οθόνη. Πολλές από τις ταινίες που προβάλλονταν δεν ήταν αυτοτελείς, όπως σήμερα. Για να έχουν καθημερινή προσέλευση κόσμου, οι παραγωγοί, αλλά και οι επιχειρηματίες, προτιμούσαν να προβάλλουν ταινίες σε συνέχειες, οι οποίες μπορούσαν να κρατήσουν για μία και δύο εβδομάδες. Επειδή δεν είχε ακόμη ανακαλυφθεί ο ομιλών κινηματογράφος, οι θεατές για να κατανοούν τα δρώμενα, ιδιαίτερα εκείνοι που δεν μπορούσαν να διαβάσουν τα ενδιάμεσα γράμματα λόγω αναλφαβητισμού, έπρεπε να μαντεύουν τις συνομιλίες των ηθοποιών από τις κινήσεις τους. Το καλοκαίρι το κουβούκλιο προβολής μεταφερόταν στον χώρο της πλατείας που κατείχε το «Ντορέ». Στην περίπτωση αυτή οι θεατές αντί για εισιτήριο υποχρεώνονταν να σερβιριστούν με ποτό ή γλυκό, τα οποία επιβαρύνονταν με μια μικρή αύξηση. Όμως ο Πάλτσος δεν μπορούσε να αποφύγει τους λαθροθεατές, τους τζαμπατζήδες, οι οποίοι συνήθως ήταν περισσότεροι από εκείνους που πλήρωναν. Μάταια προσπαθούσε ο Πάλτσος να τους απομακρύνει, επιστρατεύοντας προς τούτο ειδικούς υπαλλήλους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος με τον οποίο διαφημίζονταν τα κινηματογραφικά έργα, ιδιαίτερα εκείνα τα οποία προβάλλονταν σε συνέχειες. Όλη η προσπάθεια του επιχειρηματία επικεντρωνόταν στο να δουν οι θεατές το πρώτο επεισόδιο, το οποίο συνήθως τους καθήλωνε και δεν μπορούσαν να σταματήσουν την παρακολούθηση, επειδή ήθελαν να μάθουν τη συνέχεια. Κατέφευγαν έτσι σε διάφορα διαφημιστικά μέσα. Το αποτελεσματικότερο ήταν η παρέλαση δύο στη σειρά αμαξών. Στο πρώτο ήταν εγκατεστημένα διάφορα θορυβώδη μουσικά όργανα (κλαρίνα, βιολιά και ταμπουράδες) τα οποία έπαιζαν εύθυμους σκοπούς και στο δεύτερο υπήρχε ένα μεγάλο «πανό» που ανέγραφε τον τίτλο του έργου και από δίπλα πρόβαλλαν ζωγραφισμένα τα πορτραίτα των πρωταγωνιστών. Στην ίδια άμαξα υπήρχαν επί πλέον και ειδικοί τελάληδες για να πληροφορούν τους αγράμματους και να διαφημίσουν το προβαλλόμενο έργο. Συγχρόνως μοίραζαν και άφθονα διαφημιστικά φυλλάδια (φέιγ-βολάν). Τα αμάξια ξεκινούσαν από τους κεντρικούς δρόμους και έφθαναν μέχρι τις ακραίες συνοικίες. Ο θόρυβος που δημιουργούσαν τα μουσικά όργανα έκαναν τον κόσμο να βγαίνει στις πόρτες και να μαθαίνει τι έργο θα έπαιζε το «Ντορέ». Εκείνα τα οποία σημείωναν καταπληκτική επιτυχία ήταν οι βουβές ταινίες του Σαρλώ, όπως εξ άλλου και σήμερα.
