Tου Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
Ο περιοδικός Τύπος στη Λάρισα έχει μια ιστορική διαδρομή η οποία είναι παράλληλη και συμβαδίζει με τις διάφορες ιστορικές περιπέτειες που έζησε η πόλη μας από την απελευθέρωσή της το 1881 μέχρι σήμερα. Όπως αναφέρει ο Θωμάς Ψύρρας[1], αμέσως μετά την ενσωμάτωση κυκλοφόρησαν στην πόλη μας τα περιοδικά ποικίλης ύλης «Ιώβ» και «Ιάσων», που ουσιαστικά είχαν εγκυκλοπαιδικό και μορφωτικό χαρακτήρα και όχι λογοτεχνικό. Παρ’ όλα αυτά όμως θα πρέπει να θεωρηθούν σαν πρόδρομοι του περιοδικού τύπου της Λάρισας. Φιλολογικά και ποιητικά έργα εύρισκαν τότε φιλοξενία σε τοπικές εφημερίδες της εποχής και κυρίως στη «Μικρά» του Θρασύβουλου Μακρή[2].
Στις αρχές του 20ου αιώνα ανιχνεύονται οι πρώτες απόπειρες κυκλοφορίας λογοτεχνικών και φιλολογικών περιοδικών. Πνευματικά ανήσυχοι Λαρισαίοι εκδώσαν το 1906 το τοπικό περιοδικό «Βίος», το οποίο περιείχε πολλά και ενδιαφέροντα θέματα, αλλά η προσπάθεια αυτή έσβησε πολύ σύντομα.
Έπρεπε να φθάσει το 1935 για να εκδοθεί στη Λάρισα το πρώτο αμιγές φιλολογικό περιοδικό. Ο «Όμιλος Διανοουμένων και Φιλοτέχνων Λαρίσης», στην προσπάθειά του να ανυψώσει το πνευματικό επίπεδο της πόλεως, κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1935 μηνιαίο φιλολογικό, επιστημονικό και καλλιτεχνικό περιοδικό, εικονογραφημένο και πολυσέλιδο με τίτλο «Θεσσαλικά Γράμματα». Εκδόθηκαν όμως συνολικά μόνον εννέα τεύχη[3].
Στη συνέχεια κυκλοφόρησαν πολλά βραχύβια περιοδικά, όπως: το 1940 «Πνευματική Συντροφιά» του ομώνυμου Ομίλου, το 1960 «Θεσσαλικά Γράμματα» από την Ηρώ Δασκαλάκη, το 1963 «Χρονικά Λαρίσης» από τον Διονύσιο Νικολόπουλο, τα 1970 «Προσανατολισμοί» από τον Δημήτρη Κουνελάκη, το 1973 «Πανθεσσαλικά Γράμματα» από τον Βάσο Καλογιάννη, το 1973 «Θεσσαλική Εστία» από τον Μιχάλη Σταφυλά και τον ίδιο χρόνο (1973) τα «Λαρισαϊκά Γράμματα», από τη «Λογοτεχνική Ομάδα Λαρίσης» (Λ.Ο.Λ.).
Στη συνέχεια θα γίνει προσπάθεια να περιγραφεί η διαδρομή του περιοδικού «Λαρισαϊκά Γράμματα», το οποίο αυτοπροσδιορίζεται ως «Περιοδική έκδοση Λόγου και Τέχνης». Την άνοιξη του 1971 μια συντροφιά πνευματικών ανθρώπων της πόλεώς μας συνέστησε ένα σωματείο με την επωνυμία «Λογοτεχνική Ομάδα Λαρίσης». Σκοπός της Λ.Ο.Λ. ήταν να βοηθήσει με τις δραστηριότητές της την πνευματική και καλλιτεχνική ανάπτυξη τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και πανθεσσαλικά. Την αρχική ομάδα αποτέλεσαν έξη άτομα, η Λίνα Καράμπα, ο δάσκαλος Γιώργος Ζημιανίτης, ο Νίκος Κύρκος, ο Ηλίας Κατσάνος (Τίνος Αλασάκης), ο Στέλιος Ντόμαλης και ο Κώστας Κωτούλας ,η «Ομάδα των Έξη» όπως την αποκαλούσαν. Αργότερα προστέθηκαν η Βέτα Περβανίδου, η Ελισάβετ Γιασεμίδου και η Έλενα Γκουντάρα- Σωτηράκη, μαθήτρια Λυκείου τότε. Όλοι τους ήταν άνθρωποι του πνεύματος, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον πεζό και τον ποιητικό λόγο. Όλα τα χρόνια της παρουσίας της Λ.Ο.Λ. στην πνευματική κίνηση της Λάρισας, πρόεδρος ήταν ο Νίκος Κύρκος και Γενικός Γραμματέας ο Γιώργος Ζημιανίτης.
