Γράφει ο Δημήτρης Βάλλας
Είναι ένα μεγάλο κομμάτι από ύφασμα, αλλά όχι τυχαίο, καθώς θεωρείται ένα μοναδικό αριστούργημα της υφαντουργίας και της τέχνης.
‘Όμως, δεν είναι μόνο αυτό, μια που το ύφασμα έχει σχέση με τον Μεγάλο Ναπολέοντα καθώς αποτελούσε ένα τμημα της αυτοκρατορικής σκηνής που κουβαλούσε πάντα μαζί του, την έστηνε στις εκστρατείες του και από εκεί με τους στρατηγούς του κατέστρωνε τα μεγάλα σχέδια λίγο πριν τις μεγάλες μάχες.
Ένα κομμάτι ανεκτίμητης αξίας που πάντα οι Γάλλοι το διεκδικούσαν με διάφορους τρόπους και δεν κατάφεραν να το αποκτήσουν.
Συγκίνηση όμως είχε προκαλέσει στο πανελλήνιο , όταν πριν από δύο χρόνια ο ηγούμενος-καλόγηρος της Μονής είχε προτείνει στη γαλλική κυβέρνηση να το πάρει, αρκεί μέσα στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης να ελαφρυνθεί ο λαός μας από ένα σημαντικό ποσό του χρέους που του αναλογεί…
Προσφορά’ για την πατρίδα και το Έθνος που όμως δεν ευοδώθηκε μια που στις μέρες μας όλα μετριούνται με το χρήμα και δεν έχουν σχέση με κειμήλια, συναίσθημα και άλλα συναφή.
Οι ιχνηλασίες σήμερα ξεκίνησαν λίγο μυστήρια, όμως σύντομα θα τα ξεδιαλύνουμε όλα: Η Μονή είναι του Εσφιγμένου, με τους «αμετανόητους» μοναχούς που τα… έχουν με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ενώ για τα υπόλοιπα η ιστορία είναι άκρως ενδιαφέρουσα και συγκλονιστική…
Στην Ιερά Μονή Εσφιγμένου λοιπόν, υπάρχει η καλούμενη Πύλη δηλαδή η Σκηνή του Ναπολέοντα , η οποία κατά την ετήσια πανήγυρη της Μονής απλώνεται σαν παραπέτασμα στην είσοδο του κυρίως Ναού από τη Λιτή (Βασιλική Πύλη).
Αυτή η Πύλη είναι Γοβελίνειο ύφασμα από το περίφημο ταπητουργείο των Γοβελίνων (Γκομπλέν-Gobelins) στο Παρίσι, αριστούργημα υφαντουργίας και χρυσοποικιλτικής του ΙΗ΄ αιώνα.
Το ταπητουργείο αυτό, το οποίο απέκτησε παγκόσμια φήμη από τα προϊόντα του, τα οποία μιμούνται διάφορα ζωγραφήματα (με την ύφανση), ιδρύθηκε το 1667 από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄ τον Μέγα στη θέση του εργαστηρίου του βαφέα πορφυρών μαλλιών της Βενετίας Γοβελίνου (Γκομπλέν), στις όχθες του Βιέβρ και στο προάστειο του αγίου Μαρκέλλου στο Παρίσι. Ατυχώς όμως πυρπολήθηκε κατά την παρισινή πυρκαγιά μετά τον Γαλλο-Γερμανικό πόλεμο όταν επαναστάτησε η Κοινότητα το 1871, και καταστράφηκαν όλα τα αριστουργήματα της τέχνης.
Η σκηνή ανήκε στον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο τον ΙΣΤ΄ (1774 —1792). Στη συνέχεια περιήλθε στον Ναπολέοντα Α΄ τον Βοναπάρτη και αποτελούσε μέρος της στρατιωτικής σκηνής του ,και συγκεκριμένα το ένα τέταρτο της οροφής. Όταν ο Ναπολέων κατέκτησε την Αίγυπτο, τότε Έλληνες πειρατές κατέλαβαν το πλοίο που μετέφερε στο Ναπολέοντα διάφορα εφόδια μαζί με τη σκηνή αυτή, την οποία χώρισαν σε τέσσερα τμήματα. Τα τρία από αυτά τα πούλησαν, ενώ το τέταρτο δόθηκε στον Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο τον Ε΄, ο οποίος διατηρώντας στενές σχέσεις με τους Εσφιγμενίτες το 1819 τη δώρισε στη Μονή.