Η αίθουσα του "Ντορέ" με τη θεατρική σκηνή στο βάθος, αν και πρόχειρη, γνώρισε κατά το διάστημα του μεσοπολέμου μεγάλες δόξες. Οι πιο επίσημες χοροεσπερίδες δίδονταν σ' αυτήν και για να αυξάνεται η χωρητικότητά της, επεκτεινόταν μέχρι τη σκηνή. Οι μεγάλοι καθρέπτες και η βιεννέζικη διακόσμηση που έδινε η επίπλωση, δημιουργούσαν μια κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα, ιδανική για τέτοιες εκδηλώσεις. Επίσης από τη σκηνή του "Ντορέ" παρέλασαν όλα τα μεγάλα ονόματα του θεάτρου και της μουσικής των Αθηνών, τα οποία μεσουρανούσαν την περίοδο εκείνη, και όταν έκαναν περιοδεία στην ελληνική επαρχία, η Λάρισα ήταν μέσα στο πρόγραμμά τους. Η συνεισφορά του «Ντορέ» στην ανάπτυξη του μουσικού αισθήματος των Λαρισαίων ήταν μεγάλη. Στην εσωτερική αίθουσα του θεάτρου έδωσαν συναυλίες μεγάλες δόξες του μελοδράματος που είχαν διακριθεί στο εξωτερικό, πριν ακόμα ιδρυθεί η Εθνική Λυρική Σκηνή, όπως ο Μωραΐτης, ο Ξηρέλης, η Φλερύ, ο Δαμασιώτης, ο Μοσχονάς και άλλοι.
Όμως στον τομέα της ψυχαγωγίας το "Ντορέ" είχε έναν ισχυρό ανταγωνιστή, τον όμορφο «Κήπο του Χαλήμαγα». Ο τελευταίος βρισκόταν στο τετράγωνο όπου στεγαζόταν από το 1881 το παλάτι του Γεωργίου Α΄. Το 1916 είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία του Δήμου κατόπιν αγοράς από τον πρίγκιπα Νικόλαο. Το κτίσμα κατεδαφίστηκε, ενώ έμεινε άθικτος ο μεγάλος κήπος του. Ο Πέτρος Χαλήμαγας ενοικίασε από τον Δήμο ολόκληρο τον χώρο όπου στέγασε τον "Κήπο" του[4]. Κατασκεύασε ένα θαυμάσιο κέντρο το οποίο διέθετε μεγάλη χειμερινή αίθουσα, ενώ το καλοκαίρι χρησιμοποιούσε τον δροσόλουστο κήπο. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα δύο κοσμικά κέντρα ήταν έντονος κυρίως το καλοκαίρι. Ο Πέτρος Χαλήμαγας για να ψυχαγωγήσει την εκλεκτή πελατεία του μετακαλούσε βιεννέζικες ορχήστρες και στην πίστα χορού που είχε δημιουργήσει στροβιλίζονταν τα νεαρά ζευγάρια με τα βαλς του Στράους. Τον μιμήθηκε και ο Κώστας Πάλτσος και έφερε και αυτός ορχήστρα από την αυστριακή πρωτεύουσα. Επειδή όμως δεν διέθετε πίστα χορού, η ορχήστρα του περιοριζόταν να παίζει μόνον θαυμάσια κλασικά μουσικά κομμάτια κατά τη διάρκεια της προβολής του κινηματογραφικού έργου και για όσους κατέκλυζαν τα τραπέζια που είχε αναπτυγμένα στο πεζοδρόμιο μπροστά από το «Ντορέ» όπου ήταν εγκατεστημένη και η ορχήστρα. Κάθε μία από τις ορχήστρες στα δύο κέντρα είχε και τον δικό της μαέστρο. Του «Ντορέ» λεγόταν Φριτς και του «Κήπου του Χαλήμαγα» Φρεντ.