Τα γραφεία της Λ.Ο.Λ. στεγάζονταν σε ειδική αίθουσα των Φροντιστηρίων Ξένων Γλωσσών του Θρασύβουλου Καράμπα, τα οποία βρισκόταν επί της οδού Κούμα 27, δίπλα από τα Εκπαιδευτήρια του Ιακώβου Μπόκαρη και απέναντι από την Κλινική του Κλέαρχου Σάπκα. Πρώτη τους ενέργεια ήταν η έκδοση το 1971 βιβλίου το οποίο είχε τον τίτλο «Ποιήματα και διηγήματα – Έκδοση των 6»και περιείχε έργα των ανθρώπων της Ομάδας.
Επίσης η Λ.Ο.Λ. προκήρυξε και πανθεσσαλικό διαγωνισμό λογοτεχνίας (ποίημα-διήγημα-λαογραφία) και τα βραβευθέντα έργα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Λαρισαϊκά Γράμματα».
Η ιδέα για την κυκλοφορία λογοτεχνικού περιοδικού πάρθηκε από την πνευματική παρέα της Λ.Ο.Λ. μια Κυριακή πρωί στο περίφημο για την εποχή του ζαχαροπλαστείο «Ολύμπιον» του Γκουνταρούλη, όπως μας πληροφόρησε ο Γιώργος Ζημιανίτης, που ήταν ο άνθρωπος ο οποίος συνέλαβε την ιδέα της ιδρύσεως της Λ.Ο.Λ. και ο πρωτεργάτης της κινήσεως. Ο τίτλος «Λαρισαϊκά Γράμματα» ήταν έμπνευση του Λεωνίδα Ζημιανίτη, ο οποίος δεν ανήκε στην ομάδα των συγγραφέων. Όμως ο τίτλος του υιοθετήθηκε αμέσως απ’ όλους. Κυκλοφορούσε κάθε δύο μήνες, δηλαδή έξη τεύχη κάθε χρόνο. Όλα τα τεύχη στο εξώφυλλο φιλοξενούσαν φωτογραφία ενός έργου τέχνης σε ασπρόμαυρη απόδοση, κατά προτίμηση Λαρισαίου καλλιτέχνη.Το πρώτο τεύχος κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο του 1973 καιστο εξώφυλλο είχε φωτογραφία γλυπτού έργου του Χρήστου Μακρόπουλου. Διευθυντής ήταν ο Γιώργος Ζημιανίτης και την επιμέλεια της ύλης είχαν ο Νίκος Κύρκος, η Λίνα Καράμπα και ο Τίνος Αλασάκης. Στον πρόλογο του πρώτου τεύχους ο Νίκος Κύρκος εκμέρους όλης της Ομάδας, περιέγραφε τους λόγους που τους ώθησαν στην έκδοση των «Λαρισαϊκών Γραμμάτων»: «… το περιοδικό θα είναι ένα βήμα για να πούμε ό,τι έχουμε να πούμε, πώς θα το πούμε, πόσο σημαντικό θα είναι αυτό που θα πούμε. Κι’ ακόμα να περισώσουμε ό,τι μπορούμε. Θα είναι ένα μέσον προβολής νέων ανθρώπων, αλλά και ωρίμων που θα γίνουν οδηγοί στον δύσκολο δρόμο των γραμμάτων και των τεχνών. Θα σταθεί πλάϊ στους πνευματικούς ανθρώπους που μοχθούν στην επαρχία, πλάϊ στους ταλαντούχους νέους».
Στα περιεχόμενα του περιοδικού υπερέχουν τα ποιήματα και τα διηγήματα. Όμως συναντά κανείς και ιστορικά χρονικά, φιλολογικά μνημόσυνα, πορτραίτα συγγραφέων και καλλιτεχνών, λαογραφικά και αρχαιολογικά θέματα και πολλά άλλα. Η κριτική του βιβλίου είχε ανατεθεί στον δάσκαλο Νίκο Πατσίκα. Στους συγγραφείς του περιοδικού συγκαταλέγονταν και δύο Βολιώτες δάσκαλοι, ο Γιώργος Θωμάς και ο Κώστας Λιάπης, με θεματολογία παρμένη από την πλούσια λαογραφική παράδοση του Πηλίου. Τη διάδοση του περιοδικού και την εγγραφή συνδρομητών είχαν αναλάβει ο Γιώργος Ζημιανίτης και ο Ηλίας Κατσάνος (Τίνος Αλασάκης). Κάθε απόγευμα οι δυο τους περνούσαν από καταστήματα και γραφεία επιστημόνων (γιατρών, δικηγόρων) και επιχειρηματιών και με τα μπλοκάκια στα χέρια προσπαθούσαν να διαδώσουν την πνευματική τους δουλειά στους συμπολίτες μας. Κάθε τεύχος κυκλοφορούσε σε 400 αντίτυπα, και τυπώνονταν στο τυπογραφείο Κ. Γκιζελή και Γ. Χαρού. Οι συνδρομητές ξεπερνούσαν τους 300 και ο σχετικά μακρύς χρόνος ζωής του περιοδικού, που φθάνει τα επτά χρόνια (από το 1973 μέχρι και το 1979)και τους έξη τόμους (το 1978 δεν κυκλοφόρησε), οφείλεται στην προσπάθεια και τον ζήλο των ανθρώπων της Λ.Ο.Λ., οι οποίοι έτρεχαν από γραφείο σε γραφείο για να διανείμουν τα τεύχη και να διαδώσουν το έργο τους.
