Αγαπητή Ελευθερία,
Αν και έχουν περάσει έξι ολόκληρα χρόνια από τότε που η οικονομική κρίση μαστίζει τη χώρα μας, διαπιστώνω καθημερινά ότι η πλειονότητα των πολιτών δεν έχει συνειδητοποιήσει ποιο είναι το πρόβλημα. Θεωρούν ότι αιτία των δεινών είναι τα μνημόνια, δηλαδή ενοχοποιούν τη θεραπεία και όχι τη νόσο που τα προκάλεσε. Αγνοούν επίσης το γεγονός ότι οι άλλες χώρες όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία ακόμη και η Κύπρος που καθ' οιονδήποτε τρόπο είχαν εισέλθει σε καθεστώς μνημονίων, κατάφεραν σε 2-3 χρόνια και βγήκαν απ' αυτά, ενώ εμείς βυθιζόμαστε όλο και περισσότερο μέσα σ' αυτά. Γι' αυτό θα προσπαθήσω όσο γίνεται πιο απλά να εξηγήσω ορισμένα πράγματα.
1) Από το 1981 έως το 2009, σαν χώρα ζούσαμε με περισσότερα χρήματα από όσα παράγαμε και τα επιπλέον τα δανειζόμασταν κυρίως υπό μορφήν ομολόγων από τις αγορές. Ο δανεισμός δεν είναι εκ προοιμίου κακός, μάλιστα δε όσες οι χώρες στον κόσμο αυτό κάνουν, αρκεί να παράγεις και αν μπορείς να πληρώσεις τις δόσεις, ό,τι γίνεται ακριβώς και σε ένα νοικοκυριό. Πρέπει όμως να δανείζεται κάποιος για να επενδύει και όχι όπως κάναμε εμείς για να καταναλώνουμε. Άλλο πράγματα είναι να δανείζεσαι για να σπουδάσεις το παιδί σου ή για να ανοίγεις μια επιχείρηση και άλλο να δανείζεσαι για να πηγαίνεις εκδρομές!
2) Ποιες είναι οι αγορές. Όσους έχω ρωτήσει νομίζουν ότι οι αγορές που δανείζουν στα κράτη, δηλαδή που αγοράζουν τα ομόλογά τους, είναι διάφοροι διεθνείς τοκογλύφοι, αορίστως το Κεφάλαιο, μεγαλοτραπεζίτες κ.λπ. Τίποτε φυσικά δεν συμβαίνει απ' όλα αυτά. Οι αγορές είναι στην πλειοψηφία τους τα ανά τον κόσμο Ασφαλιστικά Ταμεία που μέσω διαφόρων φορέων ή και απευθείας, θέλουν να τοποθετήσουν τα χρήματα των εργαζομένων τους με μεγαλύτερο επιτόκιο απ' αυτό των Τραπεζών. Το επιτόκιο δε αυτό είναι αντιστρόφως ανάλογο του βαθμού ασφαλείας που έχουν οι χώρες.
3. Μόλις ξέσπασε η διεθνής οικονομική κρίση, οι αγορές συνέχισαν να αγοράζουν τα ομόλογά μας, δηλαδή να μας δανείζουν, εκφράζοντας ακόμη την εμπιστοσύνη τους, μόλις όμως κατάλαβαν ότι εμείς ήμασταν εκτός τόπου και χρόνου, σταμάτησαν ή ζητούσαν υπερβολικό άρα ασύμφορο για μας επιτόκιο. Τούτο συνέβη διότι σκέφθηκαν ότι μπορούσαν να χάσουν τα χρήματά τους, όπερ και εγένετο αργότερα το 2012 όταν κουρεύτηκε 53% το Ελληνικό Χρέος και όσοι είχαν στα χέρια τους ελληνικά ομόλογα, κυρίως ήταν από ιδιώτες και Ασφαλιστικά Ταμεία, έχασαν μεγάλο μέρος των χρημάτων τους.
4. Μετά την αδυναμία της χώρας μας να δανεισθεί από τις αγορές (2010) δύο λύσεις υπήρχαν, ή να επιστρέψουμε στη δραχμή, εγκαταλείποντας το ευρώ, όπερ εσήμαινε χρεοκοπία και καταστροφή ή να βρεθεί κάποιος άλλος να μας δανείσει και έτσι προστρέξαμε γονυπετείς να μας δανείσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Δ.Ν.Τ., οι οποίοι και το έπραξαν επιβάλλοντας όμως όρους, δηλαδή Μνημόνιο. Άλλωστε δεν ήταν δυνατόν να μας δανείζουν χρήματα και εμείς κατά την παλιά συνήθειά μας να τα σπαταλάμε.
