Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας
Είναι ίσως, το διασημότερο παράσημο της ιστορίας. Τιμήθηκε, αλλά και ευτελίστηκε όσο τίποτα άλλο, καθώς από υπέρτατη αξία τιμής, γενναιότητας και κοινωνικής καταξίωσης έφτασε να πουλιέται στους δρόμους για μισό πακέτο τσιγάρα και τελικά καταργήθηκε…
Σήμερα, οι συλλέκτες όλου του κόσμου αναζητούν τις αυθεντικές του εκδόσεις ανά την υφήλιο μανιωδώς καθώς έχουν κυκλοφορήσει εκατομμύρια απομιμήσεις.
Πρόκειται για τον Σιδηρού Σταυρό, Iron Cross, στα αγγλικά και Eisernes Kreuz στα γερμανικά.
Πάμε λοιπόν, πάλι παρέα, ιχνηλατώντας αυτή τη φορά την ιστορία ενός παρασήμου βαμμένη με αίμα , δόξα , αλλά και απαξίωση.
Ο Σιδηρούς Σταυρός λοιπόν, ήταν το κατεξοχήν πρωσικό και μετέπειτα γερμανικό πολεμικό μετάλλιο έως το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, και σύμβολο του γερμανικού μιλιταρισμού.
Το παράσημο καθιερώθηκε στις 10 Μαρτίου 1813 από τον βασιλιά της Πρωσίας, Φρειδερίκο Γουλιέλμο Γ. Το σχέδιο προήλθε από το χέρι του ίδιου του βασιλιά, με την τελική προσαρμογή από τον Καρλ Φρίντριχ Σίνκελ, και κατασκευάστηκε από τα Βασιλικά Χυτήρια. Σε αντίθεση με άλλα μετάλλια, ο Σιδηρούς Σταυρός δεν είχε σχεδόν κανένα πολύτιμο υλικό πάνω του. Ήταν κατασκευασμένος από απλό μαύρο χυτοσίδηρο σε απλό αργυρό φόντο. Ο Μεγαλόσταυρος του Σιδηρού Σταυρού ήταν σχεδόν διπλάσιος σε μέγεθος από αυτό των σταυρών Α΄ και Β΄ Τάξης και φερόταν σε ταινία στον λαιμό. Ο Σιδηρούς Σταυρός είχε πάντα το έτος έκδοσής του (1813, 1870, 1914 και 1939) σκαλισμένο στο κάτω μέρος του κάτω σκέλους του σταυρού. Η έκδοση του 1813 είχε και το μονόγραμμα του ονόματος του βασιλιά Φρειδερίκου Γουλιέλμου Γ΄ στο άνω σκέλος του σταυρού, ενώ στο κέντρο είχε ένα φύλλο βελανιδιάς. Οι εκδόσεις του 1870 και του 1914 είχαν τα αντίστοιχα μονογράμματα των Γουλιέλμου Α΄ και Γουλιέλμου Β΄ (W) στο κέντρο και ένα βασιλικό στέμμα στο άνω άκρο. Η έκδοση του 1939 αντικατέστησε το βασιλικό μονόγραμμα και στέμμα με το σύμβολο του εθνικοσοσιαλισμού, τη σβάστικα.
Και συνεχίζουμε:
Ο Σταυρός των Ιπποτών και ο Σιδηρούς Σταυρός μοιάζουν πολύ στην εμφάνιση. Η διάκρισή τους γινόταν εύκολα από το μέρος της στολής όπου τον φορούσαν. Ο Σταυρός των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού με Φύλλα Δρυός, Ξίφη και Διαμάντια θεωρείτο η ανώτατη διάκριση που απονεμόταν από τις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις.
Παρά το γόητρο του μεταλλίου αυτού, απονεμόταν ευρέως καθώς περίπου 6 εκατομμύρια άτομα έλαβαν τον Σιδηρού Σταυρό κατά τη διάρκεια πολέμου. Ο Σιδηρούς Σταυρός στον Β’ΠΠ είχε χαραγμένη στο κέντρο την επιγραφή 1939, χρονιά που καθιερώθηκε ξανά. Απονεμόταν για να τιμήσει πράξεις ανδρείας και είχε δύο τάξεις, τη Δεύτερη και την Πρώτη. Ο Σιδηρούς Σταυρός Πρώτης Τάξης δινόταν πιο σπάνια και ήταν πιο σημαντικός. Τα δύο αυτά μετάλλια έμοιαζαν πάρα πολύ και τα φορούσαν στο ίδιο σημείο, στο κάτω αριστερά μέρος της στολής.
