Γίνεται επιπλέον δυσάρεστος ο σχολιασμός σε άρθρο, που απαιτεί συμπύκνωση και απλοποίηση αξιοπερίεργων τουλάχιστον δικαστικών αποφάσεων. Τέλος, δημιουργεί ερωτηματικά το γεγονός, ότι τόσο η ΔΕΗ με τους νομικούς της συμβούλους, όσο και το Δημόσιο με το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (ΝΣΚ) καμία από τις οχτώ συνολικά αποφάσεις, που δέχονταν τις προσφυγές Δήμων και οργανώσεων εναντίον των έργων, δεν προσέβαλαν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είχαν από τον Νόμο και τις ευρωπαϊκές συμβάσεις το δικαίωμα να το κάνουν.
Κάθε φορά Δημόσιο και ΔΕΗ αποδέχονταν τις διαδοχικές αποφάσεις και προχωρούσαν στην ανάθεση σειράς νέων μελετών (δεν γνωρίζω τα ή το τεχνικό γραφείο που τις αναλάμβανε) που κόστισαν εκατομμύρια ευρώ. Η δικαστική διαδρομή του Αχελώου προκαλεί θλίψη. Είναι ό,τι επιεικέστερο μπορεί να γραφεί. Από τη στήλη αυτή θέλω να ευχαριστήσω έγκριτο νομικό της Λάρισας και άριστο γνώστη της δικαστικής πορείας της υπόθεσης, την επιθυμία του οποίου για ανωνυμία σέβομαι, για την πολύτιμη βοήθειά του και τη διάθεση πολύτιμου αρχειακού υλικού στον γράφοντα. Ό,τι καταχωρώ πιο κάτω είναι τεκμηριωμένο, αλλά και καθένας που επιθυμεί, μπορεί να το διαπιστώσει από τα ίδια τα κείμενα των δημοσιευμένων αποφάσεων. Μου συστήθηκε πάντως, να προσέξω τα υπογραμμισμένα σημεία από τις εκατοντάδες σελίδες, για να μη... χαθώ ανάμεσα τους. Εκείνος που με ενημέρωσε, αρνήθηκε σχολιασμούς με τη φράση «ο έχων νουν νοείτω».
Δεν γράφω για ειδικούς. Πιστεύω ωστόσο, ότι η καλή παιδεία των αναγνωστών επιτρέπει, αλλά και επιβάλλει την καταχώριση αυτών που ακολουθούν. Η Ολομέλεια λοιπόν του ΣτΕ τα τελευταία 20 χρόνια εξέδωσε για την υπόθεση του Αχελώου μετά από «χάλαζα» ακυρωτικών αιτήσεων εναντίον των έργων οκτώ συνολικά αποφάσεις. Σ΄ αυτά τα 20 χρόνια τα έργα καθηλώθηκαν επτά φορές και το συνολικό κόστος τους σε σημερινές αποτιμήσεις ανέρχεται στα επτακόσια εκατομμύρια ευρώ. Τα έργα στο άνω ρου του Αχελώου εμφανίζουν εικόνα σεληνιακού τοπίου και εγκαταλείφθηκαν στην τύχη τους. Όλη η δυσάρεστη αυτή ιστορία συμπυκνώνεται στη φράση «Ελλάς το μεγαλείο σου».
