Το κείμενο διανθίζεται και με αρκετές φωτογραφίες, μία εκ των οποίων είναι και αυτή που δημοσιεύεται σήμερα. Ο Θωμάς Κυριάκος προβληματίσθηκε πολύ για να ταυτοποιήσει την εικόνα και ζήτησε ηλεκτρονικά την βοήθεια και των άλλων μελών της Φωτοθήκης[2]. Τελικά έπειτα από έκτακτη συγκέντρωση και εμπεριστατωμένη συζήτηση ταυτοποιήθηκε η φωτογραφία της Λάρισας και με τον λογότυπο της Φωτοθήκης και την έγκριση των μελών της, περιγράφεται στο σημερινό δημοσίευμα.
Η συγκεκριμένη φωτογραφία δημοσιεύεται στη σελ. 411 του περιοδικού Scribner’s Magazine και υπομνηματίζεται ως εξής: «Arrival of the Crown Prince at Larissa» (Άφιξη του Διαδόχου στη Λάρισα), δηλαδή απεικονίζει την άφιξη του διαδόχου Κωνσταντίνου στην πόλη μας. Είναι γνωστό ότι ο Κωνσταντίνος είχε χρισθεί επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας στην προδιαγραφόμενη πολεμική σύρραξη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων και περί τα μέσα Μαρτίου 1897 έφθασε στη Λάρισα με τον αδελφό του πρίγκιπα Νικόλαο. Κατέλυσε στα ανάκτορα όπου είχε εγκαταστήσει και το πολεμικό του στρατηγείο. Για να διευκολυνθεί ο αναγνώστης αναφέρουμε ότι η λήψη της φωτογραφίας έγινε από τον δεύτερο όροφο του κτιρίου των Δικαστηρίων, το οποίο την περίοδο εκείνη βρισκόταν μέσα στον χώρο της Κεντρικής Πλατείας, και καταλάμβανε την βορειοδυτική πλευρά της[3]. Ο φακός στράφηκε προς βορρά και κατέγραψε το τμήμα της Λάρισας όπως το έβλεπε από εκείνο το σημείο.
Στο κάτω τμήμα της φωτογραφίας διακρίνεται μια διπλή συστοιχία δένδρων η οποία μόλις είχε δημιουργηθεί περιμετρικά σε όλες τις πλευρές της πλατείας και στο σημείο αυτό την παράσταση κλέβει ο νεαρός που απεικονίζεται κάτω-κάτω, να συγκρατεί στο κεφάλι του με το δεξιό χέρι τάβλα προφανώς με κουλούρια. Αμέσως μετά, κατά μήκος όλης της οδού Αλεξάνδρας (Κύπρου σήμερα) υπάρχει παρατεταγμένο στη σειρά και από τις δύο πλευρές του δρόμου, στρατιωτικό άγημα το οποίο αποδίδει τιμές. Στο κέντρο του οδοστρώματος κινείται άμαξα με δύο λευκά άλογα, η οποία μεταφέρει τον Διάδοχο Κωνσταντίνο προς τα ανάκτορα. Προηγούνται και έπονται της πριγκιπικής άμαξας ιππείς και άλλες άμαξες με τους αυλικούς και τους στρατιωτικούς επιτελείς. Εντύπωση προξενεί το γεγονός ότι η παρουσία του κόσμου είναι αραιή.