Άλλη παράδοση αναφέρει ότι το τμήμα αυτό της σκηνής του Ναπολέοντα ήρθε στην Μονή το έτος 1851 από την Ρωσία. Ο τότε καθηγούμενος της Μονής Αγαθάγγελος περιοδεύοντας στη Ρωσία, πληροφορήθηκε ότι υπάρχουν στη Λαύρα του Κιέβου περγαμηνές με κώδικες της Μονής Εσφιγμένου, που τους είχε πάρει ο Αρσένιος Σουχάνωφ, ο οποίος από πολλές Μονές αγόρασε κώδικες κατά την παραμονή του στο Άγιον Όρος. Εξέφρασε τότε τη λύπη του στον Καθηγούμενο της Λαύρας του Κιέβου, ο οποίος κάμφθηκε και του δώρισε το τμήμα της σκηνής του Μεγάλου Ναπολέοντα . Ο Καθηγούμενος του Κιέβου του εξήγησε ότι περιήλθε στα χέρια των Ρώσων η σκηνή αυτή την 26η Οκτωβρίου 1812, όταν οι Ρώσοι υπό την διοίκηση του στρατηγού Κουτούζωφ νίκησαν τους Γάλλους.
Αυτό όμως το ιστορικό δεν γίνεται αποδεκτό, ως μη αναφερόμενο ούτε από τους Ρώσους. Ήταν προφανώς πολύ δύσκολο να αφαιρεθεί ένα τέτοιο κειμήλιο από τον Καθηγούμενο της Λαύρας του Κιέβου και να δωριθεί στην Εσφιγμένου, γιατί άλλωστε συνδεόταν και με εθνικά γεγονότα της πατρίδας του.
Το μέγεθος του χρυσοΰφαντου και ολοκέντητου αυτού υφάσματος είναι 3,04μ. Χ 2,81μ., ενώ η χρυσοκέντητη παρυφή του 0,37μ. πλάτους. Είναι διακοσμημένο με διάφορα ποικίλματα χρυσοκέντητα και μεταξόχνοες εικόνες, χρώματος πορφυρού, βαθυγάλαζου, πράσινου, σκουροκόκκινου κ. α. που διατηρούνται λαμπρές και ανεξίτηλες. Εικονίζονται σ' αυτό διάφορα δοχεία με άνθη, η γηίνη σφαίρα σε τραπέζι, στην οποία είναι χαραγμένα γεωμετρικά σχήματα, βιβλία και γεωμετρικά εργαλεία, διαβήτες, ορθογώνια κ.α. Σε πολλά σημεία εικονίζεται ο τρικέφαλος Κέρβερος, ο σκύλος-φύλακας του Ταρτάρου της μυθολογίας, έγχορδα όργανα, λαμπτήρες, πολυτελείς τρουλίσκοι, διάφορα πουλιά και αετοί . Εικονίζονται ακόμα ο αστερισμός του Σκορπιού και γύρω από την γυρισμένη ουρά του έξι χρυσοί αστέρες, του Τοξότη με τρεις χρυσούς αστέρες και του Αιγόκερω με έξι αστέρες. Κάτω από αυτούς, μέσα σε τρία ορθογώνια μήκους 1,48μ. και πλάτους 0,53 μ. εικονίζονται κεντημένες αριστερά πάνοπλη η Παλλάδα Αθηνά ύψους 0,53 μ., ενώ στο δεξί της πόδι μικρή κόρη γονατιστή στο άλλο γόνατο, η οποία κρατά βιβλίο ανοικτό και διαβήτη, και εξερευνά τον ουρανό· στο αριστερό πόδι της θεάς απεικονίζεται το ιερό σύμβολο της σοφίας, η κουκουβάγια και κάτω από αυτήν μέσα σε ορθογώνιο πλαίσιο ουρακοτάγκος με κεφαλόδεσμο που φυσά πνευστό όργανο, ενώ δεξιά εστεμμένη η σεβαστότερη θεά Ήρα πάνω σε νεφέλες· στο δεξί της κρατά σκήπτρο, ενώ στο αριστερό στέμμα· κάτω από αυτήν παιδί γονατιστό και αριστερά της το ιερό της πτηνό, το παγώνι. Το μεσαίο ορθογώνιο περιέχει τον Ηρακλή με απλωμένη στην κοιλιακή χώρα και στα γόνατά του την άτρωτη λεοντή του τεραστίου λιονταριού που έπνιξε στη Νεμέα των Μυκηνών, και κοντά του παιδί με γυμνά πόδια…