Ο ανταγωνισμός αυτός είχε σαν αποτέλεσμα, οι φιλόμουσοι Λαρισαίοι να χωριστούν σε δύο αντίπαλα στρατόπεδα. Εκείνο που ευνοούσε την ορχήστρα του Φριτς και το άλλο που υποστήριζε την ορχήστρα του Φρεντ. Οι ανταγωνιζόμενοι επιχειρηματίες, για να αυξήσουν τους φιλόμουσους θαυμαστές τους, φρόντιζαν κάθε μέρα να αλλάζουν το μουσικό πρόγραμμα και την αλλαγή αυτή να την αναγγέλλουν σε πανό τοποθετημένα σε τρίποδα, τα οποία ανέγραφαν το ρεπερτόριο της βραδιάς. Δεν παρέλειπαν όμως οι Αυστριακοί μαέστροι να ικανοποιούν και το εθνικό αίσθημα των ακροατών, περιλαμβάνοντας στα πρόγραμμά τους και συνθέσεις Ελλήνων μουσουργών, με αποσπάσματα από οπερέτες που γοήτευαν τότε τον κόσμο[5].
Δυστυχώς όμως ο ανταγωνισμός αυτός, σε μια Λάρισα πληθυσμιακά μικρή, εξουθένωσε οικονομικά τους επιχειρηματίες. Οι ζημιές τους σταδιακά μεγάλωναν και κάποια στιγμή αποφάσισαν να θέσουν τέρμα στις μετακλήσεις ξένων συγκροτημάτων και να αποσυρθούν. Ο Πάλτσος το 1930 εγκατέλειψε το «Ντορέ» και μετακόμισε στην Αθήνα, ενώ ο Χαλήμαγας παραχώρησε το κέντρο στα ανίψια του, τον Χρήστο και τον Μιχάλη, οι οποίοι για ένα διάστημα το διατήρησαν σαν χορευτικό κέντρο όπου σύχναζαν οι νέοι.
Με την αποχώρηση του Πάλτσου, τη διαχείριση του καφενείου «Ντορέ» ανέλαβε ο Μήτσος Βρεττόπουλος, ο οποίος το μετονόμασε και πάλι σε «Πανελλήνιον». Μια νέα επιτυχημένη πορεία του ψυχαγωγικού κέντρου βρισκόταν ήδη εμπρός του.
-----------------------------------------------------
[1]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το Μέγαρον "Πανελλήνιον", Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα-Α΄, Λάρισα, σελ. 135-138.
[2]. Ο Κωνσταντίνος Πάλτσος ήταν γνωστός με τον βουλευτή Αγιάς Αγαμέμνονα Σλήμαν, γιο του διάσημου αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν και ανήκαν και οι δύο στο Λαϊκό κόμμα, ήταν δηλαδή φανατικοί αντιβενιζελικοί. Κατά τη διάρκεια του εθνικού διχασμού συνελήφθηκαν στη Λάρισα και εξορίσθηκαν μαζί για δύο περίπου χρόνια στη Μυτιλήνη, όπου μοιράζονταν το ίδιο δωμάτιο. Το γεγονός αυτό στάθηκε αφορμή να δημιουργηθεί μεταξύ τους μια ακατάλυτη φιλία.
[3]. "Ντορέ" ονομαζόταν και το ζαχαροπλαστείο που είχε ανοίξει από το 1914 με τον αδελφό του Δημήτριο Πάλτσο στη διπλανή οικοδομή ιδιοκτησίας Αθανασίου Κατσαούνη. Όταν εκείνο έκλεισε περί το 1918, ο Κωνσταντίνος μετονόμασε το καφενείο "Πανελλήνιον" που ενοικίασε σε "Ντορέ".
[4]. Σήμερα στο τετράγωνο αυτό έχει κατασκευαστεί το κτίριο του Δημοτικού Ωδείου και έχει αναπτυχθεί η πλατεία του Αγίου Βησσαρίωνος, με τον ομώνυμο ναΐσκο.
[5]. Βλέπε: Ολύμπιος, Θεάματα και ακροάματα του "Ντορέ", εφ. "Λάρισα", φύλλο της 7ης Ιουνίου 1976.
Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