Το 1994 το ΣτΕ με τις αποφάσεις 2759 και 2760 ακυρώνει όλες τις περιβαλλοντικές μελέτες των έργων, που είχαν αρχίσει να υλοποιούνται από το 1985, επειδή «δεν συμβάλλουν στην βιώσιμη ανάπτυξη του άνω Αχελώου». Στις πέντε ηπείρους υπάρχουν χιλιάδες φράγματα και πολλές εκατοντάδες τεχνητές λίμνες, αντίστοιχα υδροηλεκτρικά έργα, αλλά και πλήθος εκτροπών, σε αρκετές δε περιπτώσεις ακόμα και πλωτών ποταμών . Προφανώς εκεί δεν σεβάστηκαν την «βιώσιμη ανάπτυξη». Εδώ οι Δικαστές δεν γνωρίζουν, δεν άκουσαν, δεν διάβασαν, ούτε είδαν τις διώρυγες του Σουέζ ή του Παναμά. Τα φράγματα στον Γενισέϊ και Αγκαρά της Ρωσίας, τον Νείλο της Αιγύπτου, τον Δούναβη της Κεντρικής Ευρώπης ή τον Ευφράτη της Μέσης Ανατολής. Αλλά και δεν γνωρίζουν για τα έργα του Αμαζονίου, του Παρανά και του Ιγκουασού της Νότιας Αμερικής. Και πολλά άλλα. Εκεί υπήρξε μάλλον περιβαλλοντική τύφλωση. Οι ανόητοι γείτονές μας Τούρκοι δεν σκέφτηκαν το περιβάλλον, όταν έθαψαν πόλεις και ιερά τεμένη στον Ευφράτη, αλλά και οι Αιγύπτιοι, που μετέφεραν γιγάντια μνημεία χιλιετιών για το φράγμα του Ασουάν. Για την μικρή μας όμως χώρα των μεγάλων προβλημάτων δεν είναι βιώσιμη ανάπτυξη ο εμπλουτισμός του υπόγειου υδροφορέα της Θεσσαλίας που απειλείται με την ερημοποίηση του θεσσαλικού κάμπου-όπως αναλυτικά γράφτηκε σε προηγούμενο άρθρο μου-, ούτε η υγεία των επτακοσίων χιλιάδων ανθρώπων. Για το Συμβούλιο Επικρατείας τα δήθεν απειλούμενα τετράποδα και πτηνά στα τμήματα των έργων και ο εφευρεθείς εκεί «κοινοτικός πολιτισμός» (!) πρέπει να ματαιώσουν τα έργα και την εκτροπή.
Η δημιουργία τεσσάρων λιμναίων συστημάτων στην περιοχή των έργων με την εξαφάνιση των γιγαντιαίων εκσκαφών δεν αποτελεί βιώσιμη ανάπτυξη. Χρειάζεται ακόμα να ερευνήσει κανείς πολύ, για ν’ αντιληφθεί τι σημαίνει κοινοτικός πολιτισμός που θέλει να προστατέψει το ΣτΕ στα δάση της Πίνδου. Το Δικαστήριο με τις παραπάνω αποφάσεις σταματώντας τα έργα, έκρινε πως έπρεπε να γίνει ενιαία μελέτη. Δηλαδή μία και μοναδική για τα έργα της Μεσοχώρας μαζί και της Συκιάς. Θα δείτε παρακάτω, ότι ύστερα από πολλά χρόνια το ίδιο Δικαστήριο ζήτησε να γίνουν πάλι δυο χωριστές μελέτες (!;) . Το έτος 2000 αφού έγινε η μία μελέτη που αξιώθηκε, ακολούθησαν νέες προσφυγές και νέο σταμάτημα των έργων. Αυτή τη φορά το Δικαστήριο έκανε στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών. Είπε, ότι δεν πρέπει να αγνοείται η οικονομική ωφέλεια ενός έργου εθνικής εμβέλειας με παράλληλη περιβαλλοντική προστασία. Παρά ταύτα καθηλώνει τα έργα, επειδή, κατά την κρίση του, η μελέτη που έγινε, δεν συμβαδίζει με την «Σύμβαση της Γρανάδας» . Αυτή η σύμβαση όμως ό,τι κι αν γράφει, δεν ίσχυε στην Ελλάδα παρά μόνον μετά το 1992 (Ν. 2039). Δεν διερωτήθηκαν οι αξιότιμοι κ.κ. Σύμβουλοι, πώς ήταν δυνατό μισοτελειωμένα έργα που ξεκίνησαν από το ’85, να καλύπτονται από πολύ μεταγενέστερο νομικό καθεστώς. Και εκτός αυτού. Το γνωστό στους Δικαστές ελληνικό Σύνταγμα του ’86 παρέχει καλύτερη προστασία του περιβάλλοντος από την Σύμβαση της Γρανάδας.
Καταλαβαίνει κανείς, ότι πάντοτε ένα Δικαστήριο βρίσκει έναν καλό λόγο να ματαιώνει και στην ουσία να καταστρέφει τεράστια έργα εθνικής εμβέλειας- όπως το ίδιο θεώρησε τα έργα του Αχελώου-, μόνο και μόνο για να ικανοποιηθούν οι δικές του αντιλήψεις για το καθ’ υπόθεση προστατευόμενο περιβάλλον. Τα έγραψε άλλωστε αυτά και ο εκλιπών Νίκος Μάργαρης (βλ. προηγ. άρθρο) κατονομάζοντας τους Δικαστές του ΣτΕ ως τους «χειρότερους ακτιβιστές που κάνουν πως γνωρίζουν τα πάντα.»
