Η μάχη των Φαρσάλων

Η ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ ΠΡΙΝ 72 ΧΡΟΝΙΑ

28 Μαρτίου 1943

ΦΑΡΣΑΛΑ (Γραφείο "Ε")
Του Αχ. Μπακαλέξη
Ήταν Μάρτιος του 1943. Στα ημιορεινά χωριά της επαρχίας Φαρσάλων η δράση των αντάρτικων ομάδων γίνεται όλο και πιο έντονη. Ο λαός με την ελπίδα και την προσμονή της λευτεριάς πληροφορείται με ενθουσιασμό τις κινήσεις και τις επιτυχίες των ανταρτών.
Το ηθικό του εχθρού στην πόλη των Φαρσάλων έπεφτε συνεχώς. Την εποχή εκείνη το υπαρχηγείο Καραντάου - Πηλίου πήρε την απόφαση να "καθαρίσει" την εστία των καραμπινιέρων στα Φάρσαλα.
Έτσι καταστρώθηκε το σχέδιο και ορίστηκε τόπος συγκέντρωσης το χωριό Σιτόχωρο.
Τμήματα ανταρτών, στις 28 Μαρτίου, με επικεφαλής τον Γεροδήμο έκαναν επίθεση στην πόλη των Φαρσάλων και κατέλαβαν τη γέφυρα του Ενιπέα και τη διάβαση των Χαλκιάδων.
Στη γέφυρα αφήνουν το ιππικό για παρενόχληση του εχθρού από τη Λάρισα και άλλα τμήματα, αφού κόβουν τα καλώδια του τηλέγραφου, προχώρησαν προς την πόλη από διαφορετικές κατευθύνσεις. Από το Βαρούσι, το Νεκροταφείο, τον Ταμπάκο (Απιδανό) και την οδό Λαμίας.
Μια ομάδα περικυκλώνει την Καραμπινιερία και μια άλλη την Υποδιεύθυνση Χωροφυλακής. Αρχίζουν τα πρώτα πυρά. Η Υποδιεύθυνση Χωροφυλακής πέφτει χωρίς μάχη και αιχμαλωτίζονται περί τους 100 χωροφύλακες και αξιωματικούς, οι οποίοι αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι.
Η μάχη συνεχίζεται. Τώρα ο μόνος στόχος είναι το κτίριο της Καραμπινιερίας. Τα πυρά του εχθρού δυσκόλευαν τους επιτιθέμενους αντάρτες. Οι κάτοικοι με ενθουσιασμό πρόσφεραν τη βοήθειά τους στους αντάρτες και το ηθικό τους ήταν πολύ ανεβασμένο. Η κατάληψη του κτιρίου καθυστερούσε και τότε οι αντάρτες αποφάσισαν να το πυρπολήσουν. Η πυρπόληση απέτυχε και τότε αποφασίζουν να ανατινάξουν το κτίριο με ναρκοθέτηση.
Οι Ιταλοί αποφασίζουν να παραδοθούν και ζητούν εγγυήσεις, οι οποίες τους δίνονται.
Στη συνέχεια παραδίδουν τον οπλισμό τους και περί τους 22 άνδρες και 3 αξιωματικοί επιβιβάστηκαν σε αυτοκίνητο και οδηγήθηκαν στην Ερέτρεια αφήνοντας πίσω τους 2 νεκρούς.
Οι αντάρτες ύψωσαν στο κτίριο και την πλατεία την ελληνική σημαία και αποχώρησαν τραγουδώντας.
Το γεγονός της παράδοσης των Ιταλών και η εξουδετέρωση της εχθρικής αυτής εστίας προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στους κατοίκους και αρκετοί νέοι ακολούθησαν τους αντάρτες στα βουνά. Άρχισαν όμως να εκδηλώνονται και ανησυχίες για αντίποινα εκ μέρους των Ιταλών.
Ανήμερα το απόγευμα ένα εχθρικό αεροπλάνο έκανε την εμφάνισή του πάνω από την πόλη και άρχισε να πυροβολεί. Τα μεσάνυχτα σκοτώθηκε από αδέσποτη σφαίρα ο Φαρσαλινός Κων. Βουρδάκης, που είχε βγει στο μπαλκόνι του σπιτιού του.
Οι κάτοικοι πανικοβλήθηκαν και άρχισαν να εγκαταλείπουν την πόλη κατευθυνόμενοι άλλοι προς τα υψώματα του κάστρου και της Σούρλας και άλλοι προς τα ημιορεινά χωριά Δίλοφο, Ναρθάκι, Σκοπιά κ.λπ.
Την άλλη μέρα τα Φάρσαλα περικύκλωσαν Ιταλοί στρατιώτες με επικεφαλής ταγματάρχη, ο οποίος διέταξε την πυρπόληση της πόλης.
Υπολογίζεται ότι πάνω από 250 οικήματα παραδόθηκαν στις φλόγες. Μέσα σε λίγες στιγμές η πόλη έγινε παρανάλωμα του πυρός. Οι φλόγες και οι καπνοί διακρίνονταν σ’ όλο το θεσσαλικό κάμπο. Οι Φαρσαλινοί με σφιγμένη την καρδιά παρακολουθούσαν από τα υψώματα τα σπίτια τους να καίγονται.
Στο μεταξύ, οι Ιταλοί συνέλαβαν περί τους 28 Φαρσαλινούς και τους μετέφεραν στη Λάρισα, όπου υποβλήθηκαν σε κακοποίηση και ραβδισμούς. Το απόγευμα οι κάτοικοι ξεθάρρεψαν και κατέβηκαν στην πόλη για να μαζέψουν ό,τι ήταν δυνατόν από τα καμένα σπίτια και μαγαζιά τους.
Την άλλη μέρα οι Ιταλοί περικύκλωσαν πάλι την πόλη. Πριν μπουν στην καμένη πόλη, στο χωριό Δενδράκια και στον Σ.Σ. Φαρσάλων σκότωναν όποιους βρήκαν μπροστά τους. Κατόπιν μπήκαν στην πόλη και συνέχισαν το καταστροφικό τους έργο. Δεν λυπήθηκαν ούτε τους αρρώστους που νοσηλεύονταν την εποχή εκείνη στα σπίτια τους από επιδημία τύφου, που είχε ενσκήψει στην πόλη. Μετά το μεσημέρι οι Ιταλοί έφυγαν. Αλλά το θέαμα που αντίκρισαν οι Φαρσαλινοί ήταν τρομερό. Γυναίκες και παιδιά αντικρίζοντας στους δρόμους, στα κατώφλια των σπιτιών τους, προσφιλή αδικοσκοτωμένα πρόσωπα ξεσπούσαν σε θρήνους και κλάματα, ενώ οι γυναίκες μόνες τους άνοιγαν τους λάκκους στο νεκροταφείο για να θάψουν τους νεκρούς τους.
Περίπου 40 άτομα εκτελέστηκαν στην πόλη και επαρχία Φαρσάλων κατά την επιχείρηση αυτή των Ιταλών.
(Στοιχεία και πληροφορίες ελήφθησαν από το βιβλίο του Στέργιου Αναγνωστόπουλου «Τα Φάρσαλα στο διάβα των αιώνων»).