Όπως αναφέρθηκε, ο άνθρωπος που συνέλαβε την ιδέα να συγκεντρώσει σε μια ομάδα όλους τους πνευματικά ανήσυχους δημιουργούς της Λάρισας ήταν ο Γιώργος Ζημιανίτης, ο οποίος στάθηκε η κινητήριος δύναμη της Λογοτεχνικής Ομάδας και του περιοδικού. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί του, να μάθουμε την ιστορική διαδρομή του περιοδικού «Λαρισαϊκά Γράμματα» και να ξεφυλλίσουμε τους έξη καλαίσθητους τόμους του. Ο Γιώργος Ζημιανίτης γεννήθηκε στη Λάρισα το 1934 και ανατράφηκε σε καλλιεργημένο οικογενειακό περιβάλλον, μια που ο πατέρας του ήταν δάσκαλος. Από την παιδική του ακόμη ηλικία μελετούσε κυρίως λογοτεχνικά βιβλία, η δε έφεση προς την συγγραφή άρχισε να διαφαίνεται από τα γυμνασιακά του χρόνια, καθώςδιέπρεπε στην έκθεση ιδεών όταν φοιτούσε στο Α΄ Γυμνάσιο Αρρένων. Το πρώτο έργο του που είδε τυπωμένο ήταν ένα διήγημα, το οποίο δημοσιεύθηκε στο χριστουγεννιάτικο φύλλο της εφημερίδας «Θεσσαλικά Νέα», την οποία διηύθυνε τότε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Δαμιανός Βουλγαράκης. Το 1952 φοίτησε για δύο χρόνια στην Παιδαγωγική Ακαδημία της Λάρισας και στη συνέχεια εργάσθηκε σαν δάσκαλος σε διάφορα σχολεία του νομού. Ασχολήθηκε κυρίως με το διήγημα και για ένα διάστημα επιμελήθηκε την φιλολογική στήλη της λαρισινής εφημερίδας «Ελευθερία». Η προσφορά στα γράμματα τόσο του ίδιου, όσο και όλων των άλλων ανθρώπων της Λογοτεχνικής Ομάδας της Λάρισας σφράγισαν τη δεκαετία του 1970.
Όμως το 1980 επήλθε τελικά ο κάματος για τους ανθρώπους της ομάδας. Διακόπηκε συγχρόνως και η έκδοση του περιοδικού. Αλλά τη δράση τους δεν την σκέπασε η λήθη. Μένουν και θα μένουν τα τεύχη έξη τόμων και τα δημοσιεύματα σε εφημερίδες και άλλα περιοδικά όλων αυτών των ανθρώπων, για να θυμίζουν στο μέλλον το μεράκι και την απέραντη αγάπη τους για τη λογοτεχνία. Όσον αφορά για το περιοδικό, έχει πάρει μια καλή θέση στην ιστορία του ημερήσιου και περιοδικού τύπου της Λάρισας.
------------------------------------------------
[1]. Ψύρρας Θωμάς, Η Λογοτεχνία στη Λάρισα. 19ος – 21ος αιώνας. Σχεδίασμα, στον τόμο ΛΑΡΙΣΑ. 8.000 χρόνια νεότητας, Λάρισα (2008) σελ. 228-264.
[2]. Είναι γνωστό ότι στην εφημεριδούλα αυτή (1896-1927 με διακοπές) δημοσιεύονταν συχνά ποιήματα του Σωτήρη Σκίπη, της Μαρίας Πίπιζα, της Ελένης Τέτση-Καρακίτη (LaRebelle) και άλλων.
[3]. Έπειτα από ολιγόχρονη δραστηριότητα (1935-1939) ο Όμιλος Διανοουμένων Λαρίσης διαλύθηκε. Τα βιβλία που είχε συγκεντρώσει, καθώς και τα έπιπλα που διέθετε, είχε την πρόνοια να τα δωρίσει στη νεοσύστατη τότε Δημοτική Βιβλιοθήκη. Βλέπε: Μακρής Κώστας, Η Δημοτική Βιβλιοθήκη, εφ. Κήρυξ, Λάρισα, φύλλα της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου 1939.
ΦΩΤ.
Το πρώτο τεύχος του Α΄ τόμου του περιοδικού. 1973.