Το Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. και η ΔΕΗ συντάσσουν κατά τις επιταγές του ΣτΕ ενιαία μελέτη για τα έργα. Όμως το 2009 -με καθηλωμένα τα έργα- το Συμβούλιο στέλνει στο Ευρωδικαστήριο 14 ερωτήματα με κύριο άξονα (προσέξτε) «εάν τα σ χ ε δ ι α ζ ό μ ε ν α» έργα στον Αχελώο, και κυρίως η εκτροπή είναι σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Εδώ οι απορίες είναι περισσότερες . Για να καλυφθεί η πραγματικότητα των ημιτελών έργων (και όχι σχεδιαζόμενων), το Συμβούλιο απέστειλε τα ερωτήματα για δήθεν έργο που σχεδιαζόταν, ενώ το 2009 ήταν τελειωμένο σε ποσοστό 70% τουλάχιστον. Το επόμενο ερώτημα σχετίζεται με την δυνατότητα εφαρμογής μεταγενέστερων κανόνων δικαίου σε προγενέστερο έργο . Και η μεγάλη ακόμα απορία. Για ποιο λόγο το ίδιο Δικαστήριο ευθύς εξαρχής από το 1994 δεν είχε στείλει τέτοια ερωτήματα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Δεν σχολιάζω διάφορα άλλα, όπως την παράκαμψη του «έργου εθνικής εμβέλειας», που το ίδιο Δικαστήριο είχε κρίνει πριν πολλά χρόνια. Όταν ρώτησα για όλα αυτά τον άνθρωπο που με βοήθησε, πήρα την απάντηση πως «Ο Δικαστής που θέλει να εκδώσει απόφαση κατά τις απόψεις του, θα βρει λόγους να το κάνει.» Ξαναρωτώντας για τις διασκέψεις ενός πολυμελούς Δικαστηρίου, πώς συμβαίνει να είναι ομόφωνες οι αποφάσεις, όταν μάλιστα δημιουργούνται αντιφάσεις και ερωτηματικά; Πήρα την απάντηση: «Μη με ρωτάς. Βρες έμπιστό σου Δικαστή και ρώτησέ τον για τις διασκέψεις των ελληνικών Δικαστηρίων».
Το ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΔΕΕ) παρ’ όλα αυτά απάντησε, πως είναι δυνατή η εκτροπή του.. «σχεδιασμένου έργου» με αόριστες αναφορές στην τήρηση περιβαλλοντικών όρων. Ελάτε όμως που το Ανώτατο Ελληνικό Δικαστήριο δεν ήθελε με κανέναν λόγο την εκτροπή. Έτσι αγνοήθηκε αξιοπερίεργα η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την υπ. αριθμ. 26/14 απόφασή του καθήλωσε ακόμη μια φορά τη συνέχιση και ολοκλήρωση των έργων, για να συνταγούν αυτή τη φορά δυο χωριστές περιβαλλοντικές μελέτες (!). Μία για τα έργα στη Μεσοχώρα και άλλη για τη Συκιά. Στο σημείο αυτό τεκμηριωμένα παραθέτω, ότι οι δικηγόροι του Δημοσίου και της ΔΕΗ στην τελευταία δίκη του έτους 2013 παρέδωσαν αμαχητί τα όπλα. Και να πώς: Αντί να υποστηρίξουν, όπως είχαν υποχρέωση από τον όρκο, το καθήκον και το Νόμο την πληρότητα των μελετών, την χρησιμότητα των έργων, την εθνική ωφέλεια και την αποκατάσταση του τοπίου με την δημιουργία των λιμνών, ώστε να αξιοποιηθεί ολόκληρη η περιοχή, προσήλθαν στο ακροατήριο και ζήτησαν προτίμηση από την αρίθμηση της υπόθεσης. Το έπραξαν ερήμην του περιφερειάρχη Θεσσαλίας και του νομικού του εκπροσώπου, που ανέμεναν εκτός της αιθούσης, επειδή ήταν νωρίς για την εκφώνησή και εκδίκασή της. Και τι ζήτησαν όλοι αυτοι «εν χορώ»; Ούτε πολύ ούτε λίγο. Την αναβολή εκδίκασης-που δεν δόθηκε-, για να γίνει μελέτη διαχείρισης υδάτινων πόρων. Ομολόγησαν δηλαδή με έμμεσο και σαφέστατο τρόπο, πως οι μελέτες που είχαν υποχρέωση να υπερασπιστούν, ήταν άχρηστες. Έτσι συνέβη.