Πίσω από τον δρόμο υπάρχουν δύο ισόγεια κτίσματα. Αριστερά ένα μικρότερο, έξω από το οποίο υπάρχει περισσότερος κόσμος και ίσως να στεγάζει κάποιο καφενείο, ενώ εντυπωσιακότερο λόγω του μεγέθους του είναι το δεξιό κτίσμα. Σ’ αυτό θα σταθούμε λίγο περισσότερο γιατί εμφανίζει ορισμένα εξωτερικά χαρακτηριστικά, τα οποία το διαφοροποιούν. Βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από τα γύρω κτίσματα και τον δρόμο, παρατηρούνται πολλά και μικρά παράθυρα ψηλά κάτω από την σκεπή του κτιρίου και η πλευρά προς τον δρόμο είναι προστατευμένη με ψηλό τοίχο. Στην νοτιοδυτική γωνία της στέγης διακρίνονται εξώστης περιφραγμένος με κάγκελα, ένα στρατιωτικό φυλάκιο και αρκετά άτομα να παρακολουθούν την πομπή. Τα δεδομένα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι το κτίριο αυτό είναι οι ποινικές φυλακές της Λάρισας, οι οποίες είναι γνωστό ότι υπήρχαν στην βόρεια πλευρά της πλατείας από την περίοδο της τουρκοκρατίας ακόμα. Οι φυλακές και τα γύρω κτίσματα ήταν ιδιοκτησία ενός πλούσιου μουσουλμάνου, του Μεχμέτ Χατζημέτου, ο οποίος το 1905 τα κατεδάφισε όλα και στη θέση τους έκτισε ένα όμορφο γωνιακό διώροφο κτίσμα. Στο ισόγειο διαμόρφωσε πολλά καταστήματα, ενώ τον άνω όροφο τον ενοικίασε στον Ιωάννη Ασλάνη, ο οποίος έστησε τη γνωστή Λέσχη Ασλάνη[4]. Ως γνωστόν το κτίριο αυτό υπέστη σοβαρές ζημιές από τον σεισμό και τους βομβαρδισμούς, κατεδαφίσθηκε, και στη θέση του σήμερα υψώνεται το κτίριο της Λέσχης Αξιωματικών Φρουράς Λαρίσης.
Στο βάθος της φωτογραφίας διακρίνονται δύο μιναρέδες. Ο δεξιός που είναι και ο μικρότερος, είναι κολοβός (του λείπει η κωνική απόληξη) και ανήκει στο τζαμί του Ομέρ μπέη, το οποίο βρισκόταν δύο τετράγωνα πίσω από τα ανάκτορα, στην περιοχή της οδού Γαριβάλδη. Δίπλα του διακρίνεται ο τρούλος από το τζαμί. Η εικόνα του τεμένους αυτού μας είναι γνωστή στην ίδια ακριβώς μορφή, από χαρακτικό της ίδιας περιόδου[5].
Ο άλλος μεγάλος μιναρές χωροταξικά πρέπει να ανήκει στο τζαμί Ταμπακχανέ μαχαλεσί (τζαμί της συνοικίας των βυρσοδεψείων) που βρισκόταν στην γωνία των σημερινών οδών Γεωργιάδου και Διονυσίου, μέσα στον χώρο του Μύλου του Παππά[6].
------------------------------------------
[1]. Το Scribner’s Magazine ήταν παλιό μηνιαίο περιοδικό που κυκλοφορούσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το συγκεκριμένο κείμενο δημοσιεύθηκε στο τεύχος του Οκτωβρίου του 1897, στις σελίδες 399-426.
[2]. Η Φωτοθήκη Λάρισας αποτελείται από μια ομάδα επτά ατόμων (Γραβάνης Γεώργιος, Καλτσάς Αχιλλέας, Κυριάκος Θωμάς Μπετχαβές, Θανάσης, Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Ρηγόπουλος Βαγγέλης και Σούλτης Γιώργος) οι οποίοι έχουν δραστηριοποιηθεί εδώ και έξη μήνες στον τομέα της συλλογής, καταγραφής, ταυτοποίησης και ανάρτησης στο διαδίκτυο παλιών φωτογραφιών της Λάρισας. Είναι τμήμα του Συλλόγου του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας και αυτή τη στιγμή βρίσκεται στην τελική φάση της λειτουργίας του ιστότοπου.
[3]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Πλατεία Μιχαήλ Σάπκα. Ιστορική διαδρομή, εφ. «Ελευθερία» Λάρισας, φύλλο της 8ης Ιουνίου 2016.
[4]. Βλέπε: Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Το Μέγαρο Μεχμέτ Χατζημέτου, εφ. Larissanet, φύλλο της 16ης Οκτωβρίου 2015.
[5]. Έχει δημοσιευθεί στην εβδομαδιαία εφημερίδα των Παρισίων «Le Monde Illustre», φύλλο της 17ης Απριλίου 1897, σε΄. 244.
[6]. Βλέπε: Παλιούγκας Θεόδωρος, Η Λάρισα κατά την Τουρκοκρατία (1453-1881), τόμ. Α΄, Λάρισα (1996) σελ. 301.
Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου
nikapap@hotmail.com
