Ο Π. Γκίνης γεννήθηκε στη Δάρδα της Β. Ηπείρου, αλλά σε ηλικία 15 ετών βρέθηκε στο Άγιον Όρος όπου εργαζόταν ο πατέρας του. Εκεί μαθήτευσε σε σπουδαίους μοναχούς αγιογράφους. Όταν το 1908 υποχρεώθηκε από τις τουρκικές αρχές να καταταγεί στον τουρκικό στρατό, έφυγε κρυφά από το Άγιον Όρος, το οποίο την περίοδο εκείνη ανήκε στην Οθωμανική αυτοκρατορία και κατέφυγε στην Ελλάδα. Τελικά το 1911 βρήκε καταφύγιο στη Λάρισα όπου συνάντησε κάποιον γνωστό του από τον Άθω και εγκαταστάθηκε πλέον μόνιμα. Εργάσθηκε ως αγιογράφος, αρχικά σε συνεργασία με τον Ιωάννη Παντοστόπουλο και στη συνέχεια είχε μακροχρόνια συνεργασία με τον ζωγράφο-αγιογράφο Χρυσόστομο Παπαμερκουρίου, ενώ παράλληλα παρέδιδε και μαθήματα ζωγραφικής σε νέους που αγαπούσαν την τέχνη αυτή. Από το 1925 άρχισε να ασχολείται και με την φωτογραφία[1]. Πρέπει να ήταν κυρίως φωτογράφος τοπίου, γιατί δεν έχω υπ’ όψη μου φωτογραφίες studio παρά μόνο ελάχιστες και αυτές όταν συνεργαζόταν με τον Παπαμερκουρίου.
Για την λήψη της εικόνας ο φωτογράφος στάθηκε στον επάνω όροφο του διώροφου κτιρίου που υπήρχε προπολεμικά στη γωνία των οδών Κύπρου και Πανός, δίπλα από το Φαρμακείο του Αγαμέμνονα Αστεριάδη και αποτύπωσε την νοτιοδυτική γωνία της Κεντρικής Πλατείας. Μάλιστα μια ίδια ακριβώς άποψη έχουμε και σε ένα επιστολικό δελτάριο του φωτογραφείου των Α. Γκινάκου και Γ. Μαργαρίτη στην Αθήνα (Στοά Συγγρού 6) των αρχών της δεκαετίας του 1930. Η λεπτομέρεια της φωτογραφίας εστιάζεται σε ένα μεγάλο διώροφο γωνιακό κτίριο, κατασκευασμένο σε αμβλεία γωνία. Το κτίριο αυτό ήταν ιδιοκτησίας του Γεωργίου Νικόδημου. Ο Γεώργιος Νικόδημος είχε ηπειρώτικη καταγωγή, ήλθε στη Λάρισα μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και ασχολήθηκε με το εμπόριο κυρίως των κρασιών[2]. Μετά τον γάμο του απέκτησε επί πλέον περιουσία από τη σύζυγό του Χαρίκλεια. Όμως δεν ευτύχησαν να αποκτήσουν τέκνα και υιοθέτησαν την Βασιλική, η οποία όταν έφθασε σε ηλικία γάμου παντρεύτηκε τον Κυριάκο Λιόλιο. Το 1935 ο Γεώργιος Νικόδημος εν ζωή κληροδότησε στον Δήμο το κτίριο της φωτογραφίας, αλλά και την κατοικία του, η οποία βρισκόταν στη γωνία των οδών Παπακυριαζή και Φαρμακίδου[3]. Μετά τη δωρεά αυτή, στο νεοκλασικό κτίριο της πλατείας στεγάσθηκαν οι υπηρεσίες τη Δημαρχίας[4]. Πιο πριν στεγαζόταν οι υπηρεσίες της Νομαρχίας Λαρίσης.
Το μέγαρο Νικόδημου κτίσθηκε, όπως και τα περισσότερα από τα κτίρια της Κεντρικής Πλατείας Θέμιδος, κατά τα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα. Ήταν διώροφο και αρχιτεκτονικά είχε όλα τα αισθητικά στοιχεία του ρυθμού που είχε κυριαρχήσει εκείνη την περίοδο, του νεοκλασικισμού. Μερικά από τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του ήταν τα μεγάλα πορτοπαράθυρα με τονισμένες παραστάδες, εξώστες με μαρμάρινα φουρούσια και μεταλλικά κιγκλιδώματα, τονισμένο γείσο τόσο κάτω από την σκεπή, όσο και μεταξύ των ορόφων, κλπ.
