Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας
Η εφεύρεση του κυριολεκτικά ανέτρεψε τον ρου του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και της ίδιας της Ιστορίας και αποτέλεσε μετά την ατομική βόμβα το πιο αποτελεσματικό όπλο του πολέμου στα χέρια των Συμμάχων.
Πρόκειται για το ραντάρ που ουσιαστικά εξουδετέρωσε τον υποβρύχιο πόλεμο των Γερμανών και που πίσω από την εφεύρεση του κρύβεται ένας μεγάλος Έλληνας επιστήμονας ο καθηγητής τότε της Φυσικής Παύλος Σαντορίνης.
Ιχνηλατώντας σήμερα την εφεύρεση του, ας κρατήσουμε του ύφος και την γλώσσα της εποχής που περιγράφει τα γεγονότα…
«Τήν 7ην 'Ιουλίου 1940, εγένετο, κατόπιν άδείας του Πρωθυπουργού και Υπουργού των Στρατιωτικών Ί. Μεταξά, πειραµατική επίδειξις του Ελληνικού Ραντάρ είς επιτροπήν Άγγλων ειδικών µέ επικεφαλής τον Major Heywood, της έν Αθήναις Αγγλικής Πρεσβείας. Κατά τήν διάρκεια της επιδείξεως ανιχνεύθη άεροπλανον τό oποίον, κατόπιν σχετικών ερευνών των Αγγλικών Στρατιωτικών Άρχων, διεπιστώθη ότι προήρχετο εκ Κρήτης, άνιχνεύθη δέ κατά τήν διέλευσιν του υπεράνω της νήσου Μήλου, δηλαδή εξ αποστάσεως περίπου 160 χιλιοµέτρων».
Κατόπιν του αποτελέσματος τούτου, ο Major Heywood προέβαλε τήν εντολήν του Αρχηγείου των Βρετανικών Δυνάμεων Μέσης Ανατολής, όπως τούτο αποκτήσει τήν συσκευή µας και µεταφερθή αύτή τήν µεθεποµένη, αεροπορικώς, είς Κάϊρον. Ό Έλλην Πρωθυπουργός όµως ενέκρινε µέν τήν παράδοσιν των σχεδίων είς τους Άγγλους αλλ' άντετάχθη κατηγορηµατικώς είς τήν μεταφορά των συσκευών είς τήν Μεσην Άνατολήν, «Έπειδή η Έλλάς είναι Χώρα ούδετέρα και ή έξαφάνισις του μεγάλου προβολέως θά έγένετο αµέσως αντιληπτή».
Μόλις µετά τήν λήξιν του πολέµου εγνώσθη ότι τά Αγγλικά Ραντάρ, της Μάχης Άγγλίας έλειτούργησαν είς µήκη κύµατος άνω του μέτρου, ενώ αντιθέτως τό Έλληνικόν Ραντάρ, ήδη από του 1939, ήτο Έκτοστοµετρικόν Ραντάρ, δηλαδή ελειτουργεί είς μήκη κύµατος µεταξύ 40 καί 5 εκατοστών του µέτρου. Οι Άγγλοι κατέληξαν είς τήν περιοχήν τών έκατοστοµετρικών κυµάτων µόνο κατά τό φθινόπωρον του 1942, δηλαδή 2 χρόνια µετά τήν εν Άθήναις επίδειξιν της Έλληνικής έφευρέσεως. Τούτο οφείλεται είς τήν έξ ολοκλήρου διάφορον Τεχνικήν της παραγωγής Έκατοστοµετρικών ήλεκτροµαγνητικών κυµάτων, ή όποία τήν εποχήν εκείνην δεν ήτο ακόµη αρκετά εξελιγµένη διά νά χρησιµοποιηθή είς συσκευών του είδους Ραντάρ. Διά τον λόγον τούτον οί σύµµαχοι πιεζόµενοι υπό τών καθηµερινών πολεµικών αναγκών, καίτοι έγνώριζον θεωρητικώς τά πλεονεκτήµατα τών εκατοστοµετρικών κυµάτων, δεν ήσαν είς θέσιν νά παράγουν ταύτα υπό τήν άναγκαιαν µεγάλην ίσχύν, δι' αυτό και µετεχειρίσθησαν συσκευάς λειτουργούσας είς μήκος κύµατος ολοκλήρων μέτρων των όποιων η τεχνική τότε ήτο αρκετά εξελιγµένη και γνωστή. Άντιθέτως είς τήν περίπτωσιν της Ελλάδος, ο Π. Σαντορίνης επέτυχε να δηµιουργήση έξ’ απαρχής τών πειραµάτων του τήν παραγωγήν των Εκατοστοµετρικών κυµάτων μεγάλης Ισχύος, τά οποία και του επέτρεψαν τήν δημιουργία του πρώτου Εκατοστοµετρικού Ραντάρ».