Ο Σταυρός των Ιπποτών ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό μετάλλιο που τιμούσε πράξεις γενναιότητας. Σε αντίθεση με τον Σιδηρού Σταυρό, φοριόταν στον λαιμό προσαρμοσμένος σε μία ταινία με μαύρη, λευκή και κόκκινη λωρίδα.
Ο Σταυρός των Ιπποτών με Φύλλα Δρυός καθιερώθηκε στις 3 Ιουνίου 1940 για να τιμήσει περαιτέρω πράξεις θάρρους. Απονέμονταν μόνο σε κάποιον που είχε προηγουμένως τιμηθεί με τον Σταυρό των Ιπποτών. Τρία ασημένια φύλλα δρυός κοσμούσαν τον Σταυρό. Συνολικά, δόθηκαν 890 τέτοια μετάλλια κατά τη διάρκεια του Β’ΠΠ.
Ο Σταυρός των Ιπποτών με Φύλλα Δρυός και Ξίφη ήταν ένα μετάλλιο με τεράστια αξία. Καθιερώθηκε στις 15 Ιουλίου 1941, για να τιμήσει ακόμα περισσότερο τους κατόχους του Σταυρού των Ιπποτών με Φύλλα Δρυός για περαιτέρω πράξεις ανδρείας πέραν του καθήκοντος.
Ο Σταυρός των Ιπποτών με Φύλλα Δρυός, Ξίφη και Διαμάντια καθιερώθηκε την ίδια εποχή και πολλοί τον θεωρούν την ανώτατη διάκριση που μπορούσε κανείς να κερδίσει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Προστίθετο ένα σύνολο διαμαντιών μέσα στα Φύλλα Δρυός και τα Ξίφη. Απονεμόταν μόνο στις πιο διακεκριμένες και ηρωικές προσωπικότητες των ενόπλων δυνάμεων, τον κέρδισαν μόνο 27 άνδρες εκ των οποίων ένας ήταν ο Erwin Rommel.
Ο Σταυρός των Ιπποτών με Χρυσά Φύλλα Δρυός, Ξίφη και Διαμάντια ήταν η ανώτατη διάκριση. Ο Χίτλερ σκόπευε να τον απονείμει μόνο στους 12 καλύτερους άνδρες όλων των ενόπλων δυνάμεων της Γερμανίας όταν θα τέλειωνε ο πόλεμος με νίκη των δυνάμεων του Άξονα. Καθώς το Τρίτο Ράιχ κατέρρεε, έγινε μία εξαίρεση και τιμήθηκε με Χρυσά Φύλλα Δρυός ένας και μόνο άνδρας. Ήταν ο Hans Ulrich Rudel της Luftwaffe. Ως πιλότος βομβαρδιστικών Stuka, ο Rudel κατέστρεψε 518 ρωσικά τεθωρακισμένα , 150 θέσεις αντιαεροπορικών και πυρομαχικών, 700 φορτηγά, 72 πλοία , ενώ καταρρίφθηκε 32 φορές.
Όσο για την εξέλιξη, αυτή μάλλον ήταν απογοητευτική, καθώς από το 1945 και μετά, ο Σιδηρούς Σταυρός δεν χρησιμοποιείται πια σε παράσημα, καθώς η Γερμανία είναι η μοναδική κυβέρνηση στον σύνδεσμο του ΝΑΤΟ που δεν απονέμει κανένα παράσημο γενναιότητας. Επειδή όμως ο Σιδηρούς Σταυρός έχει πολύ μεγάλη ιστορική σημασία, έχει γίνει το έμβλημα του στρατού της Γερμανίας και κοσμεί σε διάφορες μορφές τις σημαίες και τα όργανα της αεροπορίας, του πεζικού, του ναυτικού.
