Ήταν ένα από τα πολλά αξιόλογα νεοκλασικά κτίσματα, που κοσμούσαν τη Λάρισα του 20ου αιώνα και είχε κατασκευασθεί από τον ιδιοκτήτη του για να στεγάσει την οικογενειακή του ευτυχία.
Ο Νικόλαος Καραστεργίου ήταν εκ καταγωγής Πελοποννήσιος. Γεννήθηκε το 1853 και μετά τις εγκύκλιες σπουδές του, φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Άσκησε για μικρό χρονικό διάστημα τη δικηγορία, αλλά στη συνέχεια ακολούθησε τον δικαστικό κλάδο. Τον Οκτώβριο του 1881, λίγες ημέρες μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας, μετατέθηκε στη Λάρισα, διορίσθηκε πρωτοδίκης και τον Αύγουστο του 1882 εγκατέλειψε οριστικά τον δικαστικό κλάδο και εργάσθηκε ως δικηγόρος. Λόγω της πολυμάθειας και της γλωσσομάθειας διετέλεσε πληρεξούσιος δικηγόρος πολλών Οθωμανών αξιωματούχων, που είχαν κληρονομικά δικαιώματα στον θεσσαλικό κάμπο από τσιφλίκια και αστικά ακίνητα. Συγχρόνως αναδείχθηκε και σε σπουδαίο επιχειρηματία και με τα κέρδη του απέκτησε και ο ίδιος πολλά ακίνητα όχι μόνον μέσα στην πόλη, αλλά μέχρι και τα Αμπελάκια. Ήταν από τους λίγους που δεν μετακόμισε στην Αθήνα κατά την κατάληψη της Λάρισας από τους Τούρκους τον Απρίλιο του 1897. Όμως τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου συνελήφθη από τους κατακτητές με την κατηγορία της κατασκοπίας και οδηγήθηκε στα Άδανα της Μ. Ασίας. Μετά τρεις μήνες, τον Αύγουστο του 1897, αφέθηκε ελεύθερος. Το 1893 νυμφεύθηκε την Ουρανία Περδίκη, με την οποία απέκτησε δύο τέκνα, την Θεοδώρα και τον Χρήστο. Πέθανε στη Λάρισα τον Νοέμβριο του 1920[1].
Από το 1881 που μετατέθηκε στη Λάρισα, μέχρι τον θάνατό του το 1920 λόγω της σπουδαίας επιστημονικής κατάρτισής του, κατέλαβε διάφορες τιμητικές θέσεις. Το 1882 διετέλεσε δικηγόρος του Δήμου Λαρίσσης και το 1895 μέλος του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου του πρώιμου Δικηγορικού Συλλόγου Λαρίσης. Εκλέχθηκε Δημοτικός Σύμβουλος και τρεις φορές βουλευτής (1892, 1899, 1906)[2]. Σαν ευυπόληπτο μέλος της Λαρισαϊκής κοινωνίας τον βρίσκουμε να συμμετέχει και στα Διοικητικά Συμβούλια διαφόρων Συλλόγων και Οργανισμών.
Το αρχοντικό του Νικολάου Καραστεργίου είχε κτισθεί στις αρχές του 20ου αιώνα και ο αρχιτέκτονας μάς είναι άγνωστος. Όπως διακρίνεται και στην δημοσιευόμενη φωτογραφία, ήταν διώροφο με ημιυπόγειο. Και από τις τέσσερες πλευρές η κατοικία με την αυλή της περιβαλλόταν από ψηλό τοιχίο εκτός από την πλευρά της οδού Παναγούλη όπου ο τοίχος ήταν χαμηλός, με κτισμένες κατά διαστήματα κολόνες, τα διάκενα των οποίων καταλάμβαναν σιδερένια κιγκλιδώματα, ενώ μια απλή σιδερένια πόρτα οδηγούσε στην αυλή. Η κύρια είσοδος του αρχοντικού βρισκόταν επί της Παναγούλη και ήταν προσιτή με τη βοήθεια μερικών μαρμάρινων κλιμάκων. Ήταν δίφυλλη, ξύλινη και στο ψηλότερο σημείο υπήρχε φεγγίτης, προστατευμένος με σιδερένιο κιγκλίδωμα. Το κτίριο είχε άφθονα νεοκλασικά στοιχεία κυρίως στην πρόσοψη. Το χαρακτήριζε όμορφος εξώστης πάνω από την πόρτα της εισόδου, με μεταλλικά κιγκλιδώματα και μαρμάρινα φουρούσια, συμμετρικά ανοίγματα και στους δύο ορόφους, με έντονα τονισμένες διακοσμητικές παραστάδες, απομίμηση σκαλιστής τετράγωνης πέτρας στις γωνίες των τοίχων του κάτω ορόφου και γείσο κάτω από τη σκεπή και μεταξύ των ορόφων[3]. Τελευταία ιδιοκτήτρια ήταν η Βίνα Μαντζανή. Κατεδαφίσθηκε κάποια ανύποπτη στιγμή, την τρίτη ημέρα των Χριστουγέννων του 1999 και στη θέση του δημιουργήθηκε πολυώροφη οικοδομή.