5) Τι θα εσήμαινε επιστροφή στη δραχμή. Εφόσον θα σταματούσε ο έξωθεν δανεισμός μας, δεν θα είχαμε χρήματα σε ευρώ να πληρώνουμε τόκους και δόσεις δανείων και ούτε θα μας εμπιστευόταν κανείς. Άρα θα έπρεπε να επιστρέψουμε στο εθνικό μας νόμισμα ώστε να μπορούμε να κόβουμε χρήμα όσο θέλουμε ώστε έστω και πληθωριστικά να πληρώνουμε ακόμη και μισθούς και συντάξεις. Ο πληθωρισμός θα εκτοξευόταν στα ύψη και όλες οι πληρωμές θα πληρώνονταν στο εξωτερικό σε ευρώ, δηλαδή πολύ ακριβότερα, όπως ακριβότερα θα ήταν και όλα τα εισαγόμενα προϊόντα, δηλαδή πετρέλαιο, φάρμακα, πρώτες ύλες, τρόφιμα κ.λπ. Θεωρητικά θα έπρεπε να ωφεληθούν πολύ οι εξαγωγές μας, επειδή θα ήταν φθηνότερα τα προϊόντα μας και άρα ανταγωνιστικά, όμως και αυτό δεν θα ίσχυε σε μας, διότι οι εξαγωγές μας είναι λίγες αφού δυστυχώς έχει μειωθεί η παραγωγή μας, αλλά και κυρίως το 70% των πρώτων υλών των εξαγώγιμων προϊόντων μας κατασκευάζονται από εισαγόμενες πρώτες ύλες, συνεπώς ή θα ακρίβυναν κι αυτές ή θα εξέλιπαν λόγω αδυναμίας πληρωμής τους. Δηλαδή εξάγουμε γεωργικά προϊόντα ή γιαούρτια αλλά και λιπάσματα και το γάλα παρασκευής των τα εισάγουμε. Άρα δραχμή ίσον πλήρης φτωχοποίηση και καταστροφή. Τούτο το κατάλαβαν όλοι έστω και με μεγάλη καθυστέρηση και με το αντίστοιχο κόστος.
6) Άρα για να σταθούμε στα πόδια μας έπρεπε πρώτα να μάθουμε να ζούμε με λιγότερα από όσα παράγουμε και να μας περισσεύει και κάτι για να αποπληρώσουμε το χρέος, δηλαδή να έχουμε το λεγόμενο πρωτογενές πλεόνασμα. Εμείς σαν χώρα δεν πήραμε έγκαιρα τα απαιτούμενα μέτρα που θα ήταν πολύ ελαφρότερα, δεν εφαρμόσαμε το πρώτο Μνημόνιο και χρειάστηκε δεύτερο χειρότερο και ούτε το δεύτερο εφαρμόσαμε και χρειάστηκε τρίτο και τρισχειρότερο και συνεχώς τα πράγματα χειροτερεύουν.
7) Για να σταθεροποιηθεί και στη συνέχεια να βελτιωθεί η κατάσταση θα έπρεπε δύο πράγματα να γίνουν: Ή να αυξηθούν τα έσοδα του κράτους ή να μειωθούν τα έξοδα ή καλύτερα και παράλληλα και τα δύο μαζί. Θα έπρεπε όμως από την πρώτη στιγμή να σημάνει συναγερμός σε κράτος και πολίτες.
Η συζήτηση των εσόδων μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) Πρώτον με αύξηση του τουρισμού και β) με αύξηση των επενδύσεων, δηλαδή με αύξηση της παραγωγής π.χ. γεωργικών προϊόντων κ.λπ., ώστε να ανοίξουν και νέες θέσεις εργασίας και να μειωθεί η ανεργία που είναι και το κύριο πρόβλημα της χώρας.
Ο τουρισμός όμως εκτός των άλλων πλήττεται και από το μεταναστευτικό πρόβλημα και είναι φοβερό ότι η Αθήνα, η πλέον ιστορική πρωτεύουσα στον κόσμο, να μην έχει τους τουρίστες που της αναλογούν. Για την ακρίβεια, έχει δύο εκατομμύρια το χρόνο, αλλά είναι όλοι τους διερχόμενοι οι οποίοι βλέπουν για λίγες ώρες την Ακρόπολη και κατόπιν αναχωρούν για τα νησιά μας. Δεν υπάρχει τουριστικό πακέτο για την Αθήνα, ενώ είναι πενθήμερος προορισμός με μία ημερήσια εκδρομή σε Δελφούς και Ολυμπία θα αποτελούσε το συναρπαστικότερο πακέτο για οποιονδήποτε άνθρωπο στον πλανήτη. Η Αθήνα αν είχε 10-20 εκατ. τουρίστες το χρόνο, όπως άλλες πρωτεύουσες, θα έλυνε όλα τα προβλήματα ακόμη και αυτό των συμπαθών μεταναστών. Το ίδιο ισχύει και για τον Όλυμπο και άλλες περιοχές της χώρας.