…Ο Σαντορίνης γνώριζε το μυστικό του ραντάρ από το 1934 και γι’ αυτό κατάσκοποι τον κυνηγούσαν σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και επιστράτευαν κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο για του το υποκλέψουν.
Το 1936 και ενώ βρίσκονταν στο Βερολίνο, τον πλησίασε μια μυστηριώδης όμορφη γυναίκα. Τον Σαντορίνη ειδοποίησε εγκαίρως ότι πρόκειται για μια επικίνδυνη κατάσκοπο, ο έλληνας πρέσβης στο Βερολίνο. Ο καθηγητής εγκαταλείπει τη χώρα άμεσα, «στήνοντας» μάλιστα στο ραντεβού που είχαν δώσει, την όμορφη κατάσκοπο.
Στις 27 Μαΐου του ίδιου έτους, ο Σαντορίνης πληροφόρησε για την έκβαση των πειραμάτων του τις αρμόδιες ελληνικές αρχές, με μια απόρρητη έκθεση.
Το Γενικό Επιτελείο Στρατού συγκάλεσε αμέσως μια επιτροπή εμπειρογνωμόνων απαρτιζόμενη από καθηγητές πανεπιστημίου και υψηλόβαθμους στρατιωτικούς. Το Γενάρη του επόμενου έτους η επιτροπή απεφάνθη ότι η ιδέα του ραντάρ είναι εφαρμόσιμη και έδωσε το πράσινο φως για συνέχιση των πειραμάτων.
Το Μάρτιο του 1937, με απόρρητη διαταγή του Γενικού Επιτελείου Στρατού στήθηκαν προβολείς των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην αεροπορική βάση στο Παλαιό Φάληρο και στη Σχολή Δοκίμων και για τα επόμενα δύο έτη πραγματοποιήθηκαν πειράματα, όπου ανιχνεύονταν επιτυχώς αεροσκάφη σε απόσταση 150 χλμ.
Το 1969 οι Άγγλοι τίμησαν τον Σαντορίνη και καθυστερημένα παραδέχθηκαν ότι ανακάλυψαν το ραντάρ δύο χρόνια αργότερα από τον ίδιο. Αυτό που δεν αποκάλυψαν όμως ποτέ, ήταν ότι το 1940 τους είχαν δοθεί τα σχέδια.
Μετά το τέλος του πολέμου, έγινε γνωστό ότι τα αγγλικά ραντάρ, της Μάχης της Αγγλίας, λειτουργούσαν σε μήκος κύματος άνω του ενός μέτρου, ενώ αντίθετα το Ελληνικό ραντάρ, από το 1939, ήταν εκατοστομετρικό ραντάρ, δηλαδή λειτουργούσε σε μήκη κύματος μεταξύ 40 και 50 εκατοστών του μέτρου. Οι Άγγλοι κατέληξαν στην περιοχή των εκατοστομετρικών κυμάτων μόνο το φθινόπωρο του 1942, δηλαδή δύο χρόνια μετά την επίδειξη της Ελληνικής εφεύρεσης.
Αμέσως μετά την εισβολή του Γερμανικού στρατού στη χώρα μας το Γ.Ε.Σ. διέταξε την ολοκληρωτική καταστροφή του, ώστε οι κατακτητές να μη μπορέσουν να ενημερωθούν για τις λεπτομέρειες της κατασκευής του.
Ότι εξαρτήματα απέμειναν, τοποθετήθηκαν σε προσθήκη του Εργαστηρίου Φυσικής ΙΙ του Ε.Μ. Πολυτεχνείου, του οποίου, για πολλά χρόνια, διευθυντής ήταν ο ίδιος ο Παύλος Σαντορίνης.