Οι συμφορές όμως που έπληξαν τη Λάρισα κατά την κατοχή τραυμάτισαν σοβαρά το κτίριο και ο επάνω όροφος κατεδαφίσθηκε, ενώ στο ισόγειο λειτούργησαν σποραδικά διάφορα καταστήματα. Η Δημαρχία αναγκάσθηκε να μετακομίζει από κτίριο σε κτίριο και αναζητούσε μόνιμη δική του στέγη. Ο χώρος του κτιρίου του Νικόδημου που του ανήκε θεωρείτο μικρός για να οικοδομήσει μεγάλο και εντυπωσιακό κτίριο, μέχρι τη στιγμή που έγινε η πώληση του τμήματος ηλεκτροφωτισμού του ΟΥΗΛ (πρόδρομος της ΔΕΥΑΛ) στη ΔΕΗ. Με τα χρήματα από την αγοραπωλησία αυτή δόθηκε η δυνατότητα στον Δήμο να γίνει κύριος του γειτονικού προς την οδό Ίωνος Δραγούμη οικήματος, στο οποίο στεγαζόταν προπολεμικά η οικογένεια του ιατρού Κωνσταντίνου Βλάχου[5]. Με την προσθήκη των δύο αυτών οικοπέδων ο χώρος πλέον κρίθηκε επαρκής για την ανέγερση του Δημαρχιακού Μεγάρου, η οποία τελικά τελεσφόρησε επί δημαρχίας Δημητρίου Χατζηγιάννη. Έτσι στο Δημαρχείο διαβάζουμε σε μια μαρμάρινη εντοιχισμένη επιγραφή: «Δημαρχείο Λάρισας. Ανεγέρθηκε επί δημαρχίας Δημητρίου Χατζηγιάννη σε οικόπεδο δωρεάς Γεωργίου Νικοδήμου κατά το ήμισυ, και αγοράς του υπολοίπου με χρήματα από εκποιήσεις του ΟΥΗΛ στη ΔΕΗ»[6].
Χρονολογικά η φωτογραφία του Παντελή Γκίνη που δημοσιεύεται τοποθετείται στα 1935 περίπου.
[1]. Βλέπε: Γεώργιος Γ. Γουργιώτης. Μικρά Μελετήματα, εκδ. Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου, Λάρισα (2000), σελ. 134.
[2]. Η γνωστή ταβέρνα «Νικόδημος» ήταν πριν παντοπωλείο και ιδιοκτησία του Ευάγγελου Νικόδημου, ο οποίος ασχολείτο και ο ίδιος με την εμπορία κρασιών. Η συγγένειά τους ήταν μακρινή.
[3]. Έπειτα από δικαστική απόφαση, η δωρηθείσα κατοικία περιήλθε στη δικαιοδοσία του ζεύγους Κυριάκου και Βασιλικής Λιόλιου. Πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι ο Γεώργιος Νικόδημος, λόγω της μεγάλης δωρεάς του στον Δήμο κατόρθωσε να διορίσει τον γαμπρό του Κυριάκο Λιόλιο στη Δημαρχία, αρχικά ως κλητήρα και εν συνεχεία στα Δημοτικά Σφαγεία ως εισπράκτορα.
[4]. Λαγός Δημήτριος, Οι ανάγκες της Λαρίσης, σειρά άρθρων σε εφημερίδες της Λαρίσης (αρχές 1947- Μάιος 1949).
[5]. Ο Κωνσταντίνος Βλάχος γεννήθηκε στη Λάρισα, σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στο Παρίσι και τις Βρυξέλες. Το 1917, κατά την περίοδο του εθνικού διχασμού, παύτηκε ο αιρετός δήμαρχος Μιχαήλ Σάπκαςκαι στη θέση του διορίσθηκε δήμαρχος Λαρίσης μέχρι το 1920. Βλέπε:Παπαθεοδώρου Νικόλαος. Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα-2014, Λάρισα (2016) σελ.227-230.
[5]. Οφείλω θερμές ευχαριστίες στους φίλους μου Ιωάννη Μόλλα και Γρηγόριο Γώγο για τις πολύτιμες πληροφορίες και τη βοήθεια που μου προσέφεραν.
Του Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