Επενδύσεις δεν γίνονται λόγω ασταθούς πολιτικού και οικονομικού κλίματος και έλλειψης εμπιστοσύνης. Όταν οι ίδιοι οι Έλληνες αποσύρουν και κρύβουν τα χρήματά τους, τι περιμένουμε από τους ξένους;
Επίσης, αύξηση των εσόδων μέσω αύξησης της φορολογίας έχει τα αντίθετα αποτελέσματα, διότι καταστρέφει και τις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις, το ίδιο δε συμβαίνει και με την δήθεν καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, διότι το πλείστον των επαγγελματιών φυτοζωεί. Πρέπει πρώτα να κερδίσει ο επιχειρηματίας και κατόπιν να πληρώσει φόρους. Στο χωριό μου λένε ότι όταν ο γάιδαρος είναι φορτωμένος στην ανηφόρα, πρώτα πρέπει να τον ελαφρύνεις και κατόπιν να τον σαλαγήσεις, αλλιώς θα πέσει. Κοινός νους χρειάζεται.
8) Η μείωση των εξόδων, δηλαδή των κρατικών δαπανών μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: α) Με μείωση των κρατικών υπηρεσιών και β) με μείωση μισθών και συντάξεων. Μείωση των κρατικών υπηρεσιών σημαίνει ιδιωτικοποιήσεις που γίνονται όμως με το σταγονόμετρο, ή κατάργηση άχρηστων υπηρεσιών, όχι βεβαίως απόλυση δημοσίων υπαλλήλων, διότι με το ρυθμό συνταξιοδότησης που υπάρχει και την έλλειψη προσλήψεων, ο αριθμός τους σταδιακά μειώνεται. Ήταν σοβαρό λάθος οι απολύσεις, διότι εκτός του προσωπικού δράματος του καθενός, δημιούργησαν και κλίμα ανασφάλειας σε όλο τον πληθυσμό της χώρας. Όμως, δεν χρειαζόμαστε πέντε κρατικές τηλεοράσεις, μία ή δύο το πολύ φθάνουν. Επίσης, θα πρέπει να υπομνησθεί ότι φθηνό τηλέφωνο και φθηνό αεροπορικό εισιτήριο είδαμε από τότε που οι Υπηρεσίες αυτές ιδιωτικοποιήθηκαν. Τα Ολυμπιακά Ακίνητα δεν έχουν ακόμη δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί, το Ελληνικό, το μεγαλύτερο αστικό ακίνητο της Ευρώπης, είκοσι χρόνια τώρα μένει ανεκμετάλλευτο, που θα έδινε 30 χιλ. θέσεις εργασίας, οι γραμμές του ΟΣΕ στον Πλαταμώνα χορταριάζουν κ.ο.κ. Πώς λοιπόν θα αυξήσουμε τα έσοδά μας, θα γίνουν επενδύσεις και θα βρουν οι νέοι μας δουλειά;
Τούτων μη γενομένων η μόνη σίγουρη και εύκολη εξισορρόπηση εσόδων-εξόδων είναι και θα είναι η μείωση μισθών και συντάξεων, οι κυβερνώντες περί άλλων θα τυρβάζουν και οι πολίτες δυστυχώς θα αγωνίζονται μανιωδώς να διατηρήσουν επί ματαίω μέσα από τις συντεχνίες τους ένα μέρος των κεκτημένων τους χωρίς ωστόσο να αντιλαμβάνονται ότι το οικοδόμημα ολόκληρο καταρρέει.
Η συνταγή διάσωσης έστω κι αργοπορημένα είναι μία και μόνη: Αυτή που εφήρμοσαν οι άλλες χώρες, δηλαδή επιστράτευση των ικανοτέρων να διοικήσουν και συναίνεση σε έναν κοινό στόχο. Με αυτά και μόνον και με τη βελτίωση του οικονομικού και πολιτικού κλίματος που συνεπάγονται, υπολογίζουν ότι θα υπάρξει άμεση βελτίωση της πραγματικής οικονομίας κατά 50%, διότι θα πέσουν στην αγορά τα κρυμμένα ή ξενιτεμένα χρήματα προκειμένου ν' αδράξουν τις ευκαιρίες που πράγματι υπάρχουν. Και κατόπιν η συνέχεια θα είναι ευκολότερη.
Μανώλης Χανιωτάκης