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας δεν ήταν ποτέ στο ΣτΕ κύριος διάδικος. Παρεμβάσεις γίνονταν υπέρ του Δημοσίου και της ΔΕΗ. Όταν για άγνωστους στον γράφοντα λόγους οι νομικοί παραστάτες αυτών των θεσμών κάνουν τη δουλειά τους, όπως την κάνουν, είναι αδύνατον τρίτος θεσμός να βοηθήσει στον αγώνα εκείνον που τον εγκαταλείπει. Τη στιγμή μάλιστα, που δεν έχει και δικαίωμα.
Η τελευταία λοιπόν με αριθμ. 26/2014 απόφαση του ΣτΕ επανέφερε στο προσκήνιο την Σύμβαση της Γρανάδας, δίκην ευαγγελικού κειμένου, για το.. «σχεδιαζόμενο έργο του Αχελώου». Παραβιάζεται είπε η σύμβαση αυτή, και χρειάζονται.. δ υ ο χ ω ρ ι σ τ έ ς μ ε λ έ τ ε ς για την Συκιά και την Μεσοχώρα). Καθ’ οδόν ξεχάστηκε η ενιαία μελέτη που αξιώθηκε από το ίδιο Δικαστήριο το ’94. Εμμονικά το ΣτΕ έκρινε, πως η εκτροπή, όπως σχεδιάστηκε (το πώς και γιατί δεν το εξήγησε), δεν συμβαδίζει με την προστασία των περιοχών Natura 2000. Πως η οριοθέτηση μιας περιοχής ως Νatura το έτος 2000 ακουμπά ημιτελές κατά το μέγιστο μέρος του έργο με έναρξη κατασκευής το 1985, και πως οριοθετείται η συγκεκριμένη περιοχή; Ούτε περιγράφονται, ούτε εξηγούνται. Είπαμε όμως. Πάντοτε βρίσκεται καλός λόγος για τον Δικαστή να αποφασίσει κατά τη θέλησή του.
Ταπεινή κρίση εκφράζω. Εδώ πρόκειται για ακραίες καταστάσεις. Γι’ αυτό έπρεπε το Δημόσιο και η ΔΕΗ να προσφύγουν στο Δικαστήριο της ΕΕ. Δεν το έπραξαν ακόμη μια φορά. Αλλά πώς να συμβεί αυτό, όταν οι εμμονές πολλών σ’ αυτόν τον τόπο τον καταστρέφουν καθημερινά (βλ. Σκουριές, Ελληνικό, Κάρυστο κ.α.). Στους Θεσσαλούς πολίτες ιδιαίτερα, που πλήττονται καίρια από την ματαίωση του έργου της εκτροπής, δεν δικαιούμαι να συστήσω οτιδήποτε. Έχω όμως έναν παρηγορητικό λόγο. Οι κυβερνητικοί και άλλοι.. «οικολόγοι» φροντίζουν τόσο πολύ για την οικολογία, ώστε πρόσφατα ματαίωσαν μια τεράστια αιολική επένδυση στην Κάρυστο και κατέστρεψαν τον Αργοσαρωνικό. Εμποδίζουν με χίλιους τρόπους την επένδυση στο Ελληνικό και στέλνουν «στα τσακίδια» ( κ. Καρανίκας)την μεγαλύτερη επένδυση της χώρας στη Χαλκιδική. Τι λέτε τώρα; Θα θυσιάσουν οι άνθρωποι έναν υπουργικό θώκο για τον Σαρωνικό και μια βουλευτική έδρα για χάρη τριών χιλιάδων οικογενειών στη Χαλκιδική; Σ’ ετούτον τον τόπο επιτρέπονται αυτά; -