Το κτίριο αυτό μέχρι την στιγμή της κατεδάφισής του πέρασε από διάφορα στάδια διατηρητέου ή κατεδαφιστέου κτίσματος. Το 1998 η Επιτροπή Πολεοδομικού και αρχιτεκτονικού Ελέγχου "δεν ενέκρινε την κατεδάφιση της διωρόφου οικοδομής καθ' όσον το κτίσμα είναι χαρακτηριστικό δείγμα της νεότερης Ελληνικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα", καθώς ανέφερε η απόφασή της. Όμως οι απαντήσεις τόσο του ΥΠΕΧΩΔΕ όσο και του Υπουργείου Πολιτισμού ήταν αρνητικές και η γνωμάτευσή τους ανέφερε ότι "δεν θα προωθήσουν τον χαρακτηρισμό του υπ' όψιν κτιρίου ως διατηρητέου, δεδομένου ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την έκδοση της σχετικής Υπουργικής Αποφάσεως"[4]. Πρέπει να σημειωθεί ότι για την κατεδάφιση του κτιρίου είχαν εκφράσει έντονες διαμαρτυρίες πολλοί Λαρισαίοι πολίτες και τα μέλη του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Λάρισας, τα οποία μάλιστα είχαν προτείνει την αγορά του κτιρίου από την τότε Δημοτική αρχή. Προσωπικά θυμάμαι ακόμη το τεράστιο πανό που είχαν αναρτήσει στους τοίχους του περιβόλου του κτιρίου οι αρχιτέκτονες της Λάρισας εναντίον της κατεδάφισης, γιατί το αντίκριζα καθημερινά πηγαίνοντας στη δουλειά μου. Τελικά όμως οι διαμαρτυρίες αυτές δεν έφεραν το ποθούμενο αποτέλεσμα.
[1]. Βλέπε: Γρηγορίου Αλέξανδρος. Προσωπογραφία της Λάρισας. Νικόλαος Καραστεργίου (1853-1920). Ο διαπρεπής νομικός και βουλευτής της Λάρισας, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα, φύλλο της 6ης Νοεμβρίου 2016.
[2]. Βλέπε: Παπαχατζόπουλος Αριστείδης, Συμβολή στην Ιστοριογραφία του Δικηγορικού Συλλόγου Λαρίσης. Οι Δικηγόροι και ο Δικηγορικός Σύλλογος Λαρίσης κατά την περίοδο 1881-1981, τόμ. Α΄ (1881-1940), Λάρισα (2016) σελ. 125. Επίσης: Καζάκης Φοίβος, Δημήτριος Αστερ. Καζάκης. Βουλευτής και Γερουσιαστής και οι Θεσσαλοί Βουλευταί-Γερουσιασταί (1881-1946), Λάρισα (2006) σελ. 218.
[3]. Αντωνούλη Α., Γιοβρή Ε., Ιωανίδης Γ., Παπαδόπουλος Α., Αξιόλογα κτίσματα Λάρισας, ΤΕΕ/Τμήμα Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας, Λάρισα, (Ιούνιος 1994).
[4]. Βλέπε: Ψύχας Άρης, Παρελθόν το νεοκλασικό κτίριο της Παναγούλη, εφ. "Ημερήσιος Κήρυκας", Λάρισα, φύλλο της 28ης Δεκεμβρίου 1999.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